ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАР, ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО

Transcription

1 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАР, ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО Б.Ерэн-Өлзий Стратегийн бодлого төлөвлөлтийн газрын ахлах мэргэжилтэн Улаанбаатар

2 АГУУЛГА Салбарын өнөөгийн байдал Тулгамдаж буй асуудлууд Хууль, эрх зүйн орчин Төрөөс эрчим хүчний талаар баримтлах бодлого Бүс нутгийн эрчим хүчний хөгжлийн чиг хандлага, Монгол улсын оролцоо 2

3 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭРЭГЛЭЭ ХАНГАМЖИЙН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ Анхдагч эрчим хүчний хангамж, төрлөөр (Нэгж : 1,000 TГТЭ, %) Нүүрс Газрын тос Ус Уламжлалт түлш болон бусап Нийт 2,365 1,695 1,798 1,895 2,324 6, % 73.1% 70.2% 67.7% 65.6% 80.7% 1, , % 14.9% 18.4% 20.9% 24.8% 15.1% % 0.00% 0.01% 0.01% 0.13% 0.11% % 12.0% 11.4% 11.5% 9.5% 4.1% 3,746 2,317 2,564 2,800 3,545 8, % 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Чиг хандлага ( , %) Нүүрс : Г/тос : Ус : У/түлш болон бусад :

4 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭРЭГЛЭЭ ХАНГАМЖИЙН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ Эцсын хэрэглээ, энергийн төрлөөр (Нэгж : 1,000 TГТЭ, %) Нүүрс Газрын тос Цахилгаан Дулаан Уламжлалт түлш болон бусад Нийт % 12.8% 12.3% 7.5% 12.5% 13.7% 1, , % 17.4% 25.0% 28.9% 33.5% 36.5% % 10.3% 8.7% 10.9% 11.1% 15.1% % 41.9% 37.4% 36.4% 29.9% 24.8% % 17.7% 16.5% 16.3% 12.9% 9.9% 3,204 1,571 1,770 1,973 2,611 3, % 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% Чиг хандлага ( , %) Нүүрс : Г/тос : Цахилгаан : Дулаан : У/түлш болон бусад :

5 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭРЭГЛЭЭ ХАНГАМЖИЙН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ Эрчим хүчний дотоодын үйлдвэрлэл, экспорт, импорт /энергийн төрлөөр/ 2014 Нэгж Үйлдвэрлэл Импорт Эксдорт Дотоодын хангамж Нүүрс Million ton Газрын тос Million bbl БНХАУ-руу 60 % 5.64 БНХАУ-руу 100% Г/тосны бүтээгдэхүүн Million ton ОХУ-с 90% орчим Цахилгаан billion kwh ОХУ болон БНХАУ-с -20%

6 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ Эрчим хүчний системийн өнөөгийн байдал Баруун бүсийн НС, 32 MВт Алтай-Улиастайн НС, 15 MВт Төвийн ЭХС, 1115 MВт Ulaanbaatar Зүүн бүсийн НС, 63 MВт 6

7 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ ТБНС-ний Оргил ачаалал, МВт /Оюутолгойн ачаалал ороогүй/ Суурилагдсан хүчин чадал эх үүсвэрийн төрлөөр ДЦС/Нүүрс/ 87% Цахилгаан үйлдвэрлэлийн эх үүсвэрийн бүтэц+импорт Импорт 20.3% ДЦС/Нүүрс/ 77.7% Бага оврын СЭХ-ний эх үүсвэр, 0.62% Дизель 6% Салхин парк 4% УЦС 2% Дизель 0.6% Салхин парк 0.8% УЦС 0.6%

8 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРТ ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУД Тулгамдаж буй асуудлууд: Эх үүсвэрийн дутагдал 79 ДЦС-уудын СХЧ ашиглалт, хувиар /Өвлийн их ачаалал/ ДЦС-2 ДЦС-3 ДЦС-4 ДарДЦС ЭрдДЦС ТБНС ЦЭХ-ний дотоодын үйлдвэрлэл, импорт, ГВтц Дотоодын үйлдвэрлэл Импорт 8

9 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРТ ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУД Тулгамдаж буй асуудлууд: Тоног төхөөрөмжийн насжилт ДЦС-2 ДЦС-3 ДЦС-4 ДДЦС ЭДЦС ДоДЦС ДзДЦС жил жил 35, 10, 6 кв-ын ЦДАШ 35/10-6, 6-10кВ-ын трансформатор жил 55-аас дээш 0 6, 10 кв-ын ЦДКШ 9 Трансформаторын тоо 60 Улаанбаатарын цахилгаан түгээх сүлжээний насжилт урт км жил Эх үүсвэрийн насжилт

10 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРТ ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУД Тулгамдаж буй асуудлууд: Үр ашиг Дамжуулах түгээх сүлжээний алдагдал, % Солонгос Япон Герман Австрали Хятад Канад Казакстан Орос Монгол 10

11 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ Батлагдсан он , Хамгийн сүүлийн нэмэлт өөрчлөлт САЛБАРЫН ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙН ОРЧИН, СҮҮЛИЙН НЭМЭЛТ ӨӨРЧЛӨЛТ Эрчим хүчний салбарыг зах зээлийн зарчмаар ажиллуулах арилжааны үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд институц хоорондын харилцан уялдаа сайжруулах Эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулагчдын эрх зүйн зохицуулалтыг сайжруулах Метан хийн ашиглалтын эрх зүйн зохицуулалтыг бий болгох СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ Батлагдсан он , Хамгийн сүүлийн нэмэлт өөрчлөлт Сэргээгдэх эрчим хүчний үнэ тарифаас эрчим хүчний салбарт тулгарч буй үндсэн хүндрэлийг шийдвэрлэх Сэргээгдэх эрчим хүчний салбарт хөрөнгө оруулагчдын эрх зүйн зохицуулалтыг сайжруулах ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО УИХ-ын ны 63 дугаар тогтоолоор батлагдсан. Тогтоолын төслийн зорилго: Эрчим хүчний салбарт төрөөс баримтлах бодлого, чиглэл, хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийг тодорхой болгох Бодлогын хүрэх үр дүнг үе шаттайгаар тодорхойлох, салбарын хөгжлийн хэмжүүр үзүүлэлтүүдийг бий болгох ЭРЧИМ ХҮЧ ХЭМНЭЛТИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ Батлагдсан он , эрчим хүчийг хэмнэх, үр ашигтай хэрэглэхтэй холбогдон үүссэн харилцааг зохицуулах 11

12 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Бодлогын баримт бичгийн бүтэц зохион байгуулалт, хамрах хүрээ, цаг хугацааны төлөвлөлт БҮТЭЦ ХАМРАХ ХҮРЭЭ ХУГАЦАА Эрчим хүчний салбарын өнөөгийн байдал, тулгамдсан асуудал Алсын хараа, тэргүүлэх чиглэл, баримтлах тулгуур зарчим Стратегийн зорилго-6, зорилт-27 Хэрэгжүүлэх 2 үе шат, шалгуур үзүүлэлт, хүрэх үр дүн Анхдагч эрчим хүчний хангамж Эрчим хүчний салбар Үйлдвэрлэл Дамжуулах түгээх үйл ажиллагаа Хангамж Бүтцийн өөрчлөлт, хувьчлал Хүний нөөц Үнэ тариф Суурь он Алсын хараа, зорилго, зорилтууд - 15 жил / / Хэрэгжүүлэх үе шат Нэгдүгээр үе шат: Хоёрдугаар үе шат: Дунд хугацааны эрчим хүчний үндэсний хөтөлбөр 5 жил 12

13 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Бодлогын Тэргүүлэх чиглэл, Стратегийн зорилго Эрчим хүчний салбарыг хувийн хэвшилд суурилсан, зохицуулалттай, өрсөлдөөнт зах зээлийн тогтолцоонд шилжүүлэх; Эрчим хүчний салбарт инноваци, дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлэх, үр ашиг, хэмнэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх. АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ БОДЛОГО Эрчим хүчний найдвартай хангамж, аюулгүй байдлыг хангах; Бүс нутгийн орнуудтай эрчим хүчний харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх; Эрчим хүчний салбарын хүний нөөцийг хөгжүүлэх, чадавхыг сайжруулах. ҮР АШИГ БАЙГАЛЬ ОРЧИН Сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, уламжлалт эрчим хүчний байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах. 13

14 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Төрөөс эрчим хүчний талаар баримтлах бодлогод үр ашиг, сэргээгдэх эрчим хүчний чиглэлээр дараах зорилтуудыг дэвшүүлж байна: 14

15 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Зорилтууд Стратегийн тавдугаар зорилго буюу эрчим хүчний салбарт инноваци, дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх, үр ашгийг дээшлүүлэх, хэмнэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх хүрээнд: Эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах, түгээх, хангах үйл ажиллагааны удирдлага, хяналт, мэдээллийн системийг тоон системд бүрэн шилжүүлж нэгдсэн ухаалаг сүлжээг бий болгох; Эрчим хүчний салбарт инноваци, дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх; Эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах, түгээх сүлжээн дэх алдагдлыг бууруулах; 15

16 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Зорилтууд Стратегийн тавдугаар зорилго буюу эрчим хүчний салбарт инноваци, дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх, үр ашгийг дээшлүүлэх, хэмнэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх хүрээнд: Үндэсний хэмжээнд эрчим хүчний хэмнэлтийн үйл ажиллагааг зохицуулах эрх зүйн орчныг бүрдүүлж, хэрэглэгч талын менежментийг хөгжүүлэх; Эрчим хүчний хэрэглээ тооцох механизмыг бүрэн хэмжүүржүүлэх. 16

17 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Зорилтууд Стратегийн зургадугаар зорилго буюу сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, уламжлалт эрчим хүчний байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах хүрээнд: Монгол орны сэргээгдэх эрчим хүч /нар, салхи, ус, газрын гүний дулаан, биомасс зэрэг/-ний нөөцийг нарийвчлан тогтоох, мэдээллийн санг бүрдүүлэх, шинэ техник, технологийн судалгаа, шинжилгээ хийх байгууллагыг хөгжүүлэх; Эрчим хүчний суурилагдсан хүчин чадалд сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэх хувь хэмжээг 2020 онд 20 хувь, 2030 онд 30 хувь хүртэл нэмэгдүүлэх; 17

18 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Зорилтууд Стратегийн зургадугаар зорилго буюу сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, уламжлалт эрчим хүчний байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах хүрээнд: Сэргээгдэх эрчим хүчний чиглэлээр хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх эрх зүй, татварын таатай орчныг бүрдүүлэх, сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг дэмжих санхүүжилтийн механизмыг бий болгох; Айл өрх, аж ахуйн нэгж, алслагдсан суурин, баг, бие даасан хэрэглэгчийн эрчим хүчний хангамжид нар, салхи, биомасс, шингэн болон хийн түлш, газрын гүний дулаан, түлшний элемент, бусад шинэ эх үүсвэрийг ашиглах, илүүдэл эрчим хүчээ сүлжээнд нийлүүлэхийг дэмжих; 18

19 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО Зорилтууд Стратегийн зургадугаар зорилго буюу сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, уламжлалт эрчим хүчний байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах хүрээнд: Эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах, түгээх үйл ажиллагааны байгаль орчин, экологид үзүүлэх сөрөг нөлөөг бууруулах; 19

20 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЕ ШАТ, ХҮРЭХ ҮР ДҮН Нэгдүгээр үе шат / он/: түлш, эрчим хүчний эх үүсвэрийн чадлын нөөцийг бүрдүүлж, сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлэх суурийг бий болгох, эрчим хүчний нормативын баримт бичгийн тогтолцоог төгөлдөржүүлж, олон улсын стандартыг нутагшуулах, эрх зүйн орчныг сайжруулах үе. Хүрэх үр дүн: Монгол Улсын эрчим хүчний эх үүсвэрийн суурилагдсан чадлыг хоёр дахин нэмэгдүүлж, үр ашиг өндөртэй өндөр параметрийн тоноглолыг ашиглаж эхлэх бөгөөд нийт суурилагдсан чадлын 10-аас доошгүй хувийг усны эх үүсвэрээр бүрдүүлж, нөөц чадлыг 10 хувьд хүргэн, сэргээгдэх эрчим хүчийг эрчимтэй хөгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Бодит үнэ тарифын тогтолцоог бий болгож, эрчим хүчний салбарыг эдийн засгийн хувьд бие даан хөгжих нөхцөлийг бүрдүүлнэ.

21 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЕ ШАТ, ХҮРЭХ ҮР ДҮН Хоёрдугаар үе шат / он/: Цахилгаан эрчим хүч экспортлох, сэргээгдэх эрчим хүчийг тогтвортой хөгжүүлэх үе. Хүрэх үр дүн: Монгол Улсын эрчим хүчний эх үүсвэрийн аюулгүйн нөөцийг 20-оос доошгүй хувьд хүргэж, нийт суурилагдсан чадалд сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэх хэмжээ 30 хувьд хүрнэ. Бүсүүдийг өндөр хүчин чадалтай цахилгаан дамжуулах шугамаар холбож, мэдээллийн хяналт удирдлагыг цогц систем бүхий эрчим хүчний нэгдсэн ухаалаг системийг бий болгоно. Түгээх, хангах сүлжээг бүрэн хувьчилж, эрчим хүчний салбарыг зохицуулалттай, өрсөлдөөний зарчмаар ажиллуулна. Хөрш орнуудтай их чадлын тогтмол гүйдлийн цахилгаан дамжуулах шугамаар холбогдож цахилгаан эрчим хүч экспортлох үе.

22 ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО ТӨЛӨВЛӨЖ БУЙ ЭХ ҮҮСВЭР, ДАМЖУУЛАХ ШУГАМЫН ТОМООХОН ТӨСЛҮҮД

23 ШАЛГУУР ҮЗҮҮЛЭЛТ Цахилгаан үйлдвэрлэх суурилагдсан хүчин чадлын нөөц Томоохон хотуудын дулааны эх үүсвэрийн чадлын нөөц Төвийн бүсийн цахилгааны үнийн бүтцэд ногдох ашгийн хэмжээ 2014 он /Суурь он/ Нэгдүгээр үе шат /2023 оны төвшинд / Хоёрдугаар үе шат /2030 оны төвшинд/ -10% 10 % 20% 3% 10 % 15 % % 0% 5% Дулааны цахилгаан станцуудын дотоод хэрэгцээ 14.4 % 11.2% 9.14 % Цахилгаан дамжуулалт, түгээлтийн алдагдал /Оюутолгойн импорт ороогүй/ Дотоодын хэрэгцээний нийт суурилагдсан хүчин чадалд сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэх хэмжээ 1 Гкал эрчим хүч үйлдвэрлэхэд ялгаруулах хүлэмжийн хийн хэмжээ ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО ХҮРЭХ ҮР ДҮН 13.7% 10.8% 7.8% 7.62% 20% 30% 0.52 тонн СО 2 эквивалент 0.49 тонн СО 2 эквивалент 0.47 тонн СО 2 эквивалент Барилгын дулааны алдагдлыг бууруулах хэмжээ 0% 20% 40% Эрчим хүчний үйлдвэрлэлд нэвтэрсэн байх технологийн дэвшил Өндөр даралтат технологи Саб критикал даралтат технологи, Байгалийн хийг ашиглах, Их чадлын цэнэг хураагуурын систем, ус хуримтлуурын станц Супер критикал, хэт супер критикал даралтат технологи, Устөрөгч ашиглах, Нарны илчийг 23 ашиглах технологи

24 БҮС НУТГИЙН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХӨГЖЛИЙН ЧИГ ХАНДЛАГА, МОНГОЛ УЛСЫН ОРОЛЦОО 24

25 БҮС НУТГИЙН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХӨГЖЛИЙН ЧИГ ХАНДЛАГА Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын хүрээнд эрчим хүчний нэгдсэн систем байгуулах санаачлагууд 25

26 Нэгж: MTOE/Сая.ТГЭ (Сая Тонн Газрын тосны Эквивалент) Эх сурвалж: АХБ 2013 ЗҮҮН ХОЙД АЗИЙН ОРНУУДЫН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭРЭГЦЭЭНИЙ ХЭТИЙН ТӨЛӨВ Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын хүрээнд Нүүрс эрчим Газрын хүчний нэгдсэн тос систем Байгалын байгуулах хий санаачлагууд Цахилгаан Зүүнхойд Азид Дэлхийн нийт эрчим хүчний хэрэглээний 1/5 төвлөрч байна. 406 ОХУ монгол БНХАУ БНАСУ БНСУ Япон 2035

27 ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ АНХДАГЧ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ НӨӨЦ Нүүрс Давхрагын метан хий Газрын тос Шатдаг занар Уран СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧ УС НАР САЛХИ Урьдчилан судлагдсан н- өөц 172 Тэрбун.тн 5-10 их наяд м3 332 сая тонн 788 тэрбум тонн тонн 6200 МВт квт/метр ГВт Нөөц ашиглалт 2015 онд 24 сая тонн - 1 сая тонн сая квт.цаг 0.96 сая квт.цаг сая квт.цаг НҮҮРС УРАН УС САЛХИ НАР

28 БҮС НУТГИЙН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХӨГЖЛИЙН ЧИГ ХАНДЛАГА, ОЛОН УЛСЫН САНААЧЛАГУУД Нөөцөд тулгуурласан эрчим хүчний худалдаа Сэргээгдэх эрчим хүчний нөөцөд тулгуурлан Говийн бүсийн Нар, Сархины арвин нөөц /МУ-ын өмнөд хэсэг БНХАУ-н хойд хэсэг/ Ногоон, тогтвортой эрчим хүчний эх үүсвэр ГобиТек Азийн сүпер сүлжээ санаачлага Resource: GOBITEC AND ASIAN SUPER GRID FOR 28 RENEWABLE ENERGIES IN NORTHEAST ASIA Report 2014

29 БҮС НУТГИЙН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХӨГЖЛИЙН ЧИГ ХАНДЛАГА, ОЛОН УЛСЫН САНААЧЛАГУУД ГобиТек Азийн сүпер сүлжээ санаачлага Resource: GOBITEC AND ASIAN SUPER GRID FOR RENEWABLE ENERGIES IN NORTHEAST ASIA Report

30 БАЯРЛАЛАА