МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ӨНӨӨ ҮЕД

Transcription

1 Өнөө цагийн үнэт хөрөнгө болсон Цахим өгөгдөл, мэдээлэл -ийн нууцлал, аюулгүй байдлыг хангаж, оновчтой ашиглах нь өрсөлдөөний давуу тал, хурдыг бий болгох үндсэн тулгуур юм. COVER Таны амжилтын хурдасгуур Ай Ти Зон

2 МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ӨНӨӨ ҮЕД МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ Мэдээллийн Технологи (MT) -ийн салбар бидний өдөр тутмын амьдралыг үндсээр нь өөрчилж, сүүлийн 30 жилд хөгжлийнхөө 3 дахь үе рүү эргэлт буцалтгүй орлоо. Шинийг эрэлхийлж, техно логид илүү анхаарлаа хандуулсан эрин үе 70, 80-аад онд эхэлж байсан бол, бизнесийн үйл ажиллагааг техно логийн тусламжтайгаар автоматжуулж, бүтээмжээ нэмэг дүүл сэн он хүртэлх дунд үе мөн халаагаа өгч, бизнесийн загвараа оновчтой болгоход түлхүү анхаарч эхэлсэн 3 дахь эриний эхэнд бид ирсэн байна. Технологийн эриний гурав дахь үе эхлээд төдийлөн удаагүй ч энэ богинохон хугацаанд бизнесийн олон салбар өөрчлөлтийн их нөлөөнд хүчтэй хувьсан, шинэчлэгдэж байна. Энэхүү хувьслын олон жишээг бид өдөр тутмын амьдралдаа харж болно. Нэг ч таксигүй хэрнээ хамгийн том такси компани болсон Uber, өөрсдийн агуулах, дэлгүүргүй боловч худалдааны хамгийн үнэ цэнэтэй сүлжээг бий болгосон Alibaba, өөрийн гэсэн сүлжээ дэд бүтэц, радио давтамжийн лицензгүй хэрнээ хамгийн алдартай нийгмийн сүлжээ болж чадсан Facebook, түүнчлэн ямар ч үл хөдлөх хөрөнгө эзэмшдэггүй хэрнээ дэлхийн хамгийн том түрээсийн орон сууцны үйлчилгээ эрхлэгч болсон Airbnb зэрэг жишээнүүдийг дурдаж болно. Энэ хандлага цаашид тасралтгүй үргэлжлэх бөгөөд өөрчлөлтийг түрүүлж мэдэрч, дасан зохицож чадсан нь амжилт олж байна. Түүнээс зугтах, хуучнаа хадгалах гэсэн ойлголт байхгүй. Галт тэрэг хэдийн хөдөлсөн... МТ-ийн 3 дахь эрин үеийг тодорхойлж буй 4 том хүчин зүйл болох Cloud буюу Үүлэн тооцоолол, Big Data буюу геометр прогрес соор өсөн нэмэгдэж буй үлэмж хэмжээний тоон мэдээлэл, Social буюу Нийгмийн сүлжээ, Mobility буюу хөдөлгөөнт төхөөрөмж, ухаалаг гар утасны өргөн хэрэглээ зэрэг нь бидний амьдралд асар олон боломжийг олгож байна. Тухайлбал, хүссэн үедээ хаанаас ч ухаалаг утас, зөөврийн төхөөрөмж ашиглан холбог дохоос эхлээд байгууллагууд зардлаа хэмнэх, үр ашигт байдлыг өсгөх зорилгоор дотоод системээ үүлэн технологид суурилсан систем рүү шилжүүлж, нийгмийн сүлжээтэй хол богдон ажилладаг болгох гэх мэтээр өмнө нь төсөөлж бай гаагүй боломжууд нээгдэж, тэр хэрээр олон шинэ сорилтууд тулгарч байна. Үүний нэг жишээ бол Мэдээллийн аюулгүй байдлын асуудал юм. Сүүлийн жилүүдэд кибер халдлагын тоо эрс өсч, хууль бус үйлдлүүд улам бүр боловсронгуй болсоор байна. Америкийн томоохон зөвлөх үйлчилгээний байгууллагын нэг PwC компанийн тайланд дурдсанаар зөвхөн 2015 онд кибер халдлагын тоо өмнөх онтой харьцуулахад 38%-аар өссөн бол, томоохон гар утасны операторуудын нэг Verizon компанийн жил бүр гаргадаг Data Breach Investigation Report судалгаанд нийт кибер халдлагуудын 38% нь хэдхэн секундын дотор, 60% нь хэдхэн минутын дотор компанийн мэдээллийн системд нэвтэрч, 28% нь систем дэх бүх өгөгдлийг ердөө хэдхэн минутад бүрэн хулгайлан авч байгаа үзүүлэлт гарчээ. Нөгөө талаас кибер халдлагад өртсөн байгууллагын 58% нь халдлагад өртсөнөө хэдэн долоо хоногоос хэдэн сар, улирал дамнан мэдээгүй байдгийг Гартнерийн судалгаа харуулсан байна. Монголд ч ихэнх байгууллагууд өөрсдийн мэдээллийг алдагдаж байгаа эсэхээ хянаж чадахгүй байна. Саяхан л гэхэд нэгэн телевизийн студи өөрсдийн мэдээллээ алдан нийгэмд шуугиан болоод өнгөрснийг манай уншигчид санаж байгаа бизээ. Иймд дээр дурдсан шинэ орчин нөхцөл нь бидний уламжлалт биет, дэд бүтцэд илүү суурилсан хамгаалалтын арга барилаас илүү агуулга, хэрэглээнд суурилсан цогц хамгаалалтын шинэ арга технологийг нэвтрүүлэхийг шаардаж байна. МТ-ийн судалгааны Гартнер компаниас гаргасан судалгаагаар 2013 онд агуулга, хэрэглээнд суурилсан, түргэн илрүүлж хариу үзүүлэх хамгаалалтын технологи нэвтрүүлэхэд тухайн байгууллага Мэдээллийн аюулгүй байдлын төсвийнхөө 10 хүрэхгүй хувийг зарцуулж байсан бол 2020 онд энэ үзүүлэлт 60%-д хүрнэ хэмээн таамаглаж байна. Энгийнээр хэлэхэд, шинэ хамгаалалтын арга барил гэдэг нь Мэдээллийн аюулгүй байдлаа цогцоор нь харж оновчтой шийдлийг түвшин бүрт нь гаргах, тэдгээрийг зангидсан нэгдсэн хяналт удирдлагын систем шаардлагатайг хэлж байгаа. Тодруулбал, байгууллагын Мэдээллийн аюулгүй байдал нь биет хамгаалалтаас эхлээд (Нэвтрэх хяналтын систем гэх мэт), сүлжээний хамгаалалт, төхөөрөмжийн хамгаалалт, програм хангамжийн хамгаалалт, цахим өгөгдлийн хамгаалалт гэх мэт үндсэн түвшингүүдэд хуваагдахын зэрэгцээ байгууллагын системийг бүхэлд нь хянаж, удирдах нэгдсэн систем, тэдгээрийг бүхэлд нь зохицуулах бодлого журмын талаарх нэгдсэн цогц ойлголт болно. Б.Цээсүрэн /Ай Ти Зон компанийн Дэд захирал/ HP ENTERPRISE КОМПАНИЙН АЛБАН ЁСНЫ ТҮНШ АЙ ТИ ЗОН ХХК crm@itzone.mn 2 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 3

3 МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ҮНДСЭН 4 ТҮВШИН Байгууллагын мэдээллийн аюулгүй байдлыг үндсэн 4 түвшинд хуваадаг бөгөөд түвшин тус бүрд тохирсон хамгаалалтын оновчтой технологийг нэвтрүүлэх шаардлагатай. МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ЖУРАМ ХЭРЭГТЭЙ ЮУ? Мэдээллийн аюулгүй байдлыг зөвхөн технологийн шийдлээс гадна, дотоод үйл ажиллагаанд хэрхэн хангах, мөрдөх аюулгүй байдлын бодлого, дүрэм журмыг боловсруулах, нэвтрүүлэх, үйл ажиллагаандаа хэвшүүлэх, хянах процесс маш чухал. Technology Stack 1.Network Layer (Сүлжээний хамгаалалт) Мэдээллийн аюулгүй байдлын хамгаалалтын хамгийн эхний түвшин бол Сүлжээний түвшин дэх хамгаалалт юм. Энэ бол байгууллагын тань системд гаднаас нэвтрэх эхний үүд хаалга буюу танай сүлжээний төгсгөл, интернэтэд гарах гарцын эхлэл юм. Тус түвшинд сүлжээний Firewall төхөөрөмж, IPS, IDS, DDoS, Access контрол, SIEM зэрэг хамгаалалтын системүүд голлох үүргийг гүйцэтгэнэ. Firewall төхөөрөмж нь сүлжээнд нэвтрэх, гарах бүхий л урсгалуудыг шүүн хянана. Мөн энэ түвшинд вэб, аппликэйшн сервер, мэйл сервер, DNS зэрэг серверүүд нь гадагшаа интернэтэд холбогдох үед хамгаалалтыг бий болгох нь хамгаас чухал юм. Тухайлбал, хэрэв танай байгууллагын вэб болон аппликэйшн сервер нь байгууллагын орлогын эх үүсвэрийн тань нэг байгаад тухайн сервер нь халдлагад өртвөл ихээхэн хэмжээний алдагдалд орно гэсэн үг. Тиймээс уг сүлжээний түвшний хамгаалалтыг нэн түрүүнд бий болгох нь маш чухал. 2.Host Layer ( Төхөөрөмжийн хамгаалалт) Integration Layer Дараагийн хамгаалалтын түвшин бол Host Layer түвшин юм. Тус түвшинд эцсийн хэрэглэгчийн төхөөрөмжүүд, серверийн хамгаалалтыг бий болгоход чиглэдэг. Үүнд Host Based IDS/IPS, антивирус болон төгсгөлийн төхөөрөмжийн хамгаалалтын шийдлүүд, Host Access Control, Patch Management, Host Vulnerability Assessment, Port Хяналт зэрэг хамгаалалтын шийдлүүд багтдаг. Товчлолын тайлбар IAM-Identity Access Managment DLP-Data Loss Prevention VA - Vulnerability Assessment IV - Input VAlidation VPN- Virtual Private Network IPS- Intrusion Protection System NAS -Network Access Control SIEM-Security Information Event Managment IPS- Intrusion Prevention system IDS- Intrusion Detection System 3.Application Layer (Програм хангамжийн хамгаалалт) Албан байгууллагууд вэбд суурилсан аппликэйшн ашиглан харилцагч, хэрэглэгчидтэйгээ, ажиллагсад өөр хоорондоо холбогдон үйл ажиллагаа явуулах боллоо. Бизнес процесс автоматжуулалтын систем, түүний мобайл хувилбаруудын хэрэглээ сүүлийн жилүүдэд эрс өссөнтэй холбоотойгоор Аппликэйшн түвшний аюулгүй байдлын хамгаалалтад ихээхэн анхаарал хандуулж байна. Судалгаанаас харахад нийт халдлагын 80% нь аппликэйшн түвшинд хийгдсэн байдаг. Тус түвшний хамгаалалтад Web Application Firewall төхөөрөмж, SIEM, Access контрол, Аппликэйшн хамгаалалт зэрэг системүүд голлох үүрэг гүйцэтгэнэ. 4.Data layer (Цахим өгөгдлийн хамгаалалт) Санхүү, хэрэглэгч гээд бизнесийн стратегийн чухал өгөгдлүүд алдагдахаас хамгаалах систем DLP, хандалтын эрхийг хуваарилах Access control/authentication, өгөгдөл шифрлэх буюу Data encryption буюу Системийн бүх түвшинд анализ хийж аюулгүй байдлыг хангах SIEM зэрэг хамгаалалтын шийдлүүд энэ түвшинд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Эдгээр шийдлүүдийн тусламжтайгаар өгөгдөл алдагдах, гэмтэх эрсдэлээс хамгаалагдахаас гадна хэрэв өгөгдөл алдагдсан үед тухайн өгөгдлийг шифрлэж (encrypt) нууцлах боломж бүрддэг. Г.Жигдолма /Ай Ти Зон компанийн Бизнес хөгжил хариуцсан менежер/ Мэдээллийн аюулгүй байдлын дүрэм, журам, стандартыг өөрийн бизнес, хэрэглэгч, зах зээлийн онцлогтоо нийцүүлэн боловсруулж, мөрдсөнөөр эрсдэлээс хамгаалагдахаас гадна, үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн тэлэхдээ шинэ систем болон технологиудыг хэрхэн зөв, оновчтой сонгох, технологийн АҮК (Ашигт үйлийн коэффициент)-ийг нэмэгдүүлэх, цаашлаад ажилчдын сэтгэл ханамж, дотоод үйл ажиллагааны хурд, хэрэглэгчдийн итгэлцлийг өсгөх зэргээр бизнесийн эцсийн үр дүнд нөлөөлдөг. МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН УДИРДЛАГЫН ТОГТОЛЦООГ ХЭЗЭЭ НЭВТРҮҮЛЭХ ВЭ? Аливаа байгууллага дотоодод мөрдөх журмын адилаар Мэдээллийн аюулгүй байдлын журмыг өөрсдөө бие даан боловсруулах боломжтой. Гэхдээ олон улсын стандартад нийцүүлэн үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэх, бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ экспортлох, ялангуяа санхүүгийн салбарынхан гадны томоохон санхүүжүүлэгч, донор байгууллагуудтай хамтран ажиллах, бодлого төлөвлөгөөтэй бол ISO27001:2013 стандартын дагуу Мэдээллийн Аюулгүй Байдлын Удирдлагын Тогтолцоо (МАБУТ)-г нэвтрүүлэх нь зүйтэй. МАБУТ нь тухайн байгууллага, систем, үйлчилгээ болон дэд бүтцийн мэдээллийн нууцлал, бүрэн бүтэн болон хүртээмжтэй байдлыг хадгалах үйл явц юм. Энэ нь байгууллагын аюулгүй байдлын асуудлуудыг илрүүлэх, зогсоох аргаар бизнест гарч болох эрсдэлийг хамгийн бага түвшинд хүргэх бизнесийн хэвийн тогтмол үйл ажиллагааг хангах иж бүрэн тогтолцоо, байгууллага дахь процесс байна. Мэдээж хэрэг, МАБУТ-ын ISO27001:2013 стандартыг бизнесийн бүхий л процесст нэвтрүүлэх заавал гэсэн шаардлага байхгүй. Бизнесийн онцлог шинж чанараас хамаараад ISO27001:2013 стандартыг тодорхой ажлын цар хүрээнд сонгох боломжтой. Жишээ нь Банк бол хэрэглэгчдийн мэдээллийн нууцлалт дээр, Зочид буудлууд нэвтрэх хяналтын систем /Access Control system/-ийн үйл ажиллагаандаа ISO27001:2013 стандартыг нэвтрүүлэх нь үр дүнтэй. Х.Баяржаргал /ISO27001:2013 Certified Lead Auditor/ 4 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 5

4 МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ХАМГААЛАЛТЫН ШИЙДЛҮҮДЭЭС DDOS ХАМГААЛАЛТ DDOS (Distributed Denial of Service) бол интернэт орчин дахь хамгийн түгээмэл халдлагуудын нэг юм. Тус халдлага нь Attacker буюу Хакер интернэт сүлжээнд холбогдсон системүүдийг ашиглан нэгэн зэрэг олон серверт их ачаалал үүсгэх маягаар хийгдэж, сүлжээний зурвасын хэмжээг ихэсгэх, энгийн хэрэглэгчдийг үйлчилгээ авах боломжгүй болгох, систем дэх контентийг хулгайлах үйлдлүүдийг хийдэг. WAF БУЮУ WEB APPLICATION FIREWALL ХАМГААЛАЛТ WAF буюу Web Application Firewall төхөөрөмж нь вэбд суурилсан аппликэйшн болон вэб серверүүдийг гадны халдлагаас хамгаална. Гаднаас орж ирэх HPPS, HTTP, SMTP, PoP3 гэх мэт хүсэлтүүд дээр анализ хийж тогтоосон дүрмийн дагуу дотоод систем рүү нэвтрүүлнэ. Ингэснээр нийтлэг байдаг SQL injection, XXC scripting болон Cross-Site халдлагаас хамгаалах боломжийг олгодог. IPS AND IDS ХАМГААЛАЛТ DDOS ХАЛДЛАГЫН ТӨРЛҮҮД: Хакерууд ихэвчлэн аппликэйшн, серверүүдийг бай болгож сүлжээний сул талыг ашиглан мэдээлэлд халдах, устгах, татаж авах, бүр цаашлаад өөрийн хүссэнээр удирдах зэрэг хорлонтой үйл ажиллагаа явуулдаг. BULK VOLUMETRIC Интернэтийн урсгалыг ашиглан санаатайгаар серверийн ачааллыг ихэсгэж, түүний хамгаалалтыг унагааж халдлага үйлдэх. (SYN, UDP, ICMP floods г.м) Гарах нөлөө: Хэрэглэгчийг үйлчилгээ авах боломжгүй болгох Өгөгдлийг хуулбарлах Халдлагад өртөх магадлал өснө APPLICATION LAYER Аппликэйшн түвшний халдлага бөгөөд HTTP, SMTP болон HTTPS серверүүдийг бай болгон халддаг. Гарах нөлөө: Хурдтай өсөж буй халдлагын төрөл. Илрүүлэхэд төвөгтэй Аппликэйшн програмаар дамжуулан халдлага хийдэг CLOUD INFRASTRUCTURE Firewalls, мэйл болон вэб серверүүд гэх мэт клауд дэд бүтэц бүхий төхөөрөмжүүд рүү халдах. Гарах нөлөө: Цогц хамгаалалтын технологи нэвтрүүлэх шаардлагатай Олон хэрэглэгчийг хянах шаардлагатай тулгарна Олон талын хамгаалалтын хэрэгцээ гарна Энэ төрлийн халдлагаас IPS болон IDS хамгаалалтын шийдлийг ашиглан сэргийлэх боломжтой. IPS буюу Intrusion Prevention System нь сүлжээгээр урсах өгөгдлийн урсгалд дүн шинжилгээ хийж халдлагад өртөхөөс урьдчилан сэргийлдэг технологи юм. Ихэвчлэн Firewall Background Process түвшинд ажилладаг бөгөөд Firewall-аар дамжин орж байгаа хориглосон, аюул учруулж болзошгүй контентуудад анализ хийх, зөвшөөрөгдөөгүй урсгалыг блок хийх маш том давуу талыг олгодог. Харин IDS буюу Intrusion Detection System нь аюулаас урьдчилан сэргийлж, системийн админд ямар төрлийн өгөгдлийн урсгал системээр орж ирж байгаа, энэ нь ямар түвшний эрсдэл учруулж болох талаар анхааруулга, мэдээллүүд өгдөг технологи юм. DDOS халдлагаас хамгаалахад зориулан Fortinet компанийн FortiDDOS хамгаалалтын шийдлийг Ай Ти Зон компаниас албан ёсны эрхтэйгээр нийлүүлж байна. FIREWALL ХАМГААЛАЛТ Firewall нь дотоод сүлжээ, компьютерийн систем рүү интернэт хол бол тоор дамжин ирж байгаа мэдээллийг шүүх шүүлтүүр бүхий техник хангамжийн төхөөрөмж болон програм хангамжийн цогц хам гаалалтын шийдэл юм. Ай Ти Зон компани Fortinet компанийн Firewall болох Fortigate хамгаалалтын шийдлийг албан ёсны эрхтэйгээр нийлүүлдэг. Fortigate нь давхар UTM (Unified Threat Management) хийх боломжийг олгоно. BULK PROTECTION FortiDDoS нь ISP-ээр дамжин орж ирж байгаа Layer 3, Layer 4 түвшний мэдээллийн урсгалыг хянаж Дата центр рүү хандуулна. BULK, ANOMALY & APPLICATION PROTECTION FortiDDoS нь ISP-ээр дамжин орж ирж байгаа бүх түвшний мэдээллийн урсгалыг дахин хянаж зөвхөн аюулгүй мэдээллийн урсгалыг Дата центр рүү хандуулна. Давуу тал: Firewall, Virtual Private Networking (VPN), Antivirus, /Intrusion Prevention, Web Filtering and Anti-Spam, Antivirus / Antispyware VoIP хамгаалалт WAN Optimization Application control Web Filtering 6 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 7

5 IT SECURITY Software IT SECURITY ӨГӨГДӨЛ НӨӨЦЛӨЛТ, ХАМГААЛАЛТЫН ШИЙДЭЛ Мэдээллийн аюулгүй байдлын хамгаалалтын шийдлээс гадна, байгууллагын өдөр тутмын үйл ажиллагааны чухал мэдээллүүдийг нөөцлөх, хамгаалах, шаардлагатай үедээ нэвтрэх, алдагдсан тохиолдолд шуурхай сэргээх, нөөцлөлт, хамгаалалтын шийдэл маш чухал. СҮЛЖЭЭНИЙ ХАМГААЛАЛТ, АЮУЛГҮЙ БАЙДЛАА FORTINET-Д ДААТГА Сүлжээний хамгаалалт, аюулгүй байдлын чиглэлээр дэлхийд тэргүүлэгч Fortinet компанийн дараах төхөөрөмж, шийдлүүдийг санал болгож байна. Fortigate Firewall DDoS хамгаалалт (FortiDDos) Аюулгүй байдлын дэвшилтэт хамгаалалт буюу Advanced Threat Protection (FortiSandbox) Web хамгаалалт шийдэл (Fortiweb) Мэйл хамгаалалтын шийдэл (FortiMail) Хэрэглэгч таних менежмент (FortiAuthenticator, FortiToken) Төгсгөлийн хэрэглэгчийн төхөөрөмжийн хамгаалалт (FortiClient) Утасгүй LAN болон WAN сүлжээний хамгаалалт (Forti Wi Fi, Forti AP, FortiPresence, FortiExtender, ISFW, NGFW гэх мэт) Байгууллагын телефон утасны хамгаалалтын шийдэл (FortgiVoice, FortiFone) Custom ASIC-based scalable architecure FortiASIC Custom, Coveraged Networking + Security OS FortiOS Industry-leading, validated Threat Research FortiGUARD FORTINET КОМПАНИЙН МӨНГӨН ТҮНШ АЙ ТИ ЗОН КОМПАНИ crm@itzone.mn Global infrastructure & Support FortiCARE NetVault Backup Broad platform and application support, Back up to disk and/or tape, Global data deduplication-rda or DD Boost, Virtualization support (VMware and Hyper-V), Amazon Cloud AWS Gateway Support, NDMP Backup for NAS devices, Bare metal recovery, Centralized management, Flexible storage attachment ДЭМЖИХ ОРЧИН: Operating Systems Windows, Linux (12 distributions) Solaris (SPARC and x86) Mac OS X, AIX (PowerPC and X86) HP-UX (IA64 and PA-RISC) FreeBSD, Virtualization Platforms VMware, Hyper-V, Xen and KVM* Applications Oracle, Oracle RAC, SQL Server Exchang, SharePoint, DB2 Informix, Lotus Notes/Domino MySQL, PostgreSQL, SAP, Sybase Teradata NAS Appliances Hitachi / BlueArc, Dell, Compellent znas, FluidFS, DR4000/DR4100 (w/ RDA), IBM N Series, Isilon, EMC, VNX Series, Celerra, Data Domain (w/ DD Boost), MiraPoint, NetApp, Snapshot Manager, SnapVault, SnapMirror-to-Tape, ONStor, Pillar Data, Oracle / SUN Ай Ти Зон компани нь Dell компанийн Монгол дахь Тэргүүн түншлэгч /Premier Partner/-ийн хувьд өгөгдлийн нөөцлөлт, хамгаалалтын шийдлүүдийн нэг NetVault Backup шийд лийг албан ёсны сервистэйгээр санал болгож байна. NetVault Backup нь төрөл бүрийн үйлдлийн системийг дэмждэг, олон төрлийн програм хан гам жуудын өгөгдлийг нөөцлөх (backup) сэргээх (recovery) боломжууд бүхий цогц шийдэл юм. Ашиглахад энгийн хялбараас гадна, физик, виртуал платформын нөөцийг удирдах, тэдгээрийг өргөтгөх боломжтойгоороо онцлог. ЯАГААД NETVAULT BACKUP ГЭЖ? Хялбар байдлаар суулгах, удирдах, шинэчлэх боломж Олон цагаар зогсолтгүй ажиллана. Удирдлагын програмаас remote хандалтаар олон тооны client рүү хандаж тохируулна. Windows backup -ыг жижиг хэсгүүдэд хувааж, өндөр гүйцэтгэлтэй файл системийн олон урсгалаар backup хийж багасгаж болно. Модуляр архитектур нь орчинг өргөтгөх, сэргээх, объектод хялбар байдлаар өөрчлөлт оруулах боломжийг олгоно. УЯН ХАТАН БАЙДАЛ, ӨРГӨТГӨХ БОЛОМЖ Дурын газраас backup, recovery job үүсгэх, тохируулах, хянах боломжийг хэрэглэгчид олгоно. Нэг шийдлээр олон тооны физик болон виртуал орчинд байрлах бизнесийн чухал програм хангамж, petabyte хэмжээтэй өгөгдлийг найдвартай хамгаална. Системийг бүхэлд нь сэргээх боломжтой. Диск, Tape, Deduplication appliance (DR4100 гэх мэт) зэрэг медиа төхөөрөмжүүдийг дэмжинэ NAS support, өндөр бүтээмжтэй ажиллаж, сүлжээнд бага ачаалал үзүүлнэ Tape drive Network attached storage NAS Tape library Linux client Windows SmartClient SAN SmartClient Unix SmartClient Tape drive LAN NetVault Backup server Workstation client Disk-based virtual tape library (VTL) Ай Ти Зон компани Fortinet компанитай Мөнгөн түнш статустай ажилладаг бөгөөд Fortinet-ын мэргэшсэн сертификаттай монгол инженерийн багийг бүрдүүлж сүлжээний хамгаалалт, аюулгүй байдлын зөвлөх үйлчилгээ, хамгаалалтын шийдэл боловсруулалт, тоног төхөөрөмжийн нийлүүлэлт, суурилуулалт, албан ёсны лиценз, түүний өргөтгөлийг гүйцэтгэх, техник туслалцаагаар найдвартай хангах зэрэг тус компанийн бүх төрлийн мэргэшсэн үйлчилгээг үзүүлж байна. 8 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW DELL КОМПАНИЙН ТЭРГҮҮН ТҮНШ АЙ ТИ ЗОН ХХК crm@itzone.mn 9 FC switch NetVault SmartDisk disk-based backup & recovery

6 ҮЙЛ ЯВДЛЫН ТОЙМ THE POWER OF PROTECTION МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИЙН САЛБАРЫН ОНЫ ОНЦЛОХ ЭНТРЕПЕНЕР КОМПАНИАР АЙ ТИ ЗОН ШАЛГАРЛАА KASPERSKY ВИРУСЫН ЭСРЭГ ХАМГААЛАЛТЫН ЦОГЦ ШИЙДЭЛ МҮХАҮТанхимаас Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд бодитой хувь нэмрээ оруулж буй шилдэг аж ахуйн нэгж, байгууллагууд, бизнес эрхлэгчдийг шалгаруулан өргөмжилдөг ENTREPRENEUR-2015 арга хэмжээг 19 дэх жилдээ амжилттай зохион байгууллаа. Энэхүү арга хэмжээний үеэр Ай Ти Зон компани нь Мэдээллийн технологийн салбарын Оны онцлох Энтрепенер компаниар шалгарч Меркури цомын эзэн боллоо оны байдлаар Ай Ти Зон компани үйл ажиллагааны чиглэлээ Мэдээллийн технологийн мэргэшсэн үйлчилгээ, Мэдээллийн технологийн аутсорсинг гэсэн чиглэлээр өргөжүүлж, 10 гаруй мэргэжлийн үйлчилгээг зах зээлд шинээр танилцуулсан бөгөөд нийт 32 ажлын байрыг шинээр бий болгож, 76 ажилтан шинээр ажилд авч, 216 ажлын байрыг хадгалж үлдсэн байна. Хамгаалалтын шийдлүүдийн талаар ярихад вирусын эсрэг хамгаа лалтын шийд лийг орхигдуулж болохгүй. Кибер довтолгоо илүү нарийн төвөгтэй болохын хэрээр вирусын эсрэг хамгаалалтын програм улам бүр боловсронгуй болсоор байна. Эдгээрийн нэг Kaspersky хам гаалалтын хүчирхэг програмын төрлүүдээс танилцуулж байна. Салбартаа шилдэг хэмээгч тодотголтой Kaspersky Lab -ийн бүтээгдэхүүнүүдээс өөрийн хэрэгцээнд нийцүүлэн сонгоорой Танд харагдах болон үл харагдах хортонгуудын шилдэг хамгаалалт байх болно. ХАМГААЛАЛТЫН ШИЙДЛҮҮД Unified Management Console Anti-Malware for Workstations Anti-Malware for File Servers Security for Mobile Mobile Device Management Controls (App, Device & Web) Kaspersky.com/business #Securebiz Encryption Systems Management Security for Mail Security for Internet Gateways Security for Collaboration MICROSOFT EDUCATION БОЛОВСРОЛЫН САЛБАРТ ЗОРИУЛСАН ӨДӨРЛӨГ, СЕМИНАР БСШУЯам болон Майкрософт, Ай Ти Зон компаниуд хамтран Microsoft Education семи нарыг их, дээд, дунд сургуулиудад зориу лан зохион байгууллаа. Тус семинараар боловсролын салбарын орчин үеийн чиг ханд лага болоод байгаа виртуал анги, цахим номын сан, сурагчид болон эцэг эхтэй онлай наар хамтран ажиллах, эргэх холбоог сайжруулахад мэдээллийн технологийн дэвшилтэт боломжуудыг үр дүнтэй ашиглах, мөн Майкрософт компанийн Office 365, SharePoint, Yammer зэрэг клaуд шийдлүүдийг үнэ төлбөргүйгээр сургуульдаа нэвтрүүлэх боломжуудыг дэлгэрэнгүй танилцууллаа. COMPUTATIONAL SCIENCE & SOFTWARE ENGINEERING LAB ЛАБОРАТОРИ XXI зуунд компьютер, интернэт, програм хангамж, мэдээллийн технологийн салбарт тулгуурласан шинжлэх ухаан, инженерчлэлийн судалгаа хөгжүүлэлт, өндөр технологийн бизнесийн олон шинэ чиглэлүүд хүч түрэн орж ирж байгаа билээ. Үүнтэй холбоотойгоор их сургууль-хувийн хэвшил хоорондын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх зорилгоор Ай Ти Зон компани нь Шинэ Монгол Технологийн дээд сургуультай хамтран Computational Science & Software Engineering Lab лабораторийг NMITZone нэртэйгээр байгууллаа. Мэдлэгт суурилсан бизнес эрхэлдэг Ай Ти Зон компани, нөгөө талаас Дэлхийд өрсөлдөх Монгол мэдлэг үйлдвэрлэх алсын хараатай Шинэ Монгол технологийн дээд сургууль нь боловсон хүчин бэлтгэлийн чиглэлээр өнгөрсөн хугацаанд хамтран ажиллаж ирсэн бөгөөд хамтын ажиллагааныхаа дараагийн шат болгож энэхүү лабораторийг мэдээллийн технологийн салбарын Гарааны компаниудыг бойжуулах, инкубатор төв болгох зорилгоор байгуулсан юм. ENTERPRISE TECH ЧУУЛГАН Монголын Програм Хангамж Үйлдвэрлэгчдийн Холбоо (MOSA)-оос энтерпрайз системийн технологийн чиг хандлага, дотоодын зах зээлд борлуулагдаж буй програмуудыг нэг дор танилцуулах, системийн харьцуулалтыг нэг дороос хийх боломжийг хэрэглэгчдэд олгох зорилгоор Enterprise Tech 2016 чуулганыг 2016 оны 2-р сарын 26-ны өдөр Корпорэйт зочид буудалд зохион байгууллаа. Энэхүү чуулганд Oracle, Microsoft, Dell, Intel зэрэг дэлхийн шилдэг үйлдвэрлэгчдээс гадна, СКАЙтел групп, Ай Ти Зон компани зэрэг энтерпрайз түвшний систем нийлүүлэгчид оролцож, өөрсдийн туршлага, мэдлэгээ харилцагчидтайгаа хуваалцав. Чуулганы үеэр Ай Ти Зон компани өөрсдийн боловсруулсан байгууллагын нөөц төлөвлөлтийн Green ERP, бизнес документ архивын Green Archive системүүд болон албан ёсны эрхтэйгээр нийлүүлж буй Бизнес аналитикийн Tableau програм, Microsoft-ийн бүтээгдэхүүнүүдээ танилцуулсан юм. KASPERKY LAB АЛБАН ЁСНЫ ТҮНШ АЙ ТИ ЗОН ХХК ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 11

7 ҮЙЛ ЯВДЛЫН ТОЙМ ЯРИЛЦЛАГА CANON-ГЭРЭЛ ЗУРАГЧДЫН ХАМТАРСАН ҮЗЭСГЭЛЭН-2016 CANON MANAGED PRINTING SERVICE" ТАНИЛЦУУЛГА СУРГАЛТ Ай Ти Зон компани байгууллагын хэрэглэгч, харил цаг чиддаа зориулан оффисын хэвлэх, хувилах зардлыг нэгдсэн системээр хянаж, зайнаас удирд даг орчин үеийн дэвшилтэт шийдэл болох Canon Managed Printing Service үйлчилгээний танилцуулга сургалтыг тогтмол зохион байгуулдаг. Энэ удаагийн ээлжит сургалтаар Canon UniFLOW платформ ашиглан байгууллагынхаа төдийгүй салбар төвүүд дэх хэвлэгч, хувилагч төхөөрөмжийнхөө ашиглалтын түвшинг нэгдсэн системээр хянах, удирдах, холбогдох зардлыг 50% хүртэл бууруулах, мэргэшсэн сервис инженерүүдийн тусламжтай хэвлэгч, хувилагчийн найдвартай ажиллагааг тасралтгүй ханган хор, бул дуусах асуудалд түүртэлгүй үндсэн бизнестээ цагаа илүү зарцуулах боломж бүхий шийдлүүдийг онцлон танилцууллаа. Canon брэндийн албан ёсны дистрибьютер Ай Ти Зон компани, гэрэл зураг сонирхогч Н.Гансүх нарын хоёр дахь жилдээ хамтран зохион байгуулж буй Canon - ГЭРЭЛ ЗУРАГЧДЫН ХАМТАРСАН ҮЗЭСГЭЛЭН 2016 Хүннү Моллд байрлах Гамма Галерейд амжилттай боллоо. Тус үзэсгэлэнд CANON MONGOLIA фэйсбүүк хуудасны гэрэл зургийн цуврал уралдааны шилдэг оролцогчид, мэргэжлийн гэрэл зурагчин эрхмүүдийн 70 орчим бүтээлийг нэг дор дэлгэн үзүүлсэн байна. Энэ жилийн үзэсгэлэнгээр Гэрэл зургийг Урлаг болгох талаас нь харуулахыг зорьж Байгалийн гэрэл зураг, Аялал ба Гэрэл зураг, Шувуу, амьтан зэрэг сэдвүүдээр хэлэлцүүлэг, ярилцлага болж өнгөрлөө. Хэлэлцүүлгийн удирдагчдаар МУСГЗ С.Цацралт, Байгалийн гэрэл зургийн томоохон төлөөлөгч Монгол улсын СТА Д.Октябрь, Шувууны зургаар нэрд гарсан Л.Жаргалсайхан, гэрэл зурагчин Ч.Батзаяа, Д.Батболд, уран зураач Д.Батнасан нар оролцсон юм. SMART HOTEL SOLUTIONS ЗОЧИД БУУДАЛД ЗОРИУЛСАН ТЕХНОЛОГИЙН ДЭВШИЛТЭТ ШИЙДЛИЙН ТАНИЛЦУУЛГА Монголын Зочид Буудлын Холбоо болон Ай Ти Зон компани хамтран SMART HOTEL TECH- NOLOGY SOLUTIONS зочид буудалд зориулсан технологийн дэвшилтэт шийдлийн танилцуулга уулзалтыг Central Tower ийн Convention Center-т зохион байгууллаа. Тус уулзалтаар Hotel Security, Hotel Entertainment Systems, Interpreter System, Hotel Room Automation, Hotel PBX Solution зэрэг зочид буудлын үйл ажиллагааг автоматжуулахад зориулагдсан технологийн шийдлүүдийг бодит кэйс, демо бүтээгдэхүүн дээр үзүүлсэн байна. МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫН ОЛОН УЛСЫН ЧУУЛГАН Дэлхий дахинаа голлох асуудлуудын нэг болсон мэдээлэл, өгөгдлийн аюулгүй байдал, тулгамдаж буй нөхцөл байдлын талаар Монголын төрийн байгууллагууд болон тэргүүлэгч компаниудын мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд гадны экспертүүдтэй хамтран нэг өдөр чуулж, санал бодлоо солилцов. Тус чуулган ИнфоСек МН нэрийн дор 2016 оны 3 сарын 2-ны өдөр Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдсан ба чуулганыг Ай Ти Зон компанийн дэд захирал Б.Цээсүрэн Cyber Security Market Trend сэдвээр эхлүүлж, HP Enterprise компанийн Азийн орнуудыг хариуцсан менежер Кэлвин Ви, Хас Банкны Мэдээллийн технологи хариуцсан захирал Сандип Хэра зэрэг гол 6 илтгэгчид мэдээллийн аюулгүй байдлын хамгийн сүүлийн үеийн шийдэл, шинэ технологи, кибер халдлагаас хамгаалах төвийн үндсэн чиг үүрэг хэрхэн өөрчлөгдөн хөгжиж буй талаар илтгэлүүддээ онцлон тэмдэглэж, сэдэв тус бүр дээр хэлэлцүүлэг өрнүүлэв. DELL SOLUTIONS FORUM MONGOLIA 2016 Азийн орнуудаас анхлан Монгол улсад зохион байгуулагдаж буй Dell Solutions forum Mongolia арга хэмжээ 1 сарын 13-ны өдөр, Шангри- Ла зочид буудалд бүтэн өдрийн турш маш хөл хөдөлгөөнтэй зохион байгуулагдлаа. Тус арга хэмжээг Dell компани Ай Ти Зон компанитай хамтран зохион байгуулсан бөгөөд форумын үеэр Dell компанийн сүүлийн үеийн бүтээгдэхүүн үйлчилгээ, байгууллагад зориулсан мэдээллийн технологийн шийдлүүдийг танилцуулсан юм.түүнчлэн нийтэд зориулан Dell брэндийн компьютер, нөүтбүүкний үнэ төлбөргүй засвар үйлчилгээг үзүүлсэн байна. Б.БАТ-ӨЛЗИЙ: BIG DATA АШИГЛАН ИРЭЭДҮЙГ УРЬДЧИЛАН ТААМАГЛАХ БОЛОМЖТОЙ Нийслэлийн засаг даргын хэрэгжүүлэгч агентлаг Нийслэлийн мэдээлэл технологийн газрын санаачлагаар нийслэлийн нутгийн захиргааны 40 гаруй байгууллага дахь боломжит өгөгдлүүдийг иргэд, аж ахуйн нэгжид нээлттэй, ил тод болгох Их ба Нээлттэй Өгөгдөл төсөл амжилттай хэрэгжиж эхэллээ. Энэхүү төслийн ач холбогдол, нийгэм эдийн засагт үзүүлэх өгөөжийн талаар Нийслэлийн Мэдээллийн Технологийн Газрын Дарга Б.Бат-Өлзийтэй ярилцлаа. Юуны өмнө дата болон биг дата хэмээх ойлголтуудын талаар яриагаа эхэлье. Энэ хоёрын хооронд ямар ялгаа байдаг вэ? Дата гэдэг нь монголоор өгөгдөл гэсэн үг. Харин Биг дата / Big data/ гэдгийг монголоор Их өгөгдөл гэж орчуулна. МЭӨ 2000 оны үеэс хүн төрөлхтөн өгөгдөл бүрдүүлж хадгалж эхэлсэн байдаг юм билээ. Жишээ нь: Эртний хүмүүс шавар хавтан дээр юм бичээд үлдээсэн байдаг нь хамгийн анхны дата буюу өгөгдөл хадгалж эхэлсэн тохиолдол юм. Үүнээс хойш саяхныг хүртэл датаг биетээр хадгалдаг байсан. Компьютер бий болсноор бүх датаг хард дискэнд хадгалдаг болсон. Ингэж хадгалснаар биет бус датаг хөрвүүлж, анализ хийж, үр дүн гаргаж авах боломж нээгдсэн юм. Яагаад Биг дата төрийн байгууллагад чухал гэж? Монгол Улсын бүх иргэд ямар нэгэн байдлаар төрөөс үйлчилгээ авда. Иймд Биг дата буюу их өгөгдлийг хамгийн их цуглуулдаг субьект нь төр юм. Төрийн байгууллагуудад төрөөс гаргаж байсан бүх шийдвэр, гэрээ, төрийн албан хаагчийн хийж байсан ажил, иргэд болон төрийн маш олон 12 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 13

8 ЯРИЛЦЛАГА ЯРИЛЦЛАГА мэдээллүүд хадгалагдсан байдаг. Энэ их мэдээллийг биг дата болгож болно. Ингэснээр олон боломж нээгдэх юм. Тухайлбал төр буруу шийдвэр гаргадаг, өмнөх алдаагаа давтдаг гэсэн асуудал яригддаг. Энэ нь төр өмнө нь гаргаж байсан алдаагаа дахиж давтахгүй байх арга хэмжээ авдаггүй байсантай холбоотой. Өөрөөр хэлбэл, өгөгдлөө цаасаар хадгалдаг байсан учраас түүн дээрээ дүн шинжилгээ хийхэд бэрхшээлтэй байдаг. Харин биг датаг ашигласнаар дүн шинжилгээ хийгээд зогсохгүй ирээдүйг зөгнөх боломжтой. Энэ их датаг ашиглаж нийслэл хамгийн түрүүнд хаана, ямар ажил хийхээ тооцоолно. Хаана цэцэрлэг, эмнэлэг, худаг барих шаардлагатайг заавал санал авахгүйгээр өгөгдөл дээрээ тулгуурлаж дүгнэх боломжтой. Энэ нь хамгийн зөв шийдвэр байх юм. Open data төслийг хэрэгжүүлэх үндсэн шаардлага нь энэ байсан гэж ойлгож болох уу? Нийслэл маш олон байгууллагуудтай. Тэдгээр байгууллагууд олон ажил үйлчилгээ үзүүлж, их хэмжээний мэдээлэл цуглуулж байна. Мэдээллүүд нь хоорондоо давхардал ихтэй байдгаас болоод асуудал үүсдэг. Жишээ нь: Төрийн хоёр өөр байгууллага уялдаа холбоогүйгээс давхардсан зөвшөөрөл, зөрүүтэй шийдвэрүүд гаргадаг. Мөн зөвшөөрлөө аваагүй байж барилга барьчихдаг тохиолдол их бий. Төрийн байгууллагууд хоорондоо уялдаагүйгээс болж эдгээр асуудлууд үүсдэг. Харин биг дата бий болсноор энэ асуудлыг үгүй болгох юм. Нэг эх үүсвэрээс мэдээллийг харж, бүгд хүлээн зөвшөөрдөг болно гэсэн үг. Энэ биг дата руу нийслэлийн харъяа байгууллагууд холбогдоно. Цаашлаад зөвхөн төрийн дата биш болно гэж үзэж байгаа. Хувийн хэвшлүүд датагаа оруулж болно. Ингэснээр цаашид бизнесийнхээ үйл ажиллагаанд ашиглах боломжтой. Дэлхий нийт хэзээнээс биг датаг ашиглаж эхэлсэн бэ? Биг датаг амжилттай ашиглаж буй жишээ дурдвал? Ойрын үеийн дэлхийн чиг хандлага биг дата болоод эхэлчихсэн. Хувийн хэвшлүүд бүр ерээд оны үеэс биг датаг ашигладаг байсан. Тухайлбал, Walmart зэрэг дэлхийн хэмжээний том супермаркетууд биг датаг ашиглаж стратеги бодлогоо боловсруулдаг. Хаана дэлгүүр нээвэл ямар ашигтай байх, хэзээ хэдэн хувийн хямдрал зарлах вэ? зэрэг бүх асуудлыг дата анализаар шийддэг. Урт хугацааны төлөвлөгөө гаргахад дата шинжилгээ дээр дүгнэлтээ хийх нь илүү ач холбогдолтой. Мөн төрийн байгууллагууд биг датаг хэдийн ашиглаж эхэлсэн. Тухайл бал, АНУ-ын Нью-Йорк, БНСУ-ын Сөүл, Голландын Амстердам, Испанийн Барселона зэрэг дэлхийн ухаалаг хотууд биг датаг дэд бүтцийн бүх төлөвлөгөөндөө ашиглаж байна. Яг үүнтэй ижил манай Улаанбаатар Ухаалаг хот болохыг зорьж байна. Амьд биеттэй адилтгаж үзвэл дата бол цус нь юм. Цус хүний биеийн бүх хэсэгт түгдэг шиг датагүйгээр аливаа байгууллага оршин тогтнохгүй. Тэгэхээр Улаанбаатар хотын ирээдүй яг үүнтэй адил нэг удирдлагатай, бүх асуудлаа цаг тухайд нь шийддэг болно гэж харж байна. Төсөл одоо ямар шатандаа явж байгаа вэ? Нийслэлийн Мэдээллийн технологийн газар хувийн хэвшилтэй хамтарч хэрэгжүүлж байгаа гэсэн? Хамтарч байгаа гэвэл Нийслэлийн харъяа байгууллагууд бий. Жишээ нь, Улаанбаатар хотын Замын хөдөлгөөний удирдлагын төв, Улаанбаатар Смарт карт, Тээврийн газар, Агаарын чанарын алба, Ерөнхий төлөвлөгөөний газар, Эрүүл мэндийн газар, НЗДТГ-ын Иргэд хүлээн авах төв, Мэдээллийн технологийн газар зэрэг байгууллагуудын өгөгдлийг нэгтгэх гэж байна. Харин энэхүү асар том мэдээллүүдийг нэгтгэх Нийслэлийн Big Data and Open data төслийн гүйцэтгэгчээр Ай Ти Зон компани ажиллаж байна. Энэ бол амар ажил биш. Олон талаас хамтран ажиллаж байж дуусах юм. Бид Биг датаг ашигласан хэд хэдэн жишээ үзүүлэхээр ажиллаж байна. Датаг ашиглаад ийм зүйл хийж болдгийг иргэдэд харуулна. Энэ их датаг цэгцэлнэ гэдэг их ажил. Үүнд тодорхой цаг хугацаа хэрэгтэй ба одоо эхэлж цаашид хэдэн жилээр үргэлжлээд явах ажил тул иргэд хажуугаар нь саналаа хэлээд, хэрэгтэй датагаа нээлттэй болгох асуудлыг тавьж болно. Open data. Энэ нэрэнд ямар нэгэн учир байгаа байх? Биг дата бий болсны дараа Open Data бий болгох боломж бүрдэнэ. Хуулиар хориглоогүй, хувь хүний нууцад хамаарахаас бусад бүх өгөгдлийг Open Data системээс үнэгүй ашиглаж, нийгэмд тулгараад байгаа асуудлуудыг шийдэх шинэ үйлчилгээ, шинэ шийдэл гаргах боломж хэнд ч нээлттэй байна. Иргэд, байгууллагууд Open Data систем рүү орж хүссэн мэдээллээ аваад өөрийн системдээ ашиглаж болно гэсэн үг. Үүнийг нээлттэй мэдээлэлтэй андуурч болохгүй бөгөөд нээлттэй мэдээлэл бол зүгээр сайт дээр нийтэлсэн агуулга юм. Өгөгдлийг иргэн шууд ашиглахад хэцүү ч түүнийг боловсруулбал мэдээлэл болно. Мэдээллээс мэдлэг бий болно. Мэдлэг бий болох хамгийн анхны шат нь өгөгдөл. Биг датаг иргэд ашиглахад хялбар биш гэсэн. Тэгвэл хэрхэн хялбарчлах вэ? Дата маш олон төрөлтэй. Статистикийн датаг бол иргэн хараад шууд ойлгож, өөртөө хэрэгтэй мэдээллээ авч чаддаг бол биг дата буюу түүхий өгөгдлийг хараад ойлгоход хэцүү тул түүнийг ямар нэгэн байгууллага ашиглаад, анализ, график хийгээд иргэдэд Open Data болгож харуулбал ашиглахад хялбар болно. Энэ төсөл хэрэгжсэнээр ямар ямар эерэг өөрчлөлтүүд гарах вэ? Ач холбогдлынх нь талаар яривал? Open data төслөөс юу хүсч байгаа вэ гэхээр хамгийн түрүүнд Нийслэлийн иргэд өөрсдөө төрийн үйл ажиллагаанд бүрэн оролцдог болох явдал юм. Иргэд хамгийн түрүүнд юунд оролцохыг хүсдэг вэ гэхээр Нийслэлийн төсөв. Төсөв хэлэлцэх үеэр нийслэлийн иргэн битгий хэл НИТХын төлөөлөгчид энэ мэдээллийг бүрэн авч чадахгүйгээр хуралдаа ордог. Хэрэв ямар нэг систем хийчих юм бол энэ төсвөөр ямар ажил хийж ямар үр дүнд хүрэхийг иргэд харах боломжтой. НИТХ-ын төлөөлөгчид тойргийнхоо иргэдээс авсан санал дээр үндэслэн шийдвэр гаргадаг болно. Тэгэхээр биг датаг хувийн хэвшил, мэдээллийн технологийн салбарынхан ашиглаад ажиллаж эхлэх нь ээ? Нийслэлийн Мэдээллийн технологийн газраас зөвхөн боломжийг л нээж байгаа. Энэ биг датаг иргэд, хувийн хэвшлийн компаниуд, ялангуяа мэдээллийн технологийнхон хамгийн их ашиглах байх. Биг датаг ашиглаж хэрэгцээтэй аппликэйшн зохион бүтээж, компаниуд шинэ бизнес бий болгож болох юм. Хувийн хэвшлийнхэн биг датаг ашиглах нь үр дүнтэй санагдлаа? Салбар салбартаа тэргүүлэгч ихэнх компаниуд дата дээр суурилаад ажлаа явуулдаг байхад жижиг, дунд компаниуд үзэмжээрээ шийдвэр гаргадаг. Энэ нь эрсдэлд орох гол шалтгаан болдог нь ажиглагддаг. Датаг ашигласнаар дэлхий нийт өргөн хүрээний ямар асуудлуудыг шийдэж байгаа вэ? Олон улсад биг датаг гэмт хэрэг илрүүлэхэд өргөнөөр ашиглаж байна. Биг датаг ашигласнаар хаана, хэзээ гэмт хэрэг болох вэ гэдгийг хүртэл урьдчилан мэдэх боломжтой. Олон жилийн хугацаанд энэ өдөр, энэ газар байнгын гэмт хэрэг болоод байдаг бол тэнд нь урьдчилсан хамгаалалтын арга хэмжээ авч болно. Жишээ нь, АНУ-ын их сургуулиудын ойр хавьцаа байрладаг цэнгээний газар төгсөлтийн баярын үеэр маш их гэмт хэрэг гардаг. Түүнийг нь мэддэг учраас урьдчилан хамгаалалтандаа авдаг. Ингэснээр хэн нэгний амь нас эрсдэхээс урьдчилан сэргийлэх боломжтой. Үүнээс гадна биг датаг ашиглан иргэд өөрсдөө хаана амьдарвал зүгээр вэ гэдгээ мэдэж, төлөвлөж болох юм. Иргэд хаашаа явахыг хүсч байгааг харгалзаж хотоо төлөвлөх ёстой. Заавал хот өөрөө шийдэх биш иргэдийн хүслийг дагаж хөгжих нь чухал юм. Нэг хүний ирээдүйг зөгнөх боломжгүй ч масс буюу олон хүний юу хийх сонирхолтой байгааг мэдэж болно. Өөрөөр хэлбэл биг дата ашиглан масс дээр төлөвлөлт хийж, ирээдүйг урьдчилан таамаглах боломжтой гэсэн үг. Open data төсөл Монгол Улсын мэдээллийн технологийн хөгжлийг ямар түвшинд гаргаж ирж чадах вэ? Мэдээллийн технологийн хөгжилд маш том алхам болно. Өмнө нь мэдээллийн технологийн хөгжил гэхээр тоног төхөөрөмж авчраад тавьчихдаг байсан. Гэтэл тоног төхөөрөмж, компьютер бол багаж хэрэгсэл. Энэ багаж хэрэгслийг ашиглах үр дүнтэй арга нь дата. Дата нь замбараагүй учраас тоног төхөөрөмжөө зөв ашиглах боломжгүй байдаг байсан. Харин одоо Улаанбаатар хотын хэмжээнд дата ашиглан бүрэн үр дүнгээ үзүүлнэ. Цаашид бусад аймгууд энэ жишээг ашиглаж болно. Эдийн засгийн ач холбогдлын талаар юу хэлэх вэ? Тухайлбал Улаанбаатар хотод гадны хөрөнгө оруулагчид хамгийн их хэрэгтэй байна гэдэг? -Биг датаг ашигласнаар Улаанбаатар хотод олон улсын хөрөнгө оруулалт орж ирнэ. Хөрөнгө оруулагчид хамгийн түрүүнд анализ, үр ашгийн тооцоо л хүсдэг. Энэ бүхнийг биг дата дээр тулгуурлаж хийх юм. Өмнө байдаггүй, хуучин дата ашигладаг байсан бол энэ төслийн хүрээнд биг датаг ашиглаж мэдээлэл боловсруулах боломж нээгдэж хөрөнгө оруулалт нэмэгдэнэ гэж тооцоолж байна. Нийслэлийн Мэдээллийн технологийн газраас өөр ямар төслүүд хэрэгжүүлж байгаа вэ. Амжилттай болсон ажлуудаасаа дурдахгүй юу? 2014 онд Ухаалаг Улаанбаатар хөтөлбөр батлагдсанаас хойш маш олон ажил хийгдэж байна. Төрийн үйлчилгээг цахимжуулах тал дээр олон дэвшил гарсан. Тухайлбал: нийслэлд цахимаар газар өмчлүүлж эхэлсэн. Ингэснээр иргэн амжилттай оролцож, 75 мянган хүн явдал чирэгдэлгүйгээр цахимаар газраа өмчилсөн. Өмнө 10 жилийн турш 90 мянган хүнд л газар өмчлүүлсэн байдаг. Тэгвэл 10 жилийн ажлыг нэг жилийн дотор давуулж хийсэн байна. Мөн Нийслэлийн Эрүүл аюулгүй байдлын индексийг үзүүлдэг болсон. Ингэснээр аливаа иргэний амьдарч байгаа хороо, дүүрэг бусдаас юугаараа илүү, дутуу гэдгийг харах боломж бүрдэж байгаа. Өөр нэг чухал ажил бол Нийслэлийн үйлчилгээний нэгдсэн төв юм. Дүнжингарав худалдааны төвд нээгдсэн энэ төвөөс нийслэлээс үзүүлж буй бүх үйлчилгээг авах боломжтой. Нийслэлийн үйлчилгээний нэгдсэн төвийг бий болгох боломжийг бүрдүүлэхийн тулд өнгөрсөн жилээс хойш бэлдэж ажилласан. Цаашид ийм хоёр төв нэмж байгуулна. Ингэснээр иргэд төрийн үйлчилгээг авахын тулд заавал хотын төвд ирээд байх шаардлагагүй, өөрт ойрхон салбараар үйлчлүүлэх юм. Мөн манай газар Google компанитай хамтарч Google Street View төслийг амжилттай хэрэгжүүлж байна. Cisco компанитай хамтарч Улаанбаатар хотыг Ухаалаг болгох олон том төслийг эхэлж байгааг дуулгая. Манайхаас хийж байгаа ажил их байдаг. Олон нийтэд хүрсэн ажлуудын зах зухаас нь дурдахад ийм байна. Ярилцсанд баярлалаа. Ярилцсан: Б.Бямбасүрэн /ww.ikon.mn/ 14 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 15

9 НИЙГМИЙН ДААТГАЛЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР АРХИВЫН ЦАХИМЖУУЛАЛТЫН ТӨСӨЛ МОНГОЛ УЛСЫН САНГИЙН ЯАМ ШИЛЭН ДАНСНЫ НЭГДСЭН ЦАХИМ ХУУДАС ВЭБД СУУРИЛСАН ТЕХНОЛОГИЙН ШИЙДЭЛ АРХИВЫН МЭДЭЭЛЛИЙН НЭГДСЭН САН ӨМНӨХ НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ НДЕГ нь Монгол улсын хэмжээнд 40,000 гаруй ажил олгогч, 1 сая гаруй даатгуулагчдын төлсөн шимтгэлийн орлого, болон бусад орлогоор төсвийн нийт орлогын дөрөвний нэгийг бүрдүүлэгч улсын төсөвт томоохон үүрэг бүхий байгууллага юм. Тус байгууллагын архивын газарт нийгмийн даатгалын шимтгэлийн тайлангууд, сайн дурын даатгуулагчдын материалууд, тэтгэвэр, тэтгэмж зэрэг олон нэр төрлийн баримтууд хадгалагддаг бөгөөд жил бүр хэдэн сая цаасан баримтууд төвлөрдөг. Хэдийгээр архивын хадгалалт хамгаалалт талаас анхаарч, зориулалтын МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ҮР ДҮНТЭЙ ЦАХИМЖУУЛАХ АРГА АЖИЛЛАГАА байр орчинд баримтуудыг хадгалж байгаа ч олон жил хадгалахад цаасан материал хуучирч элэгдэх, бичигдсэн мэдээлэл нь бүдгэрч алга болох зэрэг хүндрэлүүд гардаг. Мөн архивын нэгдсэн сан бүрэлдээгүйн улмаас шаардлагатай мэдээллийг архивын газраас хайж, олж авахад маш их хугацаа, хүн хүч зарцуулдаг байсан. Эдгээр хүндрэлтэй байдлыг бүрэн арилгах, МТ-ийн хөгжлийг ашиглах зорилгоор НДЕГ-аас 2015 онд Архивыг Цахимжуулалт - ын төслийг хэрэгжүүлж эхэлсэн. МЭДЭЭЛЭЛ ОРУУЛАХАД ИЛҮҮ ХЯЛБАР МЭДЭЭЛЛИЙГ ЗАСАХ, АРХИВЛАХ БОЛОМЖ БҮТЭЦ, ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ УЯН ХАТАН Улс болон орон нутгийн төсөв, тэдгээрийн өмчийн хөрөнгийг үр ашигтай захиран зарцуулах зорилгоор төсвийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх, шийдвэр, үйл ажиллагаа ил тод, нээлттэй, ойлгомжтой байх, олон нийт мэдээлэл авах болон түүнд хяналт тавих боломж бүхий мэдээллийн нэгдсэн тогтолцоог бүрдүүлэх зорилгоор шилэн дансны хууль санаачлагдаж, хэрэгжээд даруй 1 жил гаруй хугацаа өнгөрөөд байна. ӨМНӨХ НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ /2015 ОН/ Шилэн дансны цахим хуудсанд мэдээлэл оруулах, хайлт хийхэд хүндрэлтэй Архив үүсдэггүй Мэдээлэл оруулах маягтуудыг тохируулах, тохиргоо хийхэд хүндрэлтэй Мэдээлэл оруулах, бүртгэх хэсэг бүгд гараар хийгддэг Шилэн дансны журмаар батлагдсан бүх мэдээлэл, маягтыг оруулах боломжгүй Баталгаажуулсан мэдээллийг өөрчилж засах боломжтой, түүх үлдэхгүй Дотоод болон хөндлөнгийн хяналт тавихад хүндрэлтэй, нэгдсэн тайлан авах боломжгүй НЭГДСЭН ТАЙЛАН АВАХ, ХЯНАЛТ ТАВИХ МОДУЛЬ МОБАЙЛ ТӨХӨӨРӨМЖӨӨС АШИГЛАХ БОЛОМЖ МЭДЭЭЛЭЛ ХАЙХ ӨРГӨТГӨСӨН БОЛОМЖ ШИЙДЭЛ 2015 онд НДЕГ-ын захиалгаар Ай Ти Зон компанийн програм хангамж хөгжүүлэлтийн хамт олон архивын цахимжуулалтын төслийг амжилттай хэрэгжүүлэв. НДЕГ-ын цахим архивын систем нь өмнөх цахимжуулалтын төслүүд дээр хийгдэж байгаагүй олон шинэ технологийн шийдлүүдийг нэвтрүүлсэн. Вэбд суурилсан технологийн шийдлийг ашигласнаар архивын лавлагаа, тайланг хэзээ ч, аль ч газраас, дурын нийгмийн даатгалын ажилчин, зөвшөөрөгдсөн эрхийн хүрээнд нэвтрэн авах боломжтой. Цаасан суурьтай бичиг баримтыг цахим хэлбэрт хөрвүүлэх OCR технологийг хяналтын механизмтай холбосноор англи, монгол текстийн механик алдааг засах боломжтой болсон. Түүнчлэн тог тасрах гэх АШИГЛАСАН ТЕХНОЛОГИУД мэт гэнэтийн эрсдэл үүсэхэд мэдээлэл устахаас сэргийлж нөөц хувилбар бүхий мэдээллийг нөөц сан үүсгэх боломжоор хангаж өгсөн байна. Төслийн үр дүнд архивын мэдээллийн нэгдсэн санг бүрдүүлэхэд шаардлагатай технологийн шийдлүүд, систем, дэд бүтэц бий болсны зэрэгцээ мэдээллийн нууцлал, аюулгүй байдал өндөр түвшинд хангагдсан. Мөн захиалагч талын шаардлагын дагуу системийг цаашид өргөжүүлж, уян хатан хөгжүүлэх боломж бүхий динамик шийдэлтэй бүтээсэн. Ингэснээр тодорхой төрлийн архивын баримтуудаас гадна ирээдүйд үүсч болох архивын төрөл, баримтуудыг шинээр үүсгэж, цахимжуулах боломжтой. ҮР ДҮН Шилэн дансны цахим хуудас нь Төрийн болон төрөөс санхүүжилт авдаг байгууллагын хэрэглэгчид шилэн дансны мэдээллийг маягтуудын дагуу оруулах, тэдгээр мэдээллийг олон нийт вэб сайт, гар утасны аппликэйшнаар дамжуулан мэдээлэл авах, хяналт тавих боломж бүхий цогц систем юм. Шинээр хөгжүүлсэн систем нь бүтэц, зохион байгуулалтын хувьд уян хатан, системийн нэгдсэн админ хэрэглэгчээс шилэн дансны журмын бүх маягт болон байгууллагын төрлийг үүсгэж тохируулах боломжтойгоор хөгжүүлсэн бөгөөд төсөв санхүүгийн бусад системүүд болох Засгийн Газрын Санхүүгийн удирдлагын систем, Худалдан авах ажиллагааны систем, Орон нутгийн хөгжлийн сангийн систем, Өрийн удирдлагын системтэй холбогдож мэдээлэл татах боломжийг нэвтрүүлж, гараар шивэх ажиллагааг хөнгөвчилсөн. Мөн байгууллага тус бүрт админ хэрэглэгч, хариуцсан ажил үүргийнхээ дагуу мэдээлэл оруулах хэрэглэгчидтэй байх боломжтой. Ай Ти Зон компани нь энэхүү төслийн үндсэн гүйцэтгэгчээр ажилласан бөгөөд хэрэгжүүлэлтийн хүрээнд хэрэглэгчийн шаардлагыг оновчтой тодорхойлох, системийн загварчлал, дизайн гаргах, төрийн бусад систем програм хангамжуудтай холбон ажиллах зэрэг хөгжүүлэлтийн явцад үндсэн болон нэмэлт ажлуудыг хийж гүйцэтгэсэн. Системийн сургалт нэвтрүүлэлтийг улсын хэмжээний төрийн байгууллагын 300 орчим хэрэглэгч, сургагч багш нарт танхимын, зайн сургалтаар явуулж, нэвтрүүлэлтийн дараах системийн ашиглалт, засвар үйлчилгээг хариуцан ажиллаж байна. 16 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 17

10 ЯРИЛЦЛАГА А.ГАНБААТАР: СКРАМ МЕНЕЖМЕНТИЙГ НЭВТРҮҮЛСНЭЭР БҮТЭЭМЖ 40 ХУВИАР НЭМЭГДСЭН Өнөө үед компаниуд өөр хоорондоо бус цаг хугацаатай -тай өрсөлдөх болсон. Хурдаар өрсөлдөхөд технологийн дэвшилтэт шийдлийг оновчтой ашиглахаас гадна, менежментийн шинэ арга барилыг хэрхэн хослуулж буй нь маш чухал. Энэ удаа ярилцлагын буландаа технологийн томоохон компаниудын үйл ажиллагаандаа ашиглах болсон Скрам Менежемент /Scrum Management/ -ийг Ай Ти Зон компани үйл ажиллагаандаа хэрхэн нэвтрүүлсэн талаар тус компанийн ERP систем хөгжүүлэлтийн хэлтсийн дарга А.Ганбаатартай ярилцлаа. Скрам менежментийг Ай Ти Зон компани үйл ажиллагаандаа ашигладаг гэ сэн. Скрам менежментийн талаар товчхон тайлбарлавал? Тиймээ, Ай Ти Зон компани нь Cкрам менежментийн аргачлалыг 2014 оноос эхлэн туршиж эхэлсэн бөгөөд 2015 оноос Програм хангамжийн газартаа бүрэн хэмжээгээр ашиглаж байна. Энэ бол төслийн менежментийн уламжлалт аргачлалыг илүү өөрөөр харж, хөгжүүлж буй бүтээгдэхүүнээ арай өөр зарчмаар гүйцэтгэх боломжтой програм хөгжүүлэлтийн удирдлагын шинэ арга хэрэгсэл юм. Регбигийн спортоос гаралтай гэдэг. Cкрам менежментийн зарчмыг гар утасны жишээн дээр тайлбарлая. Гар утасны үндсэн үүрэг бол утсаар ярих. Скрам менежментийн дагуу эхлээд хамгийн чухал функцийг нь, дараа нь мэдрэгчтэй дэлгэц гэх мэт доторх бусад горимуудыг нь хийнэ гэсэн зарчмаар ажилладаг. Эхний арав хоногт ямар ч байсан ярьж болдог утас бүтээнэ. Дараагийн 10 хоногт бусад хийх ёстой функцүүдээ ач холбогдлоор нь эрэмбэлж нэг нэгээр нь гүйцэтгэнэ. Ингэж ажилласнаар хүлээж авсан ажлаа богино хугацаанд гүйцэтгэхээс гадна, бүтээгдэхүүндээ хэрэглэгчийнхээ саналыг тухай бүрт нь тусгах боломжтой болдог давуу талтай. Бидэнд ямар нэг бүтээгдэхүүн хийх гэж байгаа бол эхлээд загварыг нь гаргаад, дараа нь кодоо бичээд, бүтээгдэхүүнээ бүрэн бэлэн болсны дараа захиалагчдаа үзүүлэх дарааллаар явах ёстой гэж сургуульд заадаг. Бодит амьдрал дээр ингэж ажиллахад хугацаа их зарцуулна. Дээр нь бараг бэлэн болчихсон бүтээгдэхүүн дээр захиалагчийн саналыг шингээнэ гэдэг хүндрэлтэй. Тэр бүх асуудлыг л скрам менежмент оновчтой шийдэж чаддаг. Скрам менежментэд гурван оролцогч тал байдаг. Нэгдүгээрт Product owner буюу бүтээгдэхүүн, зах зээлийн талаар өндөр мэдлэгтэй мэргэжилтэн, хоёрдугаарт багийг удирдан чиглүүлж, тулгарсан асуудлыг нь шийддэг Sprint Master, эцэст нь багийн гишүүд байна. Баг гүйцэтгэж буй ажлын цар хүрээнээс шалтгаалаад 7-12 хүнтэй байхад тохиромжтой ба гишүүд өөрсдөө дотоод зохион байгуулалтаа шийддэг. Скрам менежментийг хэрэгжүүлэх санаачлага хэрхэн төрсөн бэ? 2010 онд дэлхийн томоохон програм хангамжийн компаниудад скрам менежментийг ашиглаж эхэлж буй талаар сонсож байлаа. Google-ийн ажилчид нь хэзээ ч хамаагүй ажилдаа ирдэг, гоё оффисынх нь талаарх сонирхолтой мэдээллүүд вэб сайтуудаар гарч байсан юм. Програмистуудын хувьд нам жим орчинд төвлөрч ажиллахад амар байдаг учраас оройн цагаар сууж ажиллах тохиолдол их байдаг. Иймд програмистуудын бүтээмж орой өндөр болдог байхад яагаад заавал өглөө эрт цагтаа хуруугаа уншуулахын тулд бусадтай уралдаж, замын түгжрэлд орон байж ажилдаа ирэх ёстой юм бэ гэдэг бодол төрдөг байсан. Ингээд скрам менежментийн талаар сайтар судалж, удирдлагууддаа ач холбогдлыг нь танилцуулсан. Тэдний зүгээс Хүмүүс чинь яг ажлаа хийх үү? Төслөө цагт нь дуусгаж, ажлаа гүйцэтгэж чадах уу? гэсэн асуултууд гарч байсан л даа. Тэгээд эцэст нь бүтээмжээ тодорхой хэмжиж чаддаг компанид хүмүүс ажилдаа хэдэн цагт ирэх нь тийм чухал биш гэдэг дээр санал нэгдэж, нэвтрүүлэхээр шийдсэн. Шинэ аргачлалыг гаднаас нь судлаад дотоод үйл ажиллагаандаа хэвшүүлэн, нэвтрүүлнэ гэдэг амаргүй байсан байх? Тиймээ. Үндсэндээ скрам менежмент рүү шилжих нь зүйтэй гэдгийг ойлгосон ч, хэрхэн шилжих аргаа эхэндээ олохгүй байлаа. Тухайн үед манайд ажиллаж байгаад Америкт магистр хамгаалаад ирсэн ажилтан маань суралцаж байх хугацаандаа скрам менежментээр ажилладаг компанид давхар ажиллаж байсан нь бидэнд их тус болсон. Одоо манай програмистууд өглөөний 07:00 цагаас 11:00 цагийн хооронд хэдийд ч ажилдаа ирж болно. Харин ирсэн цагаасаа шалтгаалаад орой тарах цаг нь урагшаа, хойшоо хоёр цагийн зөрүүтэй байх юм. Цагийн уян хатан системийг дангаар нь нэвтрүүлэх үр дүн багатай. Скрам менежментийн давуу тал яг энд харагдана. Төсөл бүхэн тодорхой хугацаатай, гэхдээ түүндээ хүрэх замыг нь үе шатуудад хуваагаад, хэн юу хийх вэ гэдгийг бүгдийг нарийн төлөвлөх боломжтой байдаг. Үүний ачаар ажилтнууд өглөө хүүхдээ сургууль, цэцэрлэгт нь THE SCRUM DEVELOPMENT PROCESS Prioritized list of what is required: features, bugs... PRODUCT BACKLOG хүргэж өгөөд ажил руугаа яардаг байсан бол харин одоо ажилдаа ирсэн цагаасаа хойш найман цаг ажилласан байхад л цалин нь бүтэн бодогддог болж, сэтгэл ханамж ч нэмэгдсэн. Уян хатан цагийн системийг нэвтрүүлэхэд эргээд ажилтнуудын хариуцлагын асуудалтай холбогддог байх? Скрам менежменттэйгээ уян хатан цагийн системээ хослуулснаар хариуцлагын асуудлыг бүрэн шийдэж чадсан. Учир нь менежментийн хүрээнд ажилтан бүр долоо хоногт ажиллах цагийнхаа хэдийг нь юунд зарцуулах вэ гэдэг нь бүгд нарийн тодорхой төлөвлөгддөг. Төлөвлөгөөний дагуу ажиллана. Дээрээс нь 7, 10 хоног гээд богино хугацаатайгаар ажлын гүйцэтгэлийг хянах учир тухайн ажилтны ур чадвар бодитоор харагдах нөхцөл бүрддэг. Үнэхээр чадварлаг хүн тодроод л гараад ирдэг. Бусад нь тав хоногт хийдэг ажлыг ганцхан өдөр суугаад дуусгах боломжтой хүмүүс байдаг. Нөгөө талаас урсгалаараа яваад, ажлыг хойш татдаг хүмүүс ч тодроод ирнэ. Тэгэхээр эдгээр ажилтнууддаа зөв ажлыг нь оновчтой оноох, шилжүүлэх зэргээр арга хэмжээ хийхэд илүү хялбар болдог. Үр дүнг хэмжвэл? Бүтээмж ойролцоогоор 40 хувь нэмэгдсэн үр дүн бий. Хоёр сар орчимд хийдэг байсан ажлыг одоо бид сар хүрэхгүй хугацаанд гүйцэтгэдэг болсон. Нэг том ажлыг олон хуваагаад нэгэн зэрэг хийгээд эхлэхээр зарцуулах хугацаа аяндаа багасдаг. Нөгөө талаас мөн ажилтнууд маань хийсэн ажлынхаа үр дүнг богино хугацаанд харж, хэмжүүлснээр хувь хүнийхээ хувьд өөрөөрөө бахархах, багийн хамтын ажиллагаа, итгэлцэл илүү сайжирч, дараа дараагийн ажлын гүйцэтгэл улам сайжирч буй үр дүн гарсан. Өмнө нь оройн цагаар их сууж ажилладаг байсан бол одоо оройн найман цагаас хойш оффис дээр суудаг хүн байхгүй болсон. Зөв төлөвлөөд, ажлаа хугацаанд гүйцэтгээд ирэхээр ажил болон гэр бүлдээ зарцуулах цагийн баланс аяндаа л зүгшрээд ирдэг. INPUTS FROM CUSTOMERS, TEAM, MANAGERS & EXECS, PRODUCT OWNER Team selects starting at top as much as it can commit to deliver by end of Sprint SPRINT PLANNING MEETING THE TEAM Монголчууд багаар ажиллаж чаддаггүй, цаг барьдаггүй гэж ярьдаг? Би яг энэ үзлийн эсрэг бодолтой хүн. Монголчууд гадны орнуудад очоод ажиллахаар бусадтай л адилхан ажиллаж чаддаг хэрнээ Монголдоо чадахгүй гэсэн зүйл байхгүй. Үүний шалтгааныг би тухайн компанийн менежмент, бодлоготой л холбоотой гэж бодож байна. Бид шинэ менежмент нэвтрүүлээд ч үнэхээр тийм гэдгийг нь харлаа. Скрам менежментийн хүрээнд өдөр бүр шуурхай хуралдаан хийдэг. Тухайн ажилтан хуралдаанд орж ирээд өмнөх өдрийн хийсэн ажил, өнөөдөр хийх ажил, тулгарсан асуудлын хүрээнд 3 асуултад л хариулдаг. Хурал 15 минут үргэлжилнэ, нэг хүн нэг минут ярина гэсэн дүрэмтэй. Ингэснээр багаар ажиллах чадвар улам нэмэгддэг. Энэ менежментээ дагаад шинээр ажилтан авах аргад бас өөрчлөлт орсон уу? Скрам менежментэд багийн үр дүнтэй хамтын ажиллагаа, хариуцлагатай байдал хамгийн чухал. Багт байгаа нэг гишүүн ажиллаж чадахгүй болоход л багийн ачаалал илт нэмэгддэг. Эхний удаад багийнхан өмнөөс нь тухай ажлыг нь хийж өгч болох ч яваандаа тэр хүнд ажил даалгахгүй болж, багтаа тохирохгүй болоод ирдэг. Тиймээс бид ажилтан сонгон шалгаруулалтад багийн гишүүдийг оролцуулж байхаар шийдсэн. Ер нь бол манай ажилтнуудаас анх гаргасан санал л даа. Ажил горилогч анкет бөглөж, эхний ярилцлагадаа ороод бүх шатыг давсны дараа багийн гишүүдтэй бүгдтэй нь уулздаг. Тухайн багийнхан шинэ хүнийг авах эсэхээ өөрсдөө шийднэ. Үнэхээр хамтран ажиллаж чадах эсэхийг тэр багийнхан л мэдэхээс өөр хэн ч мэдэхгүй. Тэгэхээр багийн гишүүд шинэ хүнтэйгээ танилцана, тоглоом тоглоно, хамт ярилцаад сууж болно, хүссэн асуултаа асууж болно. Ингэж байж багтаа тохирсон хүнээ авдаг. Шинэ ажилтан авна гэдэг одоо зөвхөн хүний нөөц, удирдлагын шийдэх асуудал биш болсон. Ярилцсанд баярлалаа. SPRINT BACKLOG SPRINT MASTER 1-4 week SPRINT Sprint end date and team deliverable do not change Ярилцсан: А.Ихсанаа /gogo.mn/ DAILY STANDUP MEETING SPRINT REVEIW FINISHED WORK SPRINT RETROSPECTIVE 18 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 19

11 АЙ ТИ ЗОН ХХК ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 21

12 ГЭРИЙН АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН ШИЙДЭЛ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭМНЭЛТ Гэрийн автомат системийн нэг зорилго нь эрчим хүчний хэмнэлтийг бий болгоход оршино. Зөвхөн гэрлийг автоматаар хэмнэлттэй горимд ажиллуулахад эрчим хүчийг ердийнхөөс 20% хүртэл хэмнэдэг судалгаа бий. АЮУЛГҮЙ ТАЙВАН ОРЧИН ХИЙМОРЬ ХОТХОНЫ УХААЛАГ ГЭРИЙН СИСТЕМ Хийморь хотхон нь орчин үеийн барилга архитектурын оновчтой шийдэл бүхий террас, зоорийн давхартайгаа нийлээд 4 давхар 35 айлын тансаг зэрэглэлийн таун хаус цогцолбор юм. Тансаг зэрэглэлийн орчин бүрдүүлэхэд зөвхөн барилга архитектурын оновчтой шийдлээс гадна, оршин суугчдын тав тухтай байдлыг дээд зэргээр хангах, цахилгаан ба ус хангамжийг үр ашигтай, хэмнэлттэй зарцуулах, бусад системийг хялбар байдлаар зохион байгуулах нь олон улсын жишиг болоод байгаа. Үүнд нийцүүлэн автоматжуулалт, хяналтын системээр мэргэшсэн Ай Ти Зон компани АНУ-ын CRESTRON брэндийн гэрийн автоматжуулалтын системийг Хийморь хотхоны айл бүрт суурилуулж өгсөн. Энэхүү системийг та өөрийн гэртээ мөн адил суурилуулах боломжтой. ГЭРИЙН АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН СИСТЕМИЙН БОЛОМЖ: Та түр гарах эсвэл дэлхийн нөгөө буланд аялж, ажиллаж явлаа ч Crestron таны гэрийн амгалан, тайван байдлыг хангана. Гэрээс гарахдаа хаалга түгжихэд л хулгайн дохиоллын систем автоматаар идэвхжиж, гэрэл унтарч хөшиг хаагдана. Харин гаднаас ирж түгжээг тайлахад урьдчилан програмчилсны дагуу хулгайн систем унтарч, гэрлүүд асаж, хөшиг нээгдэнэ. Түүнчлэн хяналтын камераар гэрийнхээ бүх хэсгийг гар утсаараа хянаж, гэртээ харих замдаа өрөөний температур, гэрэлтүүлгээ тохируулах боломжтой. Тав тухтай, аюулгүй орчин бол таны гэр. ГЭР БҮЛИЙН ЦАГ Амралтын өдрүүдэд гэр бүл, найз нөхөдтэйгээ дуртай киногоо үзэж, халуун дотно яриа өрнүүлэхдээ тав тухыг мэдрээрэй. Аудио дуугаралтын 3D 5.2 систем, өндөр чанарын дүрсний систем нь таны гэрийг театр болгон хувиргана. ТАЙВАН НОЙРСООРОЙ Урт өдрийн төгсгөлд CRESTRON-д бүхнээ даатгаад тайван нойрсоорой. Ухаалаг гэрийн систем урьдчилан програмчилсны дагуу таны өмнөөс цонхны хөшиг хааж, гэрлүүдийг унтрааж, хаалга, дохиоллын системийг идэвхижүүлнэ. Дуу, дүрс дамжуулах систем болон гэрийн театр Домофон, нэвтрэх хяналтын систем Гэрэл, моторт хөшигний удирдлага Халаалт, хөргөлтийн системийн удирдлага Галын дохиолол, хулгайн дохиоллын систем Хяналтын камерын систем Дотоод сүлжээ, утас, интернэт бусад дэд бүтэц 22 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 23

13 ХУРЛЫН ӨРӨӨНИЙ АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН ШИЙДЭЛ ХУРЛЫН ӨРӨӨНИЙ АВТОМАТЖУУЛАЛТЫН ШИЙДЭЛ Бизнесийн чухал шийдвэрүүд гаргаж, зочид түншүүдтэйгээ уулзалт зөвлөгөөн зохион байгуулдаг хурлын өрөө бол тухайн байгууллагыг илэрхийлэх орон зай болдог. Хурлын өрөөнд үзүүлж буй танилцуулга, яриа хэлэлцээр үндсэн зорилгодоо хүрэх эсэх нь тухайн өрөөний дулааны хэм, гэрэлтүүлэг, тав тух зэрэг бидний тэр бүр анзаардаггүй олон хүчин зүйлээс хамаардаг байна. Орчин үеийн хурал, уулзалтын өрөө, танхимууд нь зориулалтаасаа хамаарч өөр өөрийн онцлог төхөөрөмжөөр тоноглогдсон байдаг. ХУРЛЫН ӨРӨӨНИЙ ҮНДСЭН ШИЙДЭЛ : Дүрс дамжуулах, боловсруулах систем Дуу дамжуулах, боловсруулах систем Хурлын микрофон, санал хураалтын систем Синхрон орчуулгын систем Аудио болон видео хурлын систем Дуу дүрсийг утасгүй сүлжээгээр дамжуулах Гэрэл хөшиг удирдах систем Хурлын явцыг бичиж архивлах систем Хурлын өрөө захиалгын систем Удирдлагын нэгдсэн систем LED дэлгэцийн систем ЛЕКЦ, СУРГАЛТЫН ТАНХИМЫН ШИЙДЛҮҮД Дүрс дамжуулах, боловсруулах систем Дуу дамжуулах, боловсруулах систем Индэрийн болон илтгэгчийн микрофон систем Синхрон орчуулгын систем Гэрэл хөшиг удирдах систем Ухаалаг индэр Цаасан материалын проектор (Document reader) Ухаалаг самбар Удирдлагын нэгдсэн систем ДАВУУ ТАЛУУД: НЭГДСЭН УДИРДЛАГА Хурлын өрөөний автоматжуулалтын системийг ашигласнаар тухайн өрөөнд байгаа бүх дэд системүүдийг нэгдсэн удирдлагаар удирдана. Дэлгэц, проектор, моторт дэлгэц гэх мэт төхөөрөмж бүрт зориулсан олон тооны удирдлага хурлын өрөөнд байх шаардлагагүй. Автоматжуулалт, хяналтын системээр мэргэшсэн 15 жилийн туршлагатай Ай Ти Зон компани хурлын өрөөний зорилго, зохион байгуулалтаас хамаарсан үндсэн 4 шийдлийг санал болгож, тухайн байгууллагын онцлог, хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн шийдлийг боловсруулан суурилуулж байна. ХЭРЭГЛЭХЭД ХЯЛБАР БАЙДАЛ Мэдрэгчтэй дэлгэц, ханын товчлуурт удирдлага, универсал гар удирдлагын төрлүүдээс гадна Android, ios бүх төрлийн таблет, гар утаснаас системийг удирдана. Мөн хэрэглэгчийн удирдлагын төхөөрөмж дээрх дэвсгэр өнгө, логоны дизайныг зохиох, товчлуурын байрлал, гүйцэтгэх үүргийг өөрийн хүссэнээр өөрчлөх боломжтой. Уулзалтын өрөө Хурлын өрөө Удирдлагын өрөө Лекц, сургалтын танхим НАЙДВАРТАЙ АЖИЛЛАГАА Санаатай, санамсаргүй үйлдлээр системийн тохиргоог өөрчлөхөөс сэргийлж зөвхөн эрх бүхий ажилтны тохиргоо хийдэг товчлуурыг хэрэглэгчийн төхөөрөмжид нууцалж өгөх боломжтой. 24 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 25

14 BI-БИЗНЕС АНАЛИТИКИЙН ПРОГРАМ БАРКЛЕЙ БАНК: TABLEAU-ИЙН ТУСЛАМЖТАЙГААР ХАРИЛЦАГЧДАА ИЛҮҮ ОЙЛГОЖ, ТАНЬЖ МЭДСЭН Мөнгө бол нэг төрлийн өгөгдөл (дата). Tableau нь эмх замбараагүй өгөгдлийг богино хугацаанд боловсруулан энгийн, ойлгомжтой дүрслэл бүхий график, тайлангуудыг гаргаж, бизнесийнхээ ирээдүйн төлөв, эрсдэлийг тодорхойлох, бизнесийн гүн дэх уялдаа холбоог нээн илрүүлэх ухаалаг зэвсэг болдог. Барклей банкны ахлах шинжээч Петр Гилкс Европ, Америк, Африк болон Ази тивд олон улсын санхүүгийн үйлчилгээ үзүүлдэг томоохон байгууллага болох Барклей банк 20 сая мөр бүхий харилцагчийн дата болон хэдэн тера хэмжээтэй өгөгдлийг Tableau ашиглан хэрхэн дүн шинжилгээ хийдэг талаар тус банкны ахлах шинжээч Петр Гилксийн өгсөн ярилцлагыг орчуулан хүргэж байна. Сайн байна уу ноён Гилкс. Та Барклей банк бизнес аналитикийн Tableau програм ашиглан ямар үр дүнд хүрсэн талаар ярьж өгөхгүй юу? За тэгье. Tableau бидэнд өгөгдлөөр юу хийж болохыг мэдрүүлж, манай удирдлагуудыг үнэхээр гайхшруулсан юм. Бидний өмнө нь харж байгаагүй маш энгийн боловч ойлгомжтой график дүрслэлүүд, хүчирхэг хянах самбаруудыг харуулсан. Энэ нь тэднийг өгөгдлөө ашиглан илүү сайн шийдвэр гаргах боломжийг өгч сэтгэлийг нь хөдөлгөсөн байх. Петр, та ахлах шинжээчийн хувьд ямар ажил хийдэг вэ? Миний ажил үүрэг бол харилцагчийн мэдээллийн бааз руу орж манай харилцагчид чухам хэн болох, ямар зан төлөв, хүн ам зүйн бүтэцтэй, санхүүгийн болон өөр ямар бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ ашигладаг зэрэг харилцагчийн талаар 360 градус харж болох мэдээллийг гаргаж байгууллагын стратеги боловсруулагчид, бүтээгдэхүүн, үйлчилгээ хөгжүүлэгчид, борлуулалт, маркетингийн алба болон бусад удирдлагуудад хүргэдэг. Тэгэхээр Tableau танд харилцагчдаа илүү сайн ойлгоход тусалсан байх нь ээ? Тодорхой жишээ хэлэхгүй юу? Tableau ашиглаж эхлэхээс 3 жилийн өмнөөс бидний ашиглаж байсан хэрэгслүүд хуримтлагдсан асар их өгөгдлүүдийг маань хэрэгтэй мэдээлэл болгон хангалттай түвшинд боловсруулж чадахгүй байгааг анзаарч эхэлсэн. Бид судалгаа хийж эхэлсэн бөгөөд Tableau л бидний хүсч байгааг хийж чадах юм байна гэдгийг мэдсэн. Жишээлбэл, бидний хамгийн сүүлд үүсгэсэн тайлан (dashboard) гэхэд харилцагчдын гомдлын мэдээллүүдээс гомдол гарч байгаа шалтгаануудыг илрүүлж, ямар хүмүүс гомдол гаргаж байгааг нарийвчлан харуулсан. Үр дүнд нь бид харилцагчийн үйлчилгээгээ сайжруулж чадсан. Өдөр тутамд шаардлагатай тайлан мэдээнүүдээ хялбар гаргаж харах нь гомдлууд яагаад гарах болов, асуудал юунаас үүсэв гэдгийг богино хугацаанд олж харах боломж олгож байна. Tableau ашиглахад хэр хялбар вэ? Tableau г заавал мэдээлэл технологийн хэлтэс, тэдний инженер гэлгүй санхүү, маркетинг, борлуулалт, хангамж гээд мэдээлэлтэй харьцдаг, ажилладаг дурын ажилтан ашиглаж өөрийн ажил үүрэгтэй холбоотой тайлангуудаа гаргах, түүн дээрээ дүн шинжилгээ хийх, удирдлага, багийнхандаа танилцуулах боломжтой. Энэ ажиллагаа нь маш хялбар байдаг. Tableau-аар гаргасан dashboard буюу тайлан мэдээллийн хяналтын самбаруудыг өөртөө болон бусдад зориулсан байдлаар бэлдээд бусадтай хуваалцах тайлангуудыг байгууллагынхаа сүлжээнд нийтэлдэг. Ингэснээр эрх бүхий удирдлагууд, ажилтнууд ижил мэдээллийг цаг тухайд нь шинэчлэгдсэн байдлаар харж чаддаг. Tableau-ын гол онцлог нь тухайн хяналтын самбарын өгөгдлүүд Tableau сервертэй онлайн горимд мэдээллээ автоматаар байнга шинэчлэн харуулдаг. Тэгэхээр бүгд нэг ижил, хамгийн сүүлийн тоо дүнтэй мэдээллийг харж, гол чиг хандлагуудаа анхааралдаа авч, төлөвлөлт хийх боломжтой гэсэн үг. Танай байгууллагын өгөгдөл хэр их хэмжээтэй вэ, сонирхуулаач? Энгийнээр хэлбэл, ойролцоогоор Их Британи дахь 20 сая харилцагчийн 20 сая мөр өгөгдөл гэсэн үг юм. Энэ их өгөгдлөөр дүн шинжилгээ хийхэд SQL-ийн маш их програмчлал шаардагддаг. Датануудыг Excel рүү шилжүүлж, график, чарт гаргана, тэгээд програмуудын хэмжээсүүдийн талаар урьдчилан сайн бодож, график, чартуудаа хийх загварууд, дараа нь уртын хэмжээ, дэс дарааллын процессуудаа тодорхойлох гэх мэт. Харин одоо Tableau-ийн тусламжтай маш хурдан, хуучнаасаа хамаагүй хурдан бэлэн загваруудаас сонгоод, багануудаа чирээд хүссэн мэдээллээ цэгцтэй харж байна. Tableau ашиглан бизнесийнхээ гүнд хурдан нэвтрэх нь ээ? Би одоогийн хурдаар бизнес уулзалт дээр ямар ч зүйлд хариулт өгч чадна. Өмнө бид асуудал болгоныг бүтэн өдөр эсвэл тэрнээс илүү хугацаа зарцуулж ярилцдаг байлаа. Харин одоо би нөүтбүүкээ авч хуралд ороод 20 сая мөр өгөгдөл дээр тавьсан асуултад тэр дор нь хариултыг өгч байна. Маш хурдан учраас, буруу хийсэн ч хугацаа алдахгүй. Loan Delinquency Branch Breakdown of Delinquency Severity by Percent Select one or more groups to see details Auto Credit Card All Mortgage & Real Estate 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Percent of Delinquent Balance Loan Status All 1-30 Days Days Days Days 120+ Days Delinquent Balances over Time Balance $50M $40M $30M $20M $10M $0M January March May July September November Direct Auto $1.93M Ямар нэг зүйлийг оролдоод бүтэхгүй бол 5 секунд л алдана, дахиад эхнээс нь хийхэд л болно. Tableau Барклей дахь хүмүүсийн ажиллах арга барилыг өөрчлөөд байгаа юм байна? Манай ажилтнууд бодох зуураа л Tableau дээр хүссэнээ хийчихдэг болсон. Tableau үнэхээр инновацыг бий болгож бүтээмжийг нэмэгдүүлж байна. Өмнө нь байсан систем, хэрэгслүүд бидэнд хязгаарлагдмал байдлыг мэдрүүлдэг байсан бол өнөөдөр Tableau өөрөөр сэтгэх боломжийг олгож байна. Миний хувьд, ажлын өдрүүд илүү хялбар бас сонирхолтой өрнөдөг болсон. Өдрийн турш ярилцдаг байсан ажлыг одоо хэдхэн хоромд л ярилцаад шийдэж байна. Tableau амьдралыг хялбаршуулсан боловч ажлын ачааллыг маань бас нэмэгдүүлж байна /инээв/. Учир нь хүмүүс илүү их мэдээлэл хүсэх болсон л доо. Гэхдээ эерэг талаас нь. Түүнчлэн Tableau ашигласнаар бидэнд ямар их нөөц боломж байдгийг ойлгуулж, хүрч чадах хязгаарыг маань тэлсэн гэж хэлэх байна. Ярилцсанд баярлалаа. Орчуулсан: З.Золбаяр /Ай Ти Зон компанийн Бизнес хөгжил хариуцсан менежер/ Delinquency by Location Indirect Auto $1.05M Direct RV $0.41M АЙ ТИ ЗОН КОМПАНИ TABLEAU БИЗНЕС АНАЛИТИКИЙН ПРОГРАМ ХАНГАМЖИЙГ АЛБАН ЁСНЫ ЭРХТЭЙГЭЭР ХҮРГЭЖ БАЙНА CRM@ITZONE.MN Indirect RV $0.56M БАНКНЫ САЛБАР-ЫН ХЯНАЛТЫН САМБАР /DASH BAORD/-ЫН ЖИШЭЭ Зээлийн эрсдэл гэдэг нь зээлдэгч гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүйгээс зээлээ хугацаанд нь төлөөгүй тохиолдолд үүсэх боломжит алдагдал юм. Зээлийн эргэн төлөлтөд хяналт тавьж удирдах нь зээлийн эрсдэлийн удирдлагын чухал бүрэлдэхүүн хэсэг байдаг. Доорх хяналтын самбар нь зээлийн хугацаа хэтрэлтийг бизнесийн төрөл, байршил, цаг хугацаа зэргээр ангилан харуулаад зогсохгүй сонирхсон талбарууд дээр маузаар дарахад л илүү дэлгэрэнгүй байдлаар харуулдаг. 26 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 27

15 ДЭЛХИЙН 1 ӨГӨГДЛИЙН САНГИЙН CLOUD ҮЙЛЧИЛГЭЭ Oracle Database in the Cloud Cloud үйлчилгээ нь шинэ технологи, системүүдийг дотоод үйл ажиллагаанд богино хугацаанд нэвтрүүлэх, процессыг автоматжуулах, бизнесийн орчны өөрчлөлтөд хурдтайгаар хариу арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэх боломжийг нөхцөлдүүлж байдаг. ӨГӨГДЛИЙН САНГИЙН ORACLE CLOUD ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СОНГОЛТУУД: DATABASE AS A SERVICE EXADATA SERVICE DATABASE SCHEMA SERVICE Oracle өгөгдлийн санг Cloud орчинд бүрэн хүчин чадлаар ашиглахаас гадна, бүрэн удирдлагын үйлдлийн систем болон өгөгдлийн сангаа удирдах SYSDBA эрхтэй. Exadata хүчирхэг платформыг Oracle өгөгдлийн сантай хамтад нь cloud байдлаар ашиглах бөгөөд сүлжээний хандалт хамгаалагдсан, хэрэглэгчийн өгөгдлийн сан тусдаа VM дээр ажиллахад зориулагдсан, мөн Oracle-аас бүрэн удирдах сервер, сторэйж, сүлжээний дэд бүтэц, Quarter Rack, Half Rack, Full Rack сонголттой, өргөтгөх боломжтой. Database Schema Service нь Oracle өгөгдлийн сангийн технологиор бүтээгдэж, Exadata database машин дээр ажиллахад зориулагдсан. Хадгалах төхөөрөмжийн хэмжээнээс хамааран S5(5GB), S20(20GB) болон S50(50GB) гэсэн 3 түвшний сонголттой ба Oracle-ийн бүрэн удирдлагатай, DBA шаардлагагүй. Дэлхийн #1 өгөгдлийн сангийн клауд үйлчилгээ болох Oracle Cloud ийн үйлчилгээний төрлүүдээс танилцуулъя. Мэдээж хэрэг Oracle Cloud үйлчилгээг ашиглахын тулд ямар нэг төхөөрөмж худалдан авах, суурилуулах шаардлагагүйгээс гадна өгөгдлийн сангийн програм хангамжийг шинэчлэх, нөөц систем үүсгэх, сэргээх зэрэгт тусгай мэргэжлийн ур чадвар шаардагдахгүй. Мөн байгууллагын хэмжээнд Oracle Cloud үйлчилгээг ашигласнаар бүтээмж, хамгаалалт, ашиглалтын хүртээмж шинэ түвшинд гарч, аналитик гүйцэтгэлийн хурдыг дээшлүүлэх давуу талтай. ӨГӨГДЛИЙН САН ӨГӨГДӨЛД ХАНДАХ Oracle Database 11g Oracle Database 12c Standard Edition, Enterprise Edition, Enterprise Edition High Performance, Enterprise Edition Extreme Performance Cloud Database Удирдлагын хандалт SSH, SQL Developer Data Pump SQL*Plus болон бусад хэрэгслүүд Стандарт сүлжээний хандалт Oracle Net (SQL*Net) JDBC JSON Бусад Хэрэгсэл Enterprise Manager SQL Developer Application Express v5.0 Бусад Өгөгдлийн сангийн хувилбарууд Oracle Database 11g Oracle Database 12c Enterprise Edition Extreme Performance (RAC) Pluggable Database Эсвэл өөрийн ашиглаж буй Oracle-ийн өгөгдлийн сантай нэгтгэх боломжтой. Удирдлагын хандалт SSH SQL Developer Data Pump SQL*Plus болон бусад хэрэгслүүд Хамгаалагдсан сүлжээний хандалт Oracle Net encryption IPSec VPN Схемд суурилсан тусгаарлалт Үйлчилгээ бүрт зориулсан өгөгдлийн сангийн схем Өгөгдлийн сангийн хувилбарууд Oracle Database 11g SQL болон PL/SQL Cloud аппликэйшнээ өргөжүүлэхэд SQL болон PL/SQL ашиглана Cloud дахь аппликэйшн Application Express эсвэл Java Cloud Service дэх Java ашиглан Oracle өгөгдлийн санд хандана RESTful Web Services RESTful Web Services дамжиж холбогдоно УДИРДЛАГА Удирдлагын сонголт Өөрөө бүрэн удирдах эсвэл backup, patching, upgrade зэрэг cтандарт үйлдлүүдийг Oracle удирдах Нууцлал хамгаалалт, өгөгдөл бүрэн шифрлэгдэнэ Уян хатан, байгууллагын түвшний хамгаалалттай Удирдлагын сонголт Танил хэрэгсэл, процессуудыг ашиглан Оракл өгөгдлийн сангаа бүрэн удирдах боломжтой. Cloud хэрэгсэл Хэрэглэхэд хялбар backup болон patching-н Cloud хэрэгсэл Бүрэн удирдлага Өгөгдлийн сангийн удирдлагыг Oracle-аас бүрэн хариуцна Орчин Application Express тусламжтайгаар бүрэн хөгжүүлэлтийн боломжууд ХУРДТАЙ Нэг минутын дотор Oracle өгөгдлийн сан үүсгэж ашиглах УЯН ХАТАН Өгөгдлийн сангаа хэрэглэгч өөрөө удирдахаас гадна, удирдлагыг Oracle-д бүрэн хариуцуулах ДАВУУ ТАЛУУД: ХЯЛБАР Хэдхэн товч дараад л виртуал машин дээр Оracle өгөгдлийн сангаа босгох эсвэл хөгжүүлэлтийн орчноо бүхлээр нь тохируулах ӨРГӨН СОНГОЛТТОЙ Өгөгдлийн сангийн хувилбар, удирдлагын сонголтууд, хандах аргаа хэрэглэгч өөрөө сонгох УЯН ХАТАН БАЙДАЛ Уян хатан нөөц Нөөц, санах ой, хадгалах төхөөрөмжийг хэрэглээндээ тохируулан нэмэх, хасах боломж Lifecycle management Өгөгдлийн сангийн уян хатан хяналт, виртуал дахь сторэйжийн хялбар удирдлага Уян хатан нөөц Ажлын ачааллаас шалтгаалж CPU cores хялбархан нэмэх Lifecycle management Exadata машины орчноос өгөгдлийн сангаа амархан нэмэх, устгах боломж Сторэйж Сторэйжийн 3 түвшингээс сонгох, шаардлагад нийцүүлэн бусад бүх нөөцийг өргөтгөх ORACLE КОМПАНИЙН АЛТАН ТҮНШ АЙ ТИ ЗОН ХХК CRM@ITZONE.MN 28 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 29

16 ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЛИЙН ДУГААР ТАНИХ СИСТЕМ Хотын хүн ам өсөхийн хэрээр авто машины зогсоол тулгамдаж байгаа асуудлуудын нэг болдог. Сүүлийн үед томоохон үйлчилгээний газар, байгууллагуудын гадна талбай, орон сууцны доод давхрууд, хотын төвд төлбөртэй болон төлбөргүй олон зогсоолууд бий болсон. Ихэнх төлбөртэй авто зогсоолд хариуцсан ажилтнууд ажилладаг боловч зогсоолын өнцөг булан бүрийг нарийн хянаж, аюул ослоос сэргийлэх боломжгүй байдаг. Ай Ти Зон компани авто зогсоолын хяналтын нэвтрэх системүүд болон хяналтын камерын иж бүрэн шийдлүүдийг санал болгодог. Авто зогсоолыг нарийн хянаж, удирдах, тайлан гаргах, үр ашигтай ашиглахын тулд автомат ажиллагаанд оруулах хэрэгтэй. Тээврийн хэрэгсэл нэвтэрч ороход нь таньж бүртгэх, зогсоолд нэвтрэх эрхийг өгөхөд автоматаар улсын дугаар таних функц бүхий хяналтын камерын системийг ашигладаг. VIVOTEK IP816A АВТОМАШИНЫ ДУГААР ТАНИХ ХЯНАЛТЫН КАМЕР VIVOTEK IP816A-LPC нь замын хөдөлгөөний хяналт, автомашины дугаараар таних цогц шийдэл юм. Уг төхөөрөмж нь гэрэлтүүлгийн ямар ч нөхцөлд хэт ягаан туяаны (IR) диод болон IR шүүлтүүрийн тусламжтай 90 км цагийн хурдтай явж байгаа тээврийн хэрэгслийн дугаарыг найдвартай таньж илрүүлдэг. Шөнийн цагт дүрс буулгах нь ямар ч хяналтын системийн хувьд хүндрэлтэй, ялангуяа машины урд гэрлээс болж гялбаж, бүрсийснээс авто машины дугаарыг зөв танихад хүндрэлтэй болгодог. Тэгвэл IP816A-LPC нь нэмэлт 24W IR LED болон нарийн IR нэвтрүүлэх шүүлтүүр нь метал ялтаснаас дугаарыг ухаалгаар ялган таних чадвартай. Түүнчлэн авто машины дугаарыг танихаас гадна, өнгө, марк зэрэг машины дүрсийг бүхэлд нь буулгадаг. Замын хөдөлгөөний хяналтаас гадна, машины зогсоол, цагдаа хүчний байгууллага, туннелийн хяналтад ашиглахад тохиромжтой. ЗОРИУЛАЛТ Авто зогсоолын төлбөр тооцох болон зөвхөн бүртгэлтэй тээврийн хэрэгсэл нэвтрэх систем Авто замын хяналт Тусгай талбайн хамгаалалт Маркетингийн статистикийн мэдээлэл Авто машиныг улсын дугаарыг болон харгалзах дүрсийг хадгалж мэдээллийн сан үүсгэнэ. Шаардлагатай тохиолдолд мэдээллийн сан дотроос хайлт хийнэ. Тодорхой жагсаалтад орсон тээврийн хэрэгслийн мэдээлэл дээр үндэслэж төрөл бүрийн үйлдэл хийх боломжтой (Хаалт нээх, хаах, , SMS, түгшүүр зарлах г.м) --- IP DI / DO RELAY --- Хоёр эгнээгээр явж байгаа тээврийн хэрэгслийн дугаарыг таних боломжтой. Шөнийн цагт ч тээврийн хэрэгслийн дугаарыг найдвартай таньж илрүүлнэ. Дугаар таних функц бүхий хяналтын компьютер Дугаар таних тусгай зориулалтын камер Хаалт Тээврийн хэрэгслийн байршил мэдрэгч ДАВУУ ТАЛ ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЛИЙН ДУГААРААР ТАНИХ СИСТЕМЭЭР ТОНОГЛОГДСОН АВТО ЗОГСООЛЫН ДАВУУ ТАЛ Улсын дугаар таних алдааны түвшин бага Төрөл бүрийн формат бүхий дугаар таних, Монголын бүх төрлийн дугаарыг танина. Тээврийн хэрэгслийн дугаараар бүртгэлээс хайх Програм хангамж болон хэрэглэгчийн интерфэйс энгийн бөгөөд хэрэглэхэд хялбар Support for white and black lists Төрөл бүрийн төхөөрөмж удирдах (Хаалт, гэрэл болон дуут дохио) Өдөр, шөнийн 24 цагийн турш замын хөдөлгөөнийг хянана Хурц гэрлийн эсрэг, мөн шөнө дүрс буулгахад зориулсан IR шүүлтүүртэй Гадны халдлагаас хамгаалагдсан, цаг агаарын хүнд нөхцөл тэсвэртэй (IK10-rated and IP66-rated) VIVTOTEK Snapshot Focus, RBF, and EIS замын хөдөлгөөний хяналтын програм хангамжийг дэмжиж ажиллана. VIVOTEK КОМПАНИЙН АЛБАН ЁСНЫ ДИСТРИБЬЮТЕР АЙ ТИ ЗОН ХХК CRM@ITZONE.MN 30 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 31

17 ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ МОНИТОРИНГ, АЮУЛГҮЙ БАЙДЛЫГ ХАНГАХ ШИЙДЭЛ Vivotek FD8136-F3 Дотор байрлах камер (Өдөр) Vivotek FD8166-F2 дотор байрлах камер (Өдөр) Vivotek FD8164-F2 Дотор байрлах камер (Өдөр, Шөнө) Дотор байрлах, Мини камер Өдөр хяналт хийх боломжтой 1MP, Easy installation, SDXC Card Slot Vivotek IP8173H Теллер болон кассын зориулалттай камер Дотор байрлах, Мини камер Өдөр хяналт хийх боломжтой 2MP, Easy installation, SDXC Card Slot Vivotek IP8152 Теллер болон кассын зориулалттай камер Өдөр шөнийн хяналт Дотор байрлана 2MP, 15M IR, 3DNR, Capable Management Vivotek FE градус харах зориулттай камер H Smart Stream II H.264 КАССЫН ХАЖУУД 3 MEGA PIXELS MP, Vari-Focal, H.264 MPEG, WDR Pro, SDHC/ SDXC Card Slot Vivotek IB8369 Гадна байрлах камер (Өдөр, Шөнө) 1.3MP, Vari-Focal, H.264 MPEG, SDHC/ SDXC Card Slot Vivotek FD8371EV Гадна байрлах камер (Өдөр, Шөнө) градус харах сүлжээний камер Өдөр шөнийн хяналт 5MP, Pixel Counter, PPTZ, Local Dewarp Vivotek ND8321 Хяналтын камерын бичигч AUTO ADAPTIVE STREAM, ВИДЕО БИЧЛЭГИЙН ЧАНАР САЙЖИРЧ, ХАДГАЛАХ ХЭМЖЭЭ БАГАСЛАА Vivotek компани өөрийн 3MP, 5MP хяналтын камертаа H.265 дүрс кодлох технологийг ашиглаж эхэллээ. Энэхүү дүрс кодлох технологи нь бичлэгийн чанарыг сайжруулахаас гадна 2 дахин бага зурваст дүрс бичлэгийг хадгалах боломжтой болгодог. H.265 болон Smart Stream II технологийг хослуулсан ашигласан Vivotek-ийн хяналтын камерууд нь нийт бичлэг хадгалах хард дискний хэмжээг 80 хүртэл хувиар хэмнэх юм. VIVOTEK компанийн энэхүү шийдэл нь гадна талбай, дотор орчин, өргөн хүрээтэй талбай, мөн жижиг эд анги, ажлын явц зэргийг хянахаас гадна тухайн хэрэглэгчийн хэрэгцээ шаардлага, ажлын онцлогт таарсан сонголтуудыг хэрэглэгчдэд санал болгодог Ай Ти Зон компани 1997 оноос эхлэн хяналтын камерын систем, нийлүүлэлт суурилуулалтын ажлыг иж бүрнээр гүйцэтгэж ирсэн бөгөөд Vivotek компанийн албан ёсны төлөөлөгчөөр ажиллаж, бүтээгдэхүүн шийдлүүдийг нь Монголын зах зээлд нийлүүлж байна. Өдөр шөнийн хяналт Гадна орчинд байрлана 2MP, 20M IR, IP66, 3DNR, Capable Management Өдөр шөнийн хяналт Гадна орчинд байрлана. 3MP, 1080p 60fps, Smart IR, Low light, Corridor View, IP 66 Хяналтын камерын дүрс бичиг 8 CH, 2-Bay HDD, Auto setup, Auto Adaptive Stream, Hardware Decoding 32 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. 33

18 M.2 SSD NASbook ХӨНГӨН АВСААРХАН, СҮЛЖЭЭНИЙ ОРЧИНД ХАДГАЛАХ ТӨХӨӨРӨМЖ Application server Storage Server TDS-16489U DUAL SERVER Их өгөгдөл ( Big data) д зориулсан хос INTEL XEON E5 ПРОЦЕССОР ҮНЭГҮЙ АЛСЫН УДИРДЛАГА TDS-16489U: 16-bay, 3U rackmount unit; 2 x Intel Xeon E v3 Family processor (with 4-core, 6-core and 8-core configurations), 64GB~1TB DDR4 2133MHz RDIMM/LRDIMM RAM (16 DIMM); 4 x SFP+ 10GbE ports; hot-swappable 16 x 3.5 SAS (12Gbps/6Gbps)/SATA (6Gbps/3Gbps) HDD or 2.5 SAS/SATA SSD, and 4 x 2.5 SAS (12Gbps) SSD or SAS/SATA (6Gbps/3Gbps) SSD; 4 x PCle slots; 4 x USB 3.0 port Сүлжээний орчинд өгөгдөл, хяналтын камерын бичлэг хадгалах төхөөрөмж үйлдвэрлэгч Qnap брэнд дэлхийн анхны M.2 SSD хард дисктэй Nasbook TBS-453A-ийг зах зээлд танилцууллаа. Багахан хард дискний хэмжээтэй энэхүү Nasbook -ийг сүлжээний хадгалах төхөөрөмж (NAS), хэрэглэгчийн хялбар, аюулгүй сүлжээ үүсгэх свич, дэлгэцэнд холбон компьютер, караоке гэх мэт маш олон зориулалтаар ашиглах боломжтой. Хадгалах төхөөрөмж Техникийн үзүүлэлт: Сүлжээний свич Караоке OceanTV Дэлгэцтэй холбон компьютер болгон ашиглах Quad-core Intel Celeron N GHz процессор (burst up to 2.08GHz), dual-channel 4GB/8GB DDR3L-1600 SODIMM RAM (max. 8GB); 4x M /2260/2242 SATA 6Gb/s SSDs; 2x Gigabit RJ45 Ethernet ports + 3x Gigabit RJ45 Ethernet switch ports; 2x 4K- compatible HDMI ports; 4x USB 3.0 ports, 1x USB 2.0 port; 2x 3.5mm микрофоны оролт (динамик микрофон); 1x Line Out audio jack and 1x built-in speaker; 1x SD карт уншигч ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХЭМНЭЛТТЭЙ ШИЙДЭЛ БҮХИЙ ӨГӨГДӨЛ ХАДГАЛАХ НЭГДСЭН СЕРВЕР TDS-16489U нь өндөр гүйцэтгэл бүхий аппликэйшн сервер, өндөр багтаамжтай өгөгдөл хадгалах серверүүдийн нэгдэл тул хүчин чадал өндөр тоног төхөөрөмж шаарддаг Дата төв, HРС (High Perpormance Computing), их хэмжээний өгөгдөлд анализ/ боловсруулалт хийх зэрэг хэрэглээнд ашиглахад тохиромжтой. ӨНДӨР БҮТЭЭМЖ, ГҮЙЦЭТГЭЛИЙН ШААРДЛАГАД НИЙЦСЭН 40GBE ШИЙДЭЛ 10/40/56 Gigabit Ethernet холболт бүхий Mellanox ConnectX-3 Pro адаптерыг дэмждэг тул хугацааны хоцрогдол бага, сүлжээний өндөр зэрэглэлийн нэвтрүүлэх чадвар шаарддаг үйлдвэрийн болон эмбедэд хэрэглээ, виртуалчлалыг хурдасгах зэрэгт ашиглахад тохиромжтой. ӨГӨГДӨЛ ХАДГАЛАЛТЫГ ОНОВЧТОЙ БАЙДЛААР ЗОХИОН БАЙГУУЛДАГ Q-ШАТЛАЛ ТЕХНОЛОГИ Өгөгдөл хадгалах шатлалыг автоматаар зохицуулдаг Q-шатлал технологи нь өгөгдөл хадгалах дэд бүтцийн ашиглалт, гүйцэтгэлийг нэмэгдүүлэхийн хамт уян хатан байдлыг сайжруулж, удирдлагыг хялбаршуулах, ашиглалтын зардлыг бууруулах боломж олгоно. СЕРВЕРИЙН ТӨВЛӨРСӨН, АЛСЫН УДИРДЛАГА, ХЯНАЛТЫН ШИЙДЭЛ Cерверийн төвлөрсөн, алсын удирдлагын QPulse шийдэл нь тухайн сүлжээн дэх сервер, компьютер, клиент зэрэг сүлжээнд холбогддог төхөөрөмжүүдийг алсаас бүрэн удирдах хянах төв болно. МОНГОЛ ДАХЬ АЛБАН ЁСНЫ ТӨЛӨӨЛӨГЧ АЙ ТИ ЗОН ХХК crm@itzone.mn 34 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 35

19 IT OUTSOURCING ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЛИЙН ХЯНАЛТЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭ IT OUTSOURCING БАЙГУУЛЛАГАД ЗОРИУЛСАН МЭДЭЭЛЛИЙН ТЕХНОЛОГИЙН ГЭРЭЭТ ҮЙЛЧИЛГЭЭ ШИНЭ ҮЕИЙН БИЗНЕС ХЭРЭГЦЭЭНД НИЙЦҮҮЛЭВ Та бүх зүйлсээ өөрсдөө хийх гэж зүтгэн, үндсэн бизнесийнхээ хажуугаар давхар ачаалал үүрч яваа юм биш биз. Яг үнэндээ Зочид буудлын бизнес эрхлэж байж заавал Мэдээллийн технологийн нэгж байгуулж, IT мэргэжилтэнг бүтэн цагаар ажиллуулах шаардлага байдаг гэж үү. Ялангуяа үндсэн бизнесийн загвар мэдээллийн технологи дээр 100% тулгуурладаггүй тохиолдолд мэдээллийн технологийн мэргэжилтний байнгын ажлын байрыг бий болгох нь урт хугацаанд зардал, менежментийн ачааллыг нэмэгдүүлэхээс гадна, хамгийн гол нь Мэдээллийн технологи маш хурдтай хөгжиж буй энэ цаг мөчид тухайн мэргэжилтэн шинэ технологи, шинэ мэдлэг, туршлагыг тэр бүр олж эзэмших, судлах нөхцөл боломжийг хязгаарладаг. Тэгвэл орчин үеийн бизнес эрхлэгчид уламжлалт загвараа өөрчлөн, үндсэн бизнесийнхээ процесс хөгжүүлэлтэнд гол анхаарлаа төвлөрүүлж, харин тоног төхөөрөмжийн эвдрэлгүй, найдвартай ажиллагааг хангах туслах функц -ийн ажлыг мэргэжлийн IT Outsourcing үйлчилгээ үзүүлэгч компанид даатгадаг боллоо. IT Outsourcing нь аливаа байгууллагын энгийн принтер, хувилагч, компью терээс эхлээд сервер, хадгалах төхөөрөмж хүртэлх бүхий л түвш ний тоног төхөөрөмж, систем, МТ дэд бүтцийн найдвартай ажил лагааг Мэргэшсэн инженерийн баг тогтмол хангах нөхцөл бүхий мэргэжлийн үйлчилгээ юм. Ай Ти Зон компани мэдээллийн тех нологийн салбарт 19 жил ажилласан арвин туршлага, мөн мэргэшсэн туршлага бүхий хамгийн том инженерийн багийн чадвар дээрээ тулгуурлан Мэдээллийн технологийн аутсорсингийн дараах үйлчилгээг харилцагч байгууллагууддаа санал болгож эхэллээ. IT OUTSOURCING ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ СОНГОЛТУУД ХЯНАЖ ЧАДВАЛ ХЭМНЭЖ ЧАДНА COMPASSMATE үйлчилгээ нь тээврийн хэрэгсэл болон байнгын хяналт хийх шаардлагатай хөдөлгөөнт объектуудын байршил, явсан зам, хурд, зогссон хугацаа, түлшний зарцуулалт зэргийг тухай бүр бодитоор хянаж, хэрэгцээт тайлан, статистик мэдээг тогтмол авах гол хэрэгцээ бүхий хэрэглэгчдэд зориулагдсан. Нэг тээврийн хэрэгслийн хяналтын үйлчилгээний зардал сард ердөө 21,000 төгрөг (НӨАТ орсон). Та үйлчилгээ авахаас өмнөх нэгж тээврийн хэрэгсэлд зарцуулж байсан түлш, цаг хугацаа, хүний нөөцийн зардлаа, уг үйлчилгээг авсны дараах гарах зардалтай харьцуулаад үзээрэй. Бодит хэмнэлт, үр ашигтай үр дүн таныг гайхшруулах болно. САНХҮҮГИЙН ҮР АШИГТ БАЙДАЛ Ашиглалт, түлш зарцуулалттай холбоотой 5 төрлийн тайлан гаргадаг. Шаардлагатай үед ээлжит засвар үйлчилгээг хийснээр тээврийн хэрэгслийн элэгдэл, хорогдол багасч, хөрөнгө оруулалтын зардлыг буурна. ОНОВЧТОЙ МЕНЕЖМЕНТ Тухайн хугацаан дахь байршлын мэдээллийг авснаар хамгийн ойр байгаа тээврийн хэрэгслийг тодорхойлж, үйлчлүүлэгчиддээ богино хугацаанд, бага зардлаар хүрнэ. АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ Хурд хэтрүүлэх, SOS дохиолол ажиллах, хориотой бүсэд буюу замд орох, ажлын бус цагаар ажиллах,түлш дуусах зэргийг хянах тул жолоочийн аюулгүй байдлыг хангана. Compass mate-gps үйлчилгээ Mogul Vision клауд хяналтын камерын үйлчилгээ Virtual Server and Hosting Server / Storage 24/7 Байгууллагад зориулсан гэрээт үйлчилгээ Интернэт үйлчилгээ Security service Камер, галын дохиоллын системийн үйлчилгээ Canon Managed Service ХЯНАЛТ, БҮТЭЭМЖ Тээврийн хэрэгслийн явсан замын дэлгэрэнгүй хайлт, зөвшөөрөгдөөгүй зорилгоор ашигласан байдал, дүрэм зөрчсөн эсэхийг хянах тул хяналт, хариуцлагын тогтолцоо сайжирна. НЭГ ЦЭГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ Мэргэжлийн өндөр түвшний, инженерийн багийн шуурхай үйлчилгээг нэг цэгээс авах боломж. Та компьютераа нэг байгууллагад, хувилагчаа өөр хувь хүнд даатгаж цаг, зардлаа үргүй үрэх хэрэггүй. Мэдээллийн технологитой холбоотой бүх асуудлаа бидэнд найдвартай даатгаж болно. ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ҮНДСЭН ДАВУУ ТАЛУУД: УРЬДЧИЛСАН СЭРГИЙЛЭХ ҮЗЛЭГ, ОНОШИЛГОО Мэргэшсэн инженерийн баг сар бүр байгууллага дээр нь очиж компьютер, техникийн иж бүрэн үзлэгийг тогтмол гүйцэтгэж, эвдрэл, гэмтлээс урьдчилан сэргийлэх, найдвартай ажиллагааг ханган ажиллах болно. Түүнчлэн аливаа эвдрэл, гэмтлийг хариуцсан инженер 4 цагийн дотор газар дээр нь очиж оношилж, засварлана. СУРГАЛТ, ЗӨВЛӨГӨӨ Мэдээллийн технологийн тоног төхөөрөмжийн зөв зохистой хэрэглээ, шинэ боломж, шинэчлэлтүүдийн талаарх мэдээлэл, зөвлөгөөг тогтмол үзүүлнэ. 24/7 ХЯНАЛТЫН ТӨВ, МЭРГЭШСЭН ИНЖЕНЕРҮҮДИЙН ТУСЛАЛЦАА СИСТЕМИЙН ДАВУУ ТАЛУУД Явсан замын тайлан Түлшний зарцуулалтын график тайлан Замын хуудас Дүрмийн тайлан Тээврийн хэрэгслийн тайлан Бүх тайлан, мэдээг EXCEL, WORD, PDF хэлбэрээр авах боломжтой. 36 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 37

20 ХЭВЛЭГЧ, ХУВИЛАГЧИЙНХАА НАЙДВАРТАЙ АЖИЛЛАГААГ МЭРГЭЖЛИЙН БАЙГУУЛЛАГАД ДААТГААД ҮНДСЭН БИЗНЕСТЭЭ ЦАГАА ИЛҮҮ ЗАРЦУУЛ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ДАВУУ ТАЛ Canon managed printing service нь байгууллага, түүний салбар нэгжүүдэд ашиглагдаж байгаа хувилагч, хэвлэгчийн ашиглалтыг нэгдсэн системээр зайнаас хянаж, хор, бул дуусах, аливаа гэмтэл илрэх зэрэг болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх, найдвартай ажиллагааг тасралтгүй хангах мэргэжлийн үйлчилгээ юм. САРЫН ТӨЛБӨР Тогтмол Хэвлэсэн хуудасны тоогоор төлнө Хэвлэсэн, хувилсан хуудасны тоо + Хувилагчийн түрээс ҮЗЛЭГ ОНОШИЛГОО, ЦЭВЭРЛЭГЭЭ ХОР БУЛ СОЛИХ*, ЖИЖИГ ЗАСВАР ҮЙЛЧИЛГЭЭ ДУУДЛАГЫГ АЖЛЫН 4 ЦАГИЙН ДОТОР ШИЙДВЭРЛЭНЭ СТАНДАРТ БАГЦ ХЭРЭГЛЭЭ БАГЦ БИЗНЕС БАГЦ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТАЙЛАН ХОР БОЛОН ДҮРСНИЙ БУЛНЫ ҮНЭ СЭЛБЭГ ХЭРЭГСЛИЙН ҮНЭ E-MAINTENANCE Сэлбэг хэрэгслийн элэгдлийг зайнаас хянаж мэдээлэх Хувилагчид гарсан алдааг цаг алдалгүй мэдэгдэх + UNIFLOW Хэвлэлтийн шууд ба шууд бус зардлыг бууруулна Мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангана Ажилтан бүрийн хэвлэлтийг хянах, эрхийн дагуу тохируулах боломжтой Хэвлэлтийн тайлан тогтмол авах боломжтой 38 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 39

21 УХААЛАГ ХЭВЛЭЛТ ЗАРДЛЫН ХЯНАЛТ Uniflow систем нь цөөн хуудас материалыг энгийн принтер рүү, олон хуудас материалыг зардал багатай хувилагч руу гэх зэргээр хэвлэх материалын их, бага хэмжээнээс хамааруулан тохирох хэвлэгч рүү ажлыг хуваарилна. Принтерийн хор дуусах, цаас гацах, сүлжээ доголдоход хэвийн ажиллагаатай принтер руу хэвлэх таскийг шилжүүлэх боломжийг бүрдүүлдэг. Мөн нууцлалтай бичиг баримт хэвлэхэд соронзон карт, нууц үг ашиглан зөвшөөрөлгүй этгээд үзэх боломжийг хязгаарладаг. Ажлын оновчтой хуваарилалт Нууцлалтай хэвлэлт Ухаалаг утас, вэб браузер ашиглан хүссэн газраасаа хэвлэх боломж Төхөөрөмж дээрээ бичиг баримт сканердах, и-мэйлдэх Uniflow системийн тусламжтай энгийн принтерээс эхлээд сүлжээний олон үйлдэлт бүх төхөөрөмжийн хэрэглээг хэрэглэгч, хэлтэс газар тус бүрээр нарийвчлан хянаж, байгууллагынхаа хэвлэлтийн зардлыг бодитоор тооцох, дүн шинжилгээ хийх, график болон статистик тайлангуудыг гаргах боломжтой. Санхүү, нябо нар шаардлагатай тайлангаа өөрийн хүссэнээр гарган авч болно. Газар, хэлтэс бүр дэх зардлын хяналт Дүн шинжилгээ Төрөл бүрийн график тайлангууд ХЭВЛЭЛТИЙН УХААЛАГ МЕНЕЖМЕНТ UniFlow системийг ашиглан системийн админ сүлжээгээр дамжуулан хэрэглэгч бүрийн төхөөрөмж рүү хандах, хэвлэх эрхийн тохиргоо (policy, rule)-г алсаас үүсгэх, хязгаарлах боломжтой. Хэрэглэгчийн нэвтрэх эрхийг тохируулах Хэвлэх эрхийн тохиргоо /Rule/ үүсгэх Сүлжээний уян хатан менежмент хийх ХЭВЛЭХ ЭРХИЙН ТОХИРГОО ХИЙХ ЖИШЭЭ И-мэйлийг хар цагаанаар хэвлэх Энгийн принтерт их хэмжээний хэвлэх команд өгөхгүй байх Бичиг баримтыг заавал 2 талдаа хэвлэхээр тохируулах Ажилтны өнгөт принтер команд өгөх хуудасны лимит тогтоох Зочин хэрэглэгч зөвхөн хар цагаанаар хэвлэх Ажилтнууд зөвхөн захирлын өрөөний дэргэдэх принтерээр өнгөтөөр хэвлэх Менежерүүд дурын төхөөрөмжөөс өнгөтөөр хэвлэх г.м Canon Managed Printing Service үйлчилгээ нь Canon компанийн боловсруулсан Uniflow оффис хэвлэлтийн менежментийн системд суурилж хэрэглэгчдэд хүрдэг. Хэвлэлтийн менежментийн UniFlow системийн тусламжтайгаар төв оффис болон салбар төвүүдэд ашиглагдаж буй хэвлэх, хувилах тоног төхөөрөмжийг нэгдсэн платформд холбох, ашиглалтын үзүүлэлтийг алсаас хянах, удирдах боломжтой болдог. Ингэснээр хэрэглэгч, санхүү, системийн админ шаардлагатай мэдээлэл, зөвшөөрсөн боломжуудаар хангагдаж, байгууллагын хэмжээнд бичиг баримттай холбоотой гарч буй бүхий л зардлыг нэгтгэх, үргүй зардлыг арилгах бололцоог бүрдүүлдэг. ДАВУУ ТАЛУУД: Хэвлэлтийн зардлыг бууруулж, хэрэглэгчийн бүтээмжийг сайжруулна. Хэвлэх төхөөрөмжийн ачааллыг оновчтой зохицуулж, гэмтлээс үүсэх эрсдэлийг бууруулна. Бичиг баримтыг нууцлалтай хэвлэж мэдээллийн аюулгүй байдлыг хангана. Байгууллагадаа ашиглаж буй дурын системээр сканердсан материалаа илгээх боломжтой. Хүссэн цагтаа, хүссэн газраасаа, зөөврийн төхөөрөмжөөс нууцлалын өндөр түвшинд хэвлэнэ. Хэвлэлтийн ухаалаг бодлого, дүрмийг үүсгэх боломжтой. МЭРГЭЖЛИЙН ТУСЛАЛЦАА Uniflow систем нь бүртгэгдсэн төхөөрөмжүүдийн хорны түвшин, булны явалтын тоо зэрэг хэвийн ажиллагааг тогтмол хянаж, засвар үйлчилгээ хийх шаардлагатай болсон үед Canon Managed Printing Service үйлчилгээний гэрээний хүрээнд Canon-ийн мэргэшсэн инженерүүд рүү анхааруулга дохио илгээж, урьдчилсан арга хэмжээг шуурхай авах боломжийг бүрдүүлдэг. Ингэснээр оффисын хэмжээнд хор, бул дууссан, хэвлэгч, хувилагч эвдэрсэн гэх зэрэг хүндрэлүүд бүрэн арилна. Canon-ы мэргэшсэн инженерүүд хувилах, хэвлэх төхөөрөмжийн тань хэвийн, тасралтгүй ажиллагааг урьдчилан хангаснаар Таныг бизнестээ илүү анхаарлаа хандуулж, өрсөлдөөнд манлайлах боломжийг бүрдүүлэхэд тусална. 40 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW 41

22 ӨНДӨР АЧААЛАЛ ДААХ ЧАДВАР OptiPlex 3020n MT desktop OptiPlex 3020n MT desktop CPU: Intel Core i (3.6Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 500GB SATA ODD: DVD+/-RW CPU: Intel Core i (3.3Ghz, 6MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 500GB SATA ODD: DVD+/-RW 960,000 OptiPlex 7020n MT desktop OptiPlex 9020n MT desktop CPU: Intel Core i (3.7Ghz, 6MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 500GB SATA ODD: DVD+/-RW Video card: 1GB AMD Radeon R5 240 CPU: Intel Core i (3.6Ghz, 8MB) Memory: 8GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 1TB SATA ODD: DVD+/-RW Video card: 1GB AMD Radeon R ,449,000 1,999,000 1,229, ,000 Оригнал Windows 8.1 үйлдлийн систем OptiPlex 3020n SFF desktop CPU: Intel Core i (3.5Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 500GB SATA ODD: DVD+/-RW 959,000 Таны худалдан авсан Dell optiplex процессор бүрт Dell брэндийн KEYBOARD, MOUSE дагалдна. DELL MONITORS Monitor: Dell 21.5 Wide FHD LED, E2216H 348,000 Monitor: Dell 18.5 Wide HD LED, E1914H 229, ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW Monitor: Dell 21.5 Wide FHD LED, S2216H 379,000 Monitor: Dell 23 Wide FHD LED, S2316H 434,000 Monitor: Dell 23 Wide FHD LED, E2316H Monitor: Dell 27" Wide FHD LED, S2715H 379, ,000 Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. 43

23 (2 in 1) Dell Inspiron 3442 Усны хамгаалалттай кейбоард, цэнэгээ удаан барих батерей, DVD бичигчтэй ч хөнгөн, авсаархан загвар таны ажиллах, суралцах, аялах хэрэгцээнд зориулагдсан. 6th Generation Core up to 8GB 1600Mhz DDR3 up to 512GB SSD Windows 10 Pro (64bit) 12.5" 4K Ultra HD Touch 12 months warranty CPU: Intel Core i (2.7Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 500GB SATA ODD: DVD+/-RW Display: 14 HD Video card: GeForce 2GB ИННОВАЦИ, ТАНСАГ БАЙДЛЫН ХОСЛОЛ 4К Ultra HD дэлгэц, хялбар соронзон холбоос бүхий Dell XPS12 2-in-1 загвар таны нөүтбүүк, таблетийн хэрэгцээг зэрэг орлоно. Мобайл орчинд тохиромжтой хөнгөн, авсаархан. Жин нь ердөө 1.7кг. ULTRASHARP 4K ULTRA HD ДЭЛГЭЦ Энгийн нөүтбүүктэй харьцуулшгүй тод дүрсийг, өнгөний гажилтгүй харуулна. Мөн ердийн шилнээс 10 дахин бат бөх Corning Gorilla Glass NBT шилэн дэлгэц нь мобайл орчинд аюулгүй ажиллах боломжийг олгоно. Dell Inspiron 5559 CPU: Intel Core i5-6200u (2.8Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 500GB SATA ODD: DVD+/-RW Video AMD Radeon R5 M335 2GB Display: 15.6" HD Баталгаат хугацаа: 12 сар Dell Inspiron 5559 CPU: Intel Core i7-6500u (3.1Ghz, 4MB) Memory: 8GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 1TB SATA ODD: DVD+/-RW Video: AMD Radeon R5 M335 4GB Display: 15.6" HD Баталгаат хугацаа: 12 сар Dell Latitude 3550 Laptop CPU: Intel Core i5-5200u (2.7Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3L Hard Drive: 500GB SATA Video: NVDIA Geforce 830M 2GB OS: Windows 8.1 Professional Display: 15.6" FHD Баталгаат хугацаа: 36 сар Ажиллахад илүү амар Ports & Slots Windows 10 Танд өгөх боломжууд Нарийн мэдрэгчтэй touchpad, харанхуйд гэрэлтэх кейбоард нь нөүтбүүк дээр тав тухтай ажиллахад тусална. Спикер, чихэвч, карт уншигч, USB 3.0 порт, цэнэглэгч, сүлжээний портууд бүгд дэлгэцийн хажууд багтсан. XPS12 2-in-1 нь кейбоардтой холбогдсоноос хамаараад нөүтбүүк, таблетны төлөвт автоматаар шилжинэ. Мөн Windows 10 бүхий төхөөрөмжүүд нь батерей хэмнэх горимтой Dell Latitude 3450 Laptop CPU: Intel Core i5-5200u (2.7Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3L Hard Drive: 500GB SATA OS: Windows 8.1 Professional Display: 14" HD Баталгаат хугацаа: 36 сар Dell Latitude 7250 CPU: Intel Core i5-5300u (2.9Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 256GB SSD OS: Windows 8.1 Professional Display: 12.5" FHD Touch Баталгаат хугацаа: 36 сар Dell Latitude 7450 CPU: Intel Core i5-5200u (2.7Ghz, 3MB) Memory: 4GB 1600Mhz DDR3 Hard Drive: 500GB SATA OS Windows 8.1 Professional Display: 14" FHD Баталгаат хугацаа: 36 сар ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. 45

24 THINKPAD CARBON X1 БИЗНЕС УЛЬТРАБYYК Гадаа, дотор, халуун, хүйтэн ямар ч орчинд ажиллахад тохиромжтой (-20 0 C 60 0 C-ийн хэмд найдвартай ажиллагаа, бат бөх байдал нь туршигдсан ) Удаан ажиллахад нүд чилж ядраахгүй QHD дэлгэцтэй Ердөө л 16.5мм зузаантай, 1.2 кг жинтэй Processor: Intel Core i7-6500u (3.1Ghz, 4MB) Memory: 8GB 2133Mhz DDR4 Hard Drive: 192GB SSD Operating System: Windows 10 Pro 64bit Display: 14 FHD IPS Баталгаат хугацаа: 36 сар Хэвлэх, хувилах хэрэгцээ их байдаг жижиг, дунд байгууллагад тохиромжтой Canon IR2520 олон үйлдэлт хувилагч нь илүү хэмнэлттэйгээр хэвлэх, хувилах, өнгөтөөр сканердах боломжийг олгохоос гадна, нэмэлт дагалдах хэрэгслүүд, Canon-оос үзүүлэх тусгай үйлчилгээ нь бичиг баримтыг цэгцлэх ажиллагааг хялбарчилж, төхөөрөмжийн ашиглалтын хугацааг уртасгана. УРСГАЛ БОЛОН ТОГТМОЛ ЗАРДЛЫГ БОДИТООР ХЯНАХ БОЛОМЖ Ар, өвөргүй хэвлэнэ Эрчим хүчинд хэмнэлттэй технологийн горим Thinkpad T460S Хөнгөн, нимгэн найдвартай БҮТЭН ӨДРИЙН ТУРШ АЖИЛЛАХ ХҮЧ Сanon Uniflow системийн тусламжтай төхөөрөм жийн хэрэглээг хэрэглэгч, хэлтэс газар тус бүрээр нарийвчлан хянаж, байгууллагынхаа хэвлэлтийн зардлыг бодитоор тооцох, дүн шинжилгээ хийх, график болон ста тистик тайлангуудыг гаргах боломжтой. Санхүү, нябо нар шаардлагатай тайлангаа өөрийн хүссэнээр гаргаж болно. Автоматаар үдэж, сортлоно (нэмэлтээр) Сүлжээний орчинд ажиллана Lenovo THINKPAD-ийн ФЭНYYДЭД ЗОРИУЛАВ Processor: Intel Core i5-6200u (2.8Ghz, 3MB) Memory: 8GB 2133Mhz DDR4 Hard Drive: 192GB SSD Operating System: Windows 10 Pro 64bit Display: 14 FHD IPS Баталгаат хугацаа: 36 сар ТЕХНИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ Copy/Print Speed: 20ppm (BW) First Copy Out Time: B/W: 6.4 Seconds Multiple Copies: 1 to 999 Paper size: Up to A3 Standard Paper Capacity: 250 sheet sheet Warm-up Time: 30 Seconds Memory: 256MB Network:100Base-TX/10Base-T, USB 2.0 Duplex: Standart DADF: Standart Cassette Feeding: Standart Баталгаат хугацаа: 12 сар ThinkPad Ultra Messenger Bag ThinkPad Casual Topload Case ThinkPad Professional Roller Case Lenovo ThinkPad Pro Docking station Lenovo ThinkPad Ultra Dock Lenovo ThinkPad UltraSlim USB DVD Burner Үнэ: ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. 47

25 Canon ir 1435 Canon ir2545 Хэвлэх хурд: 35ppm (BW) Эхний хуудас гарах хугацаа: B/W: 6.9 Seconds Multiple Copies: 1 to 999 Цаасны хэмжээ: Up to A4 Цаасны багтаамж: 500 sheet sheet Халах хугацаа: 20 Seconds Санах ой: 512MB Холболт: LAN, USB 2.0 Хэвлэх хурд: 45ppm (BW) Эхний хуудас гарах хугацаа: B/W: 3.9 Seconds Multiple Copies: 1 to 999 Цаасны хэмжээ: Up to A3 Цаасны багтаамж: 550 sheet sheet Халах хугацаа: 30 Seconds Санах ой: 512MB Холболт: LAN, USB 2.0 Хоёр тал хэвлэгч: Standart Цаас татагч: Нэмэлтээр худалдаж авах Суурь: Нэмэлтээр худалдаж авах Canon ir2002n Canon ir2530 Хэвлэх хурд: 20ppm (BW) Эхний хуудас гарах хугацаа: B/W: 7.9 Seconds Multiple Copies: 1 to 999 Цаасны хэмжээ: Up to A3 Цаасны багтаамж: 250 sheet + 80 sheet Халах хугацаа: 13 Seconds Санах ой: 128MB Холболт: LAN, USB 2.0 Хоёр тал хэвлэгч: Standart Цаас татагч: Standart Суурь: Нэмэлтээр худалдаж авах Хэвлэх хурд: 30ppm (BW) Эхний хуудас гарах хугацаа: B/W: 5.4 Seconds Multiple Copies: 1 to 999 Цаасны хэмжээ: Up to A3 Цаасны багтаамж: 550 sheet sheet Халах хугацаа: 30 Seconds Санах ой: 512MB Холболт: LAN, USB 2.0 Хоёр тал хэвлэгч: Standart Цаас татагч: Нэмэлтээр худалдаж авах Суурь: Нэмэлтээр худалдаж авах Canon imageclass MF211 Canon imageclass MF226dn Canon imageclass MF229dw Төрөл: Mono Laser All-In-One Хэвлэх хурд: 18ppm (BW) Нягтаршил: 1200 x 600 Цаасны хэмжээ: A4 хүртэлх Хуудасны багтаамж: 150 ш Санах ой: 64MB Холболт: USB 2.0 Төрөл: Mono Laser All-In-One Хэвлэх хурд: 23ppm (BW) Нягтаршил: 1,200 x 1,200 Цаасны хэмжээ: Up to A4 Хуудасны багтаамж: 250ш Memory: 128MB Холболт: USB 2.0 Төрөл: Mono Laser All-In-One Хэвлэх хурд: 27ppm (BW) Нягтаршил: 1200 x 1,200 Цаасны хэмжээ: A4 хүртэлх Хуудасны багтаамж: 250ш Санах ой: 256MB Холболт: USB 2.0, 10/100 BASE-T Факс: Super-G3 Duplex: Standart DADF: Standart Төрөл: Mono Laser All-In-One Хэвлэх хурд: 27ppm (BW) Нягтаршил: 1200 x 1,200 Цаасны хэмжээ: A4 хүртэлх Хуудасны багтаамж: 250ш Санах ой: 256MB Холболт: USB 2.0, 10/100 BASE-T Fax: Super-G3 Duplex: Standart DADF: Standart Автомат Цаас татагч буюу DADF (Duplex Automatic Document Feeder) гэж юу вэ? Ар өвөргүй хэвлэлттэй бичиг баримтыг хувилж, сканердахын тулд заавал механик үйлдлээр хоёр талыг эргүүлэх хэрэгтэй болдог. Автомат цаас татагч нэмэлт төхөөрөмжийг хувилагчид суурилуулснаар олон хуудас материалыг цаас татагч дээр байрлуулахад автоматаар бичиг баримтын хоёр талыг сканердан хувилж, факсаар илгээх боломжийг олгодог. Хэрэглэгч хувилагчийн хажууд төвөгтэй үйлдэл хийж зогсохын оронд, ганцхан товч дараад өөр ажлуудаа амжуулах боломжтой. 48 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW Canon imageclass MF3010 Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. Canon LBP6030 printer Төрөл: Хар цагаан, лазер Хэвлэх хурд: 18 хуудас/минут Нягтаршил: 2,400 x 600 Цаасны хэмжээ: A4 хүртэл Цаасны багтаамж: 150 ширхэг Санах ой: 32MB Холболт: USB Canon LBP6030W printer Төрөл: Хар цагаан, лазер Хэвлэх хурд: 18 хуудас/минут Нягтаршил: 2,400 x 600 Цаасны хэмжээ: A4 хүртэл Цаасны багтаамж: 150 ширхэг Санах ой: 32MB Холболт: USB 2.0, WIFI Баталгаат хугацаа: 6 сар Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. 49

26 imageprograf ipf841/851 ӨРГӨН ФОРМАТЫН ТҮРГЭН ХЭВЛЭГЧ Том форматын, өндөр хурдны Canon imageprograf ipf841 хэвлэгч нь барилга, инженеринг, зургийн компаниудад нарийвчилсан инженерийн зураг хэвлэхэд зориулагдсан. Төрөл: 5-өнгийн шингэн хортой хэвлэгч Хэвлэх өргөн: 1,118mm 44inch/B0+) Нягтаршил: 2,400 x 1,200 Санах ой: 32GB Хатуу диск: 320GB Хэвлэх хурд: A0/42seconds Баталгаат хугацаа: 6 сар 11,297,000 А0 хэмжээтэй зургийг 55 секундэд хэвлэнэ Олон төрлийн цаасан дээр хэвлэнэ ( 2 media rolls ) Урт зургийг хэвлэх боломжтой ӨНДӨР ХУРДНЫ, ХҮЧИРХЭГ СКАНЕР Canon Pixma MG2570 Сканердсан материалын өнгө, чанарыг сайжруулах боломжтой Автоматаар хуудаснуудаа татах Хуудасны багтаамж: 100 хүртэл хуудас /80гр/ Цаасны хэмжээ : A3 хүртэлх Нягтаршил : 600 x 600 Холболт: USB тал сканердах: Байгаа Баталгаат хугацаа: 6 сар Canon imageformula DR-6030C Document scanner Төрөл: 4-color ink system Copy/Print Speed: 8ipm (BW), 4ipm (Color) Нягтаршил: 4,800 x 600 Цаасны хэмжээ: Up to A4 Цаасны багтаамж: 60 sheet Холболт: USB Сanon imageformula DR-M160II Document scanner Автоматаар хуудаснуудаа татах Багтаамж: 60 хүртэлх хуудас /80 гр/ Цаасны хэмжээ: A4 хүртэлх Нягтаршил: 600 x 600 Хурд: 60 хуудас/мин (өнгөт) Холболт: USB тал сканердах: Байгаа Баталгаат хугацаа: 6 сар ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. Canon Pixma MG Төрөл: 5-color ink system Copy/Print Speed: 12.2ipm (BW), 8.7ipm (Color) Нягтаршил: 4,800 x 1,200 Цаасны хэмжээ: Up to A4 Цаасны багтаамж: 100 sheet Холболт: USB 2.0, WiFi Canon Pixma MX Төрөл: 5-color ink system Copy/Print Speed: 15ipm (BW), 10ipm (Color) Нягтаршил: 9,600 x 2,400 Цаасны хэмжээ: Up to A4 Цаасны багтаамж: 250 sheet Холболт: USB 2.0, WiFi, 10/100 BASE-T FAX: Super G3 Duplex Standart ADF: Standart Canon Pixma ix Төрөл: 5-color ink system Print Speed: 14.5ipm (BW), 10.4ipm (Color) Нягтаршил: 9,600 x 2,400 Цаасны хэмжээ: Up to A3 Цаасны багтаамж: 150 sheet Холболт: USB 2.0 Canon Pixma MX Төрөл: 4-color ink system Copy/Print Speed: 9.7ipm (BW), 5.5ipm (Color) Нягтаршил: 4,800 x 1,200 Цаасны хэмжээ: Up to A4 Цаасны багтаамж: 100 sheet Холболт: USB 2.0, WiFi FAX: Super G3 Duplex Standart ADF: Standart Canon Pixma ix Төрөл: 6-color ink system Print Speed: 14.5ipm (BW), 10.4ipm (Color) Нягтаршил: 9,600 x 2,400 Цаасны хэмжээ: Up to A3 Цаасны багтаамж: 150 sheet Холболт: USB 2.0, WiFi Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. 51

27 Powershot SX 60 камер таны төсөөлж ч байгаагүй тэр л хязгаарт хүрнэ. 21mm өргөн өнцгийн дурангаар объектын дүрсийг 65 дахин татаж, секундэд 6.4 кадр зураг авах хүчин чадалтай. 65X 200X OPTICAL ZOOM 21mm wide angle lens DIGITAL ZOOM Canon PowerShot G1X Mark II DIGIC 6 Image процессор нь харанхуй бүдэг орчинд өндөр чанартай зураг дарахад тусална. Мөн Canon HS SYSTEM нь сүүдэртэй, гэрэлтэй хэсэгт ч өндөр нягтаршилтайгаар харагдуулдаг систем юм. VIA WIFI: Canon Powershot SX710 HS Canon IXUS 160 Canon Powershot G16 Pixels: 20.3-megapixel Optical Zoom: 30x Display: 3-inch LCD Processor: DIGIC 6 ISO Speed : ISO Interface: USB, HDMI, Audio and Video, Wifi, NFC Movie: Full HD Pixels: 20.0-megapixel Optical Zoom: 8x Display: 2.7-inch LCD Processor: DIGIC 4+ ISO Speed : ISO Interface: USB, HDMI, Audio and Video Movie: HD Pixels: 12.1-megapixel Optical Zoom: 5x Display: 3-inch LCD Processor: DIGIC 6 ISO Speed : ISO Interface: USB, HDMI, Audio and Video, Wifi Movie: Full HD Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно

28 ЭКО АНГУУЧЛАЛ Гэрэл зургийг Л.Жаргалсайхан (Сanon-Гэрэл зурагчдын хамтарсан үзэсгэлэн-2016) 1/1600sec, f/7.1, ISO 320. Telephoto zoom, Professional Level Canon EF F L IS II USM Standart Pro Zoom Canon EF F/4 L IS USM Canon EOS 700D /18-55 STM/ Canon EOS 70D / IS STM/ Canon EOS 100D /18-55 STM/ Image Sensor: CMOS sensor Pixels: megapixels Display: 3-inch Processor: DIGIC 5 ISO Speed : ISO AF Points: 9 Cross-type View Finder: 0.85x 95% Max Burst: 5 shots/sec Interface: USB, HDMI, Audio and Video Lens: STM Image Sensor: CMOS sensor Pixels: megapixels Display: 3-inch Processor: DIGIC 5+ ISO Speed : ISO AF Points: 9 Cross-type View Finder: 0.95x 98% Max Burst: 7 shots/sec Interface: USB, HDMI, Audio and Video, WiFi Lens: IS STM Image Sensor: CMOS sensor Pixels: megapixels Display: 3-inch Processor: DIGIC 5 ISO Speed : ISO AF Points: 9 Cross-type View Finder: 0.87x 95% Max Burst: 4 shots/sec Interface: USB, HDMI, Audio and Video Lens: STM Telephoto zoom, Professional Level Canon EF f/ L IS USM Canon EF 100mm f/2.8l Macro IS USM Canon EOS 1200D /18-55 III/ Canon EOS 7D Mark II /Body only/ Canon EOS 6D / IS STM/ Image Sensor: CMOS sensor Pixels: megapixels Display: 3-inch Processor: DIGIC 4 ISO Speed : ISO AF Points: 9 Cross-type View Finder: 0.8x 95% Max Burst: 3 shots/sec Interface: USB, HDMI, Audio and Video Lens: III Image Sensor: CMOS sensor Pixels: megapixels Display: 3-inch Processor: DIGIC 5 ISO Speed : ISO AF Points: 65 Cross-type View Finder: 1.00x 100% Max Burst: 10 shots/sec Interface: USB, HDMI, Audio and Video, WiFi Image Sensor: CMOS sensor Pixels: megapixels Display: 3-inch Processor: DIGIC 5+ ISO Speed : ISO AF Points: 19 Cross-type View Finder: 0.71x 97% Max Burst: 4.5 shots/sec Interface: USB, HDMI, Audio and Video, WiFi Lens: IS STM 54 ENTERPRISE SOLUTIONS TODAY AND TOMMOROW Canon EF L IS II USM Fisheye Canon EF 8-15mm f/4.0 L Fisheye USM Canon EF 24-70mm f/2.8l II USM Medium level Canon EF U Pro level, Macro lens Telephoto zoom, Professional Level Standart Pro Zoom Entry level Canon EF-S mm f/ IS, Pro level, Fixed Focal lens Canon EF 24mm f/1.4l II USM Lens Entry level Canon EF-S10-18 f/ IS STM Pro level, Fixed Focal lens Canon EF50 f/1.2lu Entry level Canon EF-S IS STM Entry Level fixed focal Canon EF 50mm f/1.8 STM Entry level Canon EF 85mm f/1.8 USM Үнийн дүнд НӨАТ багтсан болно. 55