БОЛОВСРОЛ ИРЭЭДҮЙД: Төсөөлөл. Б.Зоригтбаатар ШУТИС, МХТС-ийн Электроникийн салбарын профессор. Мэдээлэл, холбооны технологи боловсролд ММТ 2017

Size: px
Start display at page:

Download "БОЛОВСРОЛ ИРЭЭДҮЙД: Төсөөлөл. Б.Зоригтбаатар ШУТИС, МХТС-ийн Электроникийн салбарын профессор. Мэдээлэл, холбооны технологи боловсролд ММТ 2017"

Transcription

1 БОЛОВСРОЛ ИРЭЭДҮЙД: Төсөөлөл Б.Зоригтбаатар ШУТИС, МХТС-ийн Электроникийн салбарын профессор Хураангуй Аливаа улс орны хөгжлийн ирээдүйг тодорхойлогч гол хүчин зүйл нь боловсрол юм. Боловсролын гол зорилго нь суралцагчдыг амжилттай сургаж, ирээдүйд оюун ухаан, ёс суртахуун, бие бялдрын зохих чадавхитай, хүмүүн- лэг ёсыг дээдлэн сахидаг, бие даан сурах, ажиллах, амьдрах чадвартай бие хүн болгон төлөвшүүлэхэд оршино. [1] Өнөө үед технологийн хөгжил нь хүний амьдралыг улам амар, хялбар болгохын зэрэгцээ технологийн дэвшилд суурилсан үйлчилгээг авах гэсэн хүний сонирхолыг өдөөж байгаа билээ. Энэ нь боловсролд ч мөн хамаарна. Технологийн хурдацтай хөгжлийн сонгодог жишээ нь мэдээж ҮҮЛ буюу сүлжээнд суурилсан технологийн хэрэглээний огцом өсөлт билээ. Үүлэн технологи, үүлэн тооцоолол гэдэг нь мэдээллийн хангалттай эх үүсвэр, шаардлагатай нөөцөнд тулгуурласан хүчирхэг програм хангамж бүхий виртуал орчин юм. Энэхүү орчинд орсон (холбогдсон) хэрэглэгч хооронд албан болоод албан бус, идэвхтэй, үр бүтээлтэй харилцаа бий болоод зогсохгүй энд мэдлэг үүсэн бий болох, түүнийг хөгжүүлэх бодит нөхцөл бүрэлдэнэ. Судалгаанаас харахад, үүлэн технологи нь ирээдүйн боловсролын системийн чиг хандлага болж байгаа билээ. Иймд бид ирээдүйн хүн төрөлхтөний хэрэгцээ, шаардлагад нийцүүлэн үүлэнд суурилсан боловсрол, үүлэнд суурилсан сургуулийг бий болгох нь зүйтэй. Үүний тулд бидний хийх ёстой нэн тэргүүний судалгааны ажил бол Үүлэнд Суурилсан Сургууль (School on Cloud - SoC)-ийн ирээдүйн төсөөлөл, чиг хандлагыг тодорхойлох юм. Энд, бид Үүлэнд Суурилсан Сургуулийн гол зорилгыг тодорхойлох ба боловсролыг үүлэн технологид холбосноор, мэдээллийн технологийн хөгжил-д, боловсрол хэрхэн хариу үзүүлж буйг тайлбарлах боломжтой болно. Мөн Боловсрол ба Үүлэн технологи хоёрын заагийг багасгах, боловсролын секторт зориулсан үүлэн технологийн хэрэглээний зөвлөмж гаргах нөхцөл бүрдэх юм. Судалгааны ажлын дараагийн алхам бол ирээдүйн Монголын боловсролын загварыг гаргахыг зорих ёстой. Улмаар боловсрол судлалын уламжлалт судалгааны хил хязгаарыг тэлэх, Монгол улсад суралцахуйн шинэ, хамтын ажиллагаанд тулгуурласан аргуудыг дэмжих, үүлэнд суурилсан боловсролд шилжихтэй холбоотойгоор үүсэх олон асуудлыг шийдвэрлэхэд дэмжлэг болохыг зорих хэрэгтэй. Өнөөгийн үүлэн технологийн боломжууд нь хэдэн жилийн өмнө төсөөлж ч байгаагүй хамтын ажиллагааны шинэлэг, бүтээлч олон шинж чанаруудыг бий болгож байгааг энд цохон тэмдэглэх нь зүйтэй. [15]. Бид үүлэнд суурилсан боловсролын сүлжээг бий болгож, Боловсрол болон Үүлэн технологи хоорондын заагийг бүрэн арилгах нь тийм хялбар хийгдэх зүйл биш гэдэг нь тодорхой. Хэдийгээр суралцахуйн үйлийн ирээдүй нь үүлэн технологи болох төлөвтэй байгаа ч энд бидний шийдвэрлэх ёстой олон, олон асуудлууд байсаар байна. Тэдгээрийн дотроос хамгийн чухал нь боловсрол ба үүлэн технологийг хэрхэн нэгтгэх, үүлэн технологид суурилсан боловсролыг хэрхэн бий болгох талаар системтэйгээр судлан, зөвлөмжүүдийг гаргах шаардлага нэн түрүүнд тавигдаж байгааг цохон тэмдэглэж байна. I. ҮНДЭСЛЭЛ Боловсролын зорилго нь суралцагчдыг амжилттай сургаж, ирээдүйд бэлтгэхэд оршино. Иймд боловсролын ирээдүйн таамаглал нь түүний оролцогчид болох суралцагч (ирээдүйд юу сурах), багш (шилдэг суралцагч бэлдэхийн тулд ямар аргыг ашиглах), админ (ирээдүйд удирдлага зохион байгуулалт ямар байх) гэдгээс шууд хамааралтай. Уэлманы хэлсэнчлэн Одоогоор бид 19-р зууны сургалтын хөтөлбөртэй, 20-р зууны бодлого зохион байгуулалттай байгаа тул 21-р зууны суралцагчдын маань ирээдүй бүрхэг байгаа юм. [2] Тиймээс бид өнгөрсөн үеийн суралцагчид зориулсан боловсролын аргыг өнөө үед ашигласаар байх нь зохисгүй. [3] Аливаа зүйлсийг хэрэгжүүлэх арга замууд байнга өөрчлөгдөж байдаг, гэхдээ бид үүнийг бүрэн ойлгож хүлээн авах албагүй ч харин суралцагчдыг ирээдүйн өөрчлөлтөд бэлтгэн 21-р зууны боловсролын хэв маягийг зураглан гаргах, үүний тулд дараах хэлэлцүүлгүүдийг өрнүүлэх хэрэгтэй. Үүнд: - Манай боловсролын системд гарч буй үндсэн, суурь асуудлуудыг тодорхойлох - Ирээдүйн суралцахуйн үйлтэй холбоотойгоор Монгол улсын чиг хандлагыг илэрхийлэх үндсэн элементүүдийг тодорхойлох - Ирээдүйн суралцахуйн үйлтэй холбоотойгоор гарах асуудал, сорилтуудыг илэрхийлэх үндсэн элементүүдийг тодорхойлох - Үүлэнд суурилсан сургуулийн арга зүйн тогтолцоог гаргах - Ойрын ирээдүйн (10 жил) боловсролын хөгжил, суралцахуйн үйлийг дүрсэлсэн хувилбаруудыг 6

2 гаргаж, тулгарч болзошгүй сорилтуудын талаар тодорхойлох II. ЧИГ ХАНДЛАГА Хурдацтайгаар өөрчлөгдөж буй энэ нийгэмд боловсролыг олж авах болон боловсрол олгох процесс нь эрс өөрчлөгдөж байгаа билээ. Ирээдүйд, боловсролд зайлшгүй нөлөөлөх олон чиг хандлагууд байгаагаас хамгийн хүчтэй нөлөөлөх хүчин зүйлсийг авч үзье. Үүнд: 2.1 Нийгмийн чиг хандлага Үүлэн технологи, үүлэн тооцоолол нь цоо шинэ технологи биш бөгөөд үүнийг боловсролын салбарт ашиглаж буй олон жишээ бий. Гэсэн хэдий ч технологийн хөгжил, дэвшлийг даган хөгжүүлэлт хийгдсээр байна. Бид аливаа технологийг хэдий чинээ сайн таньж ойлгоно, төдий чинээ өндөр боломжид хүрнэ. - Илүү нягт, илүү гүн, илүү олон талын мэдээлэл авах бололцоотой болсон - Мэдлэг, мэдээллийн эх үүсвэрүүдэд байнгын холболттой болсон - Мобайл технологийн хөгжлийг дагаад хувийн үүлтэй болсон - Машинуудтай зэрэгцэн ажиллаж амьдрах болсон - Олон соёлт нийгмийг даган ба олон соёлтой сургууль үүсэх нөхцөл бүрдсэн - Технологийн уугуулуудын нийгэм бодит болсон (1990 оноос хойш төрөгсөд) [4] - Мэдээлэлд газарзүйн байрлал болон орон зайн ойлголт үгүй болсон 2.2 Технологийн чиг хандлага Эдийн засагт нөлөөлж буй хүчтэй нөлөөллүүдийн нэг нь мэдээлэл, харилцаа холбооны технологиудын хурдацтай өсөлт юм. Эдгээрийн хэрэгцээ шаардлагыг хангахад боловсролын байгууллагууд чухал үүрэг гүйцэтгэх нь илт байна [5] гэж хэлсэнчлэн дараах чиг хандлагууд ойрын ирээдүйд боловсролын салбарт чухал нөлөө үзүүлсээр байх болно. - Технологи нь боловсролын салбарт гол хүчин зүйл байх болно: Орчин үед, технологийн дэвшил нь боловсролын бүх түвшинд ашиглагдаж, улмаар суралцахуйн арга барилд улам ихээр нөлөөлөх болжээ. Мэдлэгт суурилсан эдийн засагтай энэ нийгэмд өрсөлдөхүйц төгсөгчдийг бэлтгэх шаардлага тавигдаж байгаа учир боловсролын байгууллагууд нь онлайн зайн сургалтын систем, сургалт удирдах цогц систем, олон хэлбэрийн заах арга зүй, онлайн болон хамтын ажиллагааг дэмжсэн сургалтын хөтөлбөрүүдийг хөгжүүлэх нь зайлшгүй тул технологийн дэвшил нь суралцахуйн ойрын ирээдүйд томоохон орон зайг эзлэх нь тодорхой. - Мурын хууль хүчинтэй хэвээр: 1965 онд Интел корпорацын үүсгэн байгуулагчийн нэг Gordon Moore технологийн гайхамшигт ололтуудыг тайлбарласан хоёр эмпирик хуулийг гаргаж ирсний нэг нь, микрочип доторхи нэгж транзисторт шаардагдах талбайн хэмжээ нь 18 сар тутамд хоёр дахин багасч, үнэ нь жилд дунджаар 35% буурна гэсэн энэ хууль ойрын ирээдүйд хадгалагдсан хэвээр байх болно. [14] - Меткалфын хууль хүчинтэй хэвээр: Илүү хямд, илүү сайн компьютерүүд нэмэгдэхийн хэрээр сүлжээний зурвас ашиглалт дагаад ихэснэ гэсэн томъёолол дээр тулгуурлан Этернэтийг зохион бүтээгч Bob Metcalfe Сүлжээний ашигтай байдал нь системд холбогдсон хэрэглэгчдийн тооны квадраттай (n²) тэнцүү байна гэж дэвшүүлсэн нь ойрын ирээдүйд мөн л үргэлжлэх болно. - Технологийн нэгдлүүд цаашид үргэлжилнэ: Хэдхэн жилийн өмнө телевиз, компьютер, зураг, хэвлэлт, харилцаа холбоо зэрэг нь салангид ялгаатай технологиудаар хэрэгждэг байсан бол өнөө үед эдгээр зүйлсэд ялгаа бараг үгүй болсон ба боловсролд эдгээр хэрэгслүүд нь улам ч ихээр ашиглагдах болно. - Үүлэн тооцоолол нь багшийн боловсролтой нягт холбогдоно: Технологитой холбоотой бас нэг сорилт бол багшийн ур чадвар юм. Иймд багш нарт, технологийн дэвшлийг заах арга зүйдээ хэрхэн ашиглах тал дээр дэмжлэг үзүүлэх шаардлагатай болно. - Технологи нь боловсролын салшгүй нэг хэсэг байсаар байх болно: Технологи нь боловсрол олгох, олж авах арга замыг өөрчилсөөр байна. Өөрөөр хэлбэл боловсролын оролцогч талууд (багш, суралцагч г.м) виртуал орчин дахь мэдээлэлтэй ажиллах ур чадвараа байнга хөгжүүлэх шаардлага тавигдаж байна. 2.3 Инновацийн чиг хандлага Боловсролын системд янз бүрийн шинэ санаанууд хэрэгжсэнээр суралцагчид нь ухаалаг төхөөрөмж, аппликейшнуудын тусламжтайгаар хичээлийн контентуудад хандах, хэрэглэх бололцоотой болох бөгөөд боловсролын байгууллага болон багш нар системийг хянах, хөгжүүлэх боломжтой болох юм. Жишээ нь: - Ухаалаг ангиуд бий болсон: Үүлэн технологид тулгуурласан цогц програм хангамжийн тусламжтайгаар ухаалаг сургалтын систем бий болох ба энд ангийн хана гэсэн ойлголтыг үгүй хийх төдийгүй суралцагчдын хэрэгцээ шаардлага, сонирхол, түвшин зэргээс хамаарсан хувь хүнд эсвэл багт зориулсан сургалт явуулах бололцоог багшид олгоно. - Виртуал лабораторууд бий болсон: Үүлэн технологи, үүлэн тооцооллын шинэ нээлтүүд нь мэдээллийн эх үүсвэрүүдийг боловсруулах, тооцоолох, симуляц хийх виртуал лабораторыг бий болгох боломжийг бүрдүүлнэ. - Виртуал контентууд бий болсон: Үүлэн технологи нь багш нарт хүссэн контентоо авах, өөрийн хэрэгцээ шаардлагад нийцүүлэн өөрчлөх, өөрийн бүтээлээ нэмэх зэрэг боломжоор хангаж өгнө. Багш нар хоорондоо контент солилцсоноор чанар, тархалт илт сайжирч, сургуулиуд чанартай сургалтын материалуудыг хэрэглэх боломж бүрдэнэ. - Багш, суралцагчдад зориулсан etwinning бий болсон: E-Twinning нь Европд нэвтэрч буй багш нарт зориулагдсан сүлжээ бөгөөд бусад олон нийтийн сүлжээнээс ялгаатай. [6] 7

3 - Хиймэл оюун ухаан бий болсон: Хиймэл оюун ухааныг олон тооны үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх хэрэгсэл болгон ашиглах нь ихэсч байна. - Зохиомол бодит орчин бий болсон: Энэ технологи нь хэрэглэгчийн байгаа бодит орчныг бодит хугацаанд компьютер ашиглан бүтээсэн оруулга буюу дуу, зураг, дүрс, бичлэг зэргээр нэмж баяжуулдаг технологи юм. Суралцахуйн үйл явцад оюутны хийсэн материал, компьютерыг ашигладаг учир баяжуулсан бодит байдал ирээдүйд боловсролын салбарт чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэж үзэж байна. - Ухаалаг удирдлага бий болно: Үүлэн тооцоолол нь менежмент хийх, гүйцэтгэлийг үнэлэх, нөөцийг удирдах ашигтай хэрэгслүүдээр хангадаг. - Судалгааны шинэлэг орчин бий болно: Үүлэн тооцоолол нь судлаачдыг дэлхий даяар түгсэн мэдээлэл, өгөгдлүүдэд хандах, тэдгээрийг олж авах хэрэгслүүдээр хангана. Судлаачид өөрсдийн ажлаа ахиулах, үр ашгийг нь гаргахын тулд авсан мэдээллүүдээ үүлэнд төвлөрүүлэн түүнийгээ хамтран ашиглах боломжтой. - Шинэ суралцахуйн хэрэгслүүд бий болсон: Хурдацтай өсч буй МХХТ-ийн хэрэглээ нь боловсролын секторын мэргэжилтнүүдийн сонирхлыг суралцахуйн арга зүйн чиглэлээр ихээр татаж, улмаар сургалтын шинэ орчныг хөгжүүлэхэд анхаарч байна. Жишээ нь: Виртуал бодит орчин (VR), 3D принтер, Интернэтэд холбогддог төхөөрөмжүүд (IoT), зүүдэг технологи (Wearable), Машин-Сургалтын аргууд (Machine-Learning) гэх мэт Боловсролын чиг хандлага Дээр дурьдсанчлан үүлэн тооцоолол нь МХХТийн хэрэглээнд том дэвшлүүдийг авчирсаар байна. Ойрын ирээдүйд үүлэнд суурилсан боловсролын системд хүчтэй нөлөө үзүүлэх чиг хандлагууд: - Боловсролын систем нь нийгэм, эдийн засагт хүчтэй нөлөөлөл үзүүлэх ёстой. - Боловсролын систем нь мэдлэгт чиглэх ёстой. - Боловсролын систем нь цээжлүүлэхээсээ илүү чадваржуулахад анхаарах нь зүйтэй. - Боловсролын систем нь суралцагчдыг хүн болгон төлөвшүүлэх ёстой. - Боловсрол нь бодит хүчин зүйлд тулгуурласан, сонирхолтой, амьдралд ойрхон байх ёстой. 2.5 Үүлэн тооцооллын боломж Үүлэн тооцоололд дэд бүтэц, үйлчилгээ, аливаа шийдэлтэй холбоотой олон үйлчилгээнүүд байдаг ба боловсролын орчинд авчрах үр ашгуудыг дурьдвал: - Эдийн засгийн хэмнэлт. Төхөөрөмж, хүний нөөц, төсөв, хэрэглээнд тохирсон зардал - Уян хатан байдал. Програм шинэчлэл, онцлогт тохирсон төлөвлөгөө, заах арга зүй - Үр дүнтэй байдал. Багш, суралцагчдын оролцоог дэмжсэн, үр дүнтэй суралцахуйн арга барил - Хуваалцах. Контентуудад тэгш хандах, илүү хүртээмж, мэдээллийн тэгш байдал - Бодит хугацааны хандалт. Цаг хугацаа, орон зайнаас үл хамаарсан хандалт - Эко. Үүлэн технологид суурилсан системийн хэрэглэгчид бусад хэрэглэгчдийг бодвол нүүрс төрөгчийг мэдэхдэхүйц багаар ялгаруулдаг байна. 2.6 Сурах арга зүйн чиг хандлагууд Сургалтын процесст үүлэн технологийг ашиглах нь тухайн процессын үндсэн суурь элементүүдэд нөлөө үзүүлэх бөгөөд зайлшгүй зарим өөрчлөлтүүд хийгдэх болно. Жишээ нь: - Сурах үндсэн элемент нэмэгдэнэ. (унших, бичих, тооцон бодох + үүлэн тооцоолол) - Нийгэм, сэтгэл зүйн суралцахуйн хэлбэрт шилжинэ. Өөрөөр хэлбэл, суралцагчид нь харилцан холбоотой, багаар ажиллахын зэрэгцээ 21-р зууны хөдөлмөрийн зах зээл дээр шаардлагатай байгаа чиглэл, тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэх зорилготой болно. - Суралцагчид нь сэтгэхүй болон харилцааны хэлбэрээ өөрчлөх шаардлагатай болно. Веб, их өгөгдөл, технологи, загварчлал, бусад шинэ бүтээлүүд нь суралцагчдаас аливаа зүйлийг цогцоор нь бодох, бусадтай харилцах харилцааны шинэ ур чадварыг шаардана. 2.7 Заах арга зүйн чиг хандлагууд Өнөө үеийн тоон нийгэмд, суралцагчдад заах/сургах чиг хандлага нь сурах үйлийн хэрэгцээ шаардлагаас ихээхэн хамаарна. Заах арга зүйн чиг хандлагуудаас дурьдвал: - Хамтран багшлах: Дүрст зөвлөгөөн, ухаалаг самбар, нийтийн сүлжээ гэх мэт хамтын ажиллагааны хэрэглүүрүүд нь суралцагчдыг хооронд нь холбохоос гадна багш нарыг ч мөн хичээлд оролцох боломжийг олгож байна. - Багаар багшлах: Өөр нэг чиг хандлага нь хэд хэдэн багш нар нэгдэн нэг хичээлийг заах боломж бүрдэж байна. - Хүн бүрийн зан чанарт тохирсон заах арга зүй: Технологийн хурдацтай хөгжил нь багш нарт, өгөгдлийг удирдах, бүтэцлэх, шүүх болон мэдлэгийг тараах, оюутан бүрийн онцлогт тохирсон сургалтын агуулгыг гаргах боломжтой шинэ заах орчноор хангаж байна. - Эцэг эхчүүдийг оролцуулах: Суралцахуйн үйлд эцэг эхчүүдийн оролцоо чухал ач холбогдолтой. Өнөө үед, технологийн дэвшил нь эцэг эхчүүдэд, багш нартай харилцаа холбоо үүсгэх, хүүхдийнхээ боловсролд шууд оролцох боломжийг олгож байна. - Бодит хугацааны үнэлгээ: Заах арга зүйн чиг хандлагуудын нэг нь суралцагчийн сурах явцыг тогтмол, бодит хугацаанд нь үнэлэх, үнэлгээнд тулгуурлан сайжруулах процесс юм. - Шинжилгээнээс таамаглал гаргах: Цуглуулсан өгөгдөл дээрээ дүн шинжилгээ хийснээр суралцагчийн явцыг үнэлэх цаашлаад багш нар, өөрсдийн сургалтын материал, заах арга барилаа өөрчлөх хэрэгтэйг харуулдаг. Энэ хандлагын гол зорилго нь амжилтгүй суралцах, сургуулиа хаях тохиолдлыг бууруулахад оршино. 8

4 III. ӨӨРЧЛӨЛТ 3.1 Сурах процессын өөрчлөлт Бодлого боловсруулагчид, судлаачид болон бидний өдөр тутмын амьдралын туршлага маань бидэнд, шинэ зуунтай хөл нийлүүлэн алхахад шинэ туршлага, ур чадварууд хэрэгтэй гэдгийг харуулсаар байна. Үүнтэй холбоотойгоор, ойрын ирээдүйд бидний сурах үйлэнд зайлшгүй шаардагдах ур чадваруудыг дурьдвал: - Сурах үйл нь үндсэн дөрвөн чадамжид тулгуурлана: Ирээдүйд сурах үйл нь мэдлэгт тулгуурлах бөгөөд хэлний (унших болон бичих), математикийн (тооцон бодох), үүлэн тооцооллын ур чадваруудаас гадна аливаад анализ хийх, асуудлыг тодорхойлох, шийдвэрлэх, хамтран ажиллах, ярилцан ойлголцох, бүтээлчээр сэтгэх, хувь хүний зохион байгуулалт зэрэг чадваруудтай байхыг шаардаж байна. - Сурах үйл нь хувь хүний хэрэгцээнд тулгуурлан өөрчлөгдөнө: Ирээдүйд, боловсролын процесс нь хувь хүний авъяас чадвар, хүсэл сонирхолд нь тулгуурласан, тэдний хэрэгцээ шаардлага, сурах хэв маягт нь тохируулагдсан аргуудыг ашиглана. - Сурах үйл нь шинэ алсын хараанд тулгуурлана: Хувь хүнд, хамтын, албан бус гэсэн суралцахуйд зориулсан 3 хэмжээст алсын хараа нь ирээдүйд ч хүчин төгөлдөр байх төлөвтэй байна. [7] - Суралцахуйн үйл нь багш-төвтэй, мэдлэг дамжуулалтанд суурилсан аргаас суралцагчид чиглэсэн нэгтгэгдсэн шинэ аргад шилжиж байна. - Сурах үйл идэвхтэй, бодит амьдралд илүү ойртоно. - Сурах үйл нээлттэй, уян хатан, сүлжээнд суурилсан болно. Сурах үйл нь орчин үеийн дэвшилтэт технологид суурилсан суралцахуйн хэрэгслүүдийг үр дүнтэйгээр ашиглах, уламжлалт суралцахуйн аргуудын оронд үр дүнд суурилсан шинэ аргуудад суурилагдана. - Онлайн сургалт ач холбогдолтой хэвээр байна. - Сошиал медиагийн хэрэглээний улмаас сурах арга барил өөрчлөгдөнө. - Мобайл сургалтын хэлбэр нь цаашид ч хүчин төгөлдөр байсаар байна. - Хосолсон сургалтын хэлбэр нь цаашид ч хүчин төгөлдөр байсаар байна: Ирээдүйд, ангид суурилсан болон сүлжээ (интернэт)-д суурилсан суралцахуйн аргууд хосолсон байдлаар ашиглагдах нь чиг хандлага хэвээр байна. - Албан бус сургалтын хэлбэр нь цаашид ч хүчин төгөлдөр байсаар байна. - Тоглоом хэлбэрийн сурах арга барилууд цаашид нэмэгдэнэ. - Сүлжээнд суурилсан суралцахуйн хэлбэр нь ирээдүйн сургуулийн дизайныг тодорхойлно: Суралцагчдын сурах үйлд сошиал сүлжээ ихээхэн ач холбогдолтой нь олон зүйлээс тодорхой харагдаж байна. Мөн суралцагчид хувийн мобайл төхөөрөмжийг ашиглах сонирхол ихсэхээс гадна тэд өөрсдийн сурах арга барилыг боловсруулж, өөрийн хүссэн арга техник, хэрэгслүүдийг ашиглахыг илүүд үзэх хандлага ихэссээр байна. 3.2 Боловсролын нэгжүүдийн өөрчлөлт Үүлэн тооцоолол нь боловсролын нэгжүүдийг шинэ нөхцөл байдалд дасан зохицож, боловсролын үйл явцад гүйцэтгэх үүргээ өөрчлөхөд хүргэнэ. Эдгээр нэгжүүдээс өөрчлөлтөд хамгийн зохицомтгой нь: - Мэдлэгийн өөрчлөлт: Шинэ технологиудыг хэрэглэснээр суралцахуйн үйлийн заах арга зүйд эрс өөрчлөлт ордог. Ингэснээр хувь хүнийг болон бүлгийг сургах процесс нь ялгаатай болж ирдэг. Учир нь виртуал бүлгүүд нь оролцож буй хүмүүс, сургалт явагдаж байгаа газраас шалтгаалан өөр өөрөөр ажилладаг. Энэ нь суралцагч бүрийн олж авах мэдлэг ялгаатай байхыг илтгэж байна. - Нийтийн сүлжээ: Өнөө үед багш нар болон суралцагчид нийгмийн сүлжээг суралцахуйн үйлэнд бусадтай харилцах, бие даалт, даалгавруудаа авах зэргээр тогтмол ашиглаж байгаа нь цаашид ч багш нарын туршлага солилцох, суралцагчдын мэдээлэл, контент, сонирхолтой сэдвүүдээ солилцох талбар болсоор байхыг илтгэж байна. - Нээлттэй боловсролын нөөцүүд: Үүлэн технологи нь нээлттэй боловсролын нөөц буюу нээлттэй сургалтын материалуудыг олж авах, хуулбарлах, засах, дамжуулах үр дүнтэй шугам юм. - Өгөгдөлд суурилсан заах арга зүй болон үнэлгээ: Өгөгдлийн эх үүсвэрүүдийг сурах үйл, сурах үйлийн үнэлгээ, гүйцэтгэлийн хэмжүүрт ашиглах нь өөрчлөгдсөн ба үүнээс үүдэн өгөгдөлд суурилсан сурах арга зүй болон үнэлгээ гэсэн шинэ салбар гарч ирсэн. Энэ салбар нь сайжруулсан заах арга зүйг бий болгох, суралцагчдыг идэвхтэй суралцах боломжоор хангах, тэднийг амжилт гаргахад нөлөөлж буй хүчин зүйлсийг үнэлэх зорилготой. IV. ОРОЛЦОГСОД 4.1 Ирээдүйн сургуулийн суралцагч Суралцагчдын сурах үйл нь тэдний чөлөөт харилцаа, хүсэл сонирхол, хувийн хөдөлгөөнт төхөөрөмжид суурилах бөгөөд тэдний шинж чанаруудыг дурьдвал: Суралцагчийн суралцах орчин нь: - Чөлөөтэй - Ямар ч хана, анги гэж байхгүй - Байгальд ойр, байгальтай холбоотой - Суралцагчид өөр хоорондоо нягт холбоотой - Олон талт, Хамтын Суралцагчийн сурах процесс: 9

5 - Хувь хүний сургалт - Дүгнэж, нэгтгэж бодох - Нээлттэй эхийн програм хангамж - Харилцан суралцах, хамтын сургалт - Суралцагчаас суралцагчид чиглэсэн сургалт - Хувийн мэдлэгийн нууцлал, хамгаалалт - Бодит ажлын/сургалтын орчин өөрөө бүрдүүлэх - Цаг болон контентийн ухаалаг менежмент - Бүтээлч сэтгэлгээ Суралцагчийн технологийн чадамж: - Өндөр хурдны интернэт хандалт - Виртуал ангид сурах - Нээлттэй өгөгдөл - Нээлттэй эхийн програм хангамж - Мобайл төхөөрөмжүүд - Ухаалаг технологиуд Суралцагчийн ур чадварын үзүүлэлт: - Дижитал ур чадвар - Хамтын ажиллагааны ур чадвар - Өгөгдлийн менежментийн ур чадвар - Шинэ санаагаа танилцуулах ур чадвар - Асуудлыг шийдвэрлэх ур чадвар - Санаагаа бусадтай хуваалцах ур чадвар Суралцагчийн цагийн менежментийн үзүүлэлт: - Цагаа төлөвлөдөг байх - Цагаа удирдан зохион байгуулдаг байх 4.2 Ирээдүйн сургуулийн багш Ирээдүйн сургуулийг төсөөлбөл сургалтын орчин, анги танхим зэрэг нь одоогийнхоос эрс өөр болох нь тодорхой. Энд хаа сайгүй интернэт хэрэглээг дэмжсэн, хэрэглэхэд хялбар ухаалаг төхөөрөмжүүдээр тоноглогдсон, суралцагчдад зориулсан төрөл бүрийн хэлбэр бүхий сурах эх үүсвэрүүдтэй байна. Ирээдүйн багшийн шинж чанаруудыг дурьдвал: Багш ба суралцахуйн орчин: - Мэдлэгээс илүү ур чадвар дээр төвлөрөх - Хувь хүний хэрэгцээнд тулгуурлах - Идэвхтэй, бодит амьдралд ойр байх - Технологийн дэвшилтэй хөл нийлүүлэх - Сурагчдыг удирдан зохион байгуулж, тэдэнд урам зориг өгдөг байх - Сурагчдыг дэмжиж, тэдэнд түлхэц өгдөг байх - Суралцагчдыг цаашид насан туршдаа суралцаж, өөрийгөө хөгжүүлэхэд нь чиглүүлэх Ирээдүйн хичээлийн хөтөлбөр заах арга барилд бус суралцагчийн ур чадвар, гаралтын үр дүнд чиглэсэн байна. Иймд багш, суралцагчийн харилцаа нь хичээлийн агуулгын хүрээнд хэдий ч суралцагч нэг бүрийн, хэрэгцээ шаардлага, сонирхолд тулгуурлана. Сургах/заах үйл явцад багшийн чадамж: - Ул суурьтай тунгаан бодох - Асуудлыг шийдвэрлэх - Цагийг менежменттэй байх - Шинэ санаа дэвшүүлдэг байх - Санаагаа хуваалцдаг байх - Багаар ажилладаг байх - Арга техникүүдийг хослуулан хэрэглэдэг байх - Суралцагч, хамт олон болон эцэг, эхчүүдтэй хамтран ажилладаг байх Багшийн ур чадамжийн хэрэгслүүд: - Нээлттэй байх - Өөрөөрөө байх - Бүтээлч байх - Аливаад няхуур, шүүмжлэлтэй хандах - Асуудлыг шийдвэрлэдэг байх - Цагийн менежменттэй байх - Хариуцлагаа ухамсарладаг байх Багшийн технологийн чадамж: - Интернэт хэрэглээ - Дижитал анги - Үүлэн дэх нээлттэй өгөгдөл - Нээлттэй эхийн програм хангамж - Мобайл төхөөрөмжүүд - Ухаалаг технологи Суралцахуйн үйлэн дэх багшийн чадамж: - Тохирох арга, хэрэгслийг ашиглах/нэвтрүүлэх - Суралцаг болон бусад багш нартай нягт уялдаатай ажиллах - Бусдад үлгэр дуурайл болох - Манлайлах 4.3 Ирээдүйн сургуулийн менежер Менежер, сургуулийнхаа үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулна. Сургуулийн анги танхим, ширээ, сандал, самбар, багшийн зааж буй хичээлд сурагчид анхаарч байгаа эсэх гэх зэрэг нь түүний ажлын нэг хэсэг байхаа болино. Харин эдгээрийн оронд, тухайн сургуулийн дүрэм журам нь уян хатан, суралцагчдад сэтгэл хангалуун байхаар зохицуулах зорилтыг тавин ажиллана. Ирээдүйн сургуулийн менежерийн шинж чанаруудыг дурьдвал: Сургууль ба суралцахуйн орчин: - Суралцахад төвөгтэй байгаа суралцагчдад илүү дэмжлэг үзүүлэх бололцоотой байна - Сургалтын уян хатан байдалд анхаарна - Оюуны чадамж өндөртэй суралцагчдыг хурдан ахих боломжоор хангана - Хувь хүнд чиглэсэн сургалтын орчинг дэмжсэн тусгай/виртуал машинуудаар хангана - Багийн ажлыг дэмжсэн, хамтын суралцах орчинг бүрдүүлнэ - Сурах арга барилаа сонгох нь суралцагчдад нээлттэй байна - Нээлттэй сургалтын арга барилыг дэмжинэ Сургууль ба суралцахуйн үйл: - Үнэлгээний болон даалгаврын систем нь онлайн байна - Багийн ажил нь хэрэглэгч дундын програм хангамжаар хийгдэнэ - Даалгаврууд онлайнаар хийгдэж, виртуал ангийн порталд байршина - Суралцагчид үүлэнд суурилсан виртуал хэрэгслүүдийг ашиглана - Боловсролын оролцогчид (багш, сурагч, эцэг эх, менежер, адм) өөр хоорондоо боловсролд 10

6 зориулсан нийгмийн медиа порталыг ашиглан харилцана Сургууль дараах зүйлсээр хангана: - Суралтын бүх төрлийн виртуал хэрэглэгдхүүн (ном унших, үзүүлэн файлыг харах, сонсох зэрэг энгийн үзүүлэнгээс эхлээд 3D, VR, AR гэх мэт бүгд багтана) - Багшийг, сургалтын материал бэлдэх бүхий л нөхцөлөөр хангана - Сургууль нь суралцахуйн олон хэлбэрийг агуулсан байна - Сургууль нь олон талт суралцахуйн орчинг бүрдүүлнэ Сургууль суралцахуйн олон аргуудыг зөвшөөрнө: - Багш, ерөнхий даалгавраас илүүтэйгээр үр дүнд болон суралцагчийн чадамжид чиглэсэн уян хатан даалгавар бүхий сургалтын материалыг ашиглана. - Багш, суралцагчдынхаа үр дүнд буюу тухайн ур чадварыг бүрэн эзэмшүүлэхэд чиглэж ажиллана. - Суралцагч бүр өөрт нь тохирсон даалгавартай байна. - Суралцагчид даалгаврыг хэрхэн хийж, гүйцэтгэхээ өөрөө шийднэ. - Суралцагчид аливаа даалгаврыг гүйцэтгэхдээ өөрийн сонгосон арга барил, хэрэгслийг ашиглаж болно. V. ИРЭЭДҮЙН СУРГУУЛЬ Энэ судалгаагаар бид, ирээдүйн сурууль болох Үүлэнд суурилсан сургуулийн суралцахуйн шинжүүдийг таамаглан дараах байдлаар дүгнэж байна. - Хувь хүнийг дээдэлсэн буюу хувь хүнд чиглэсэн. SoC сүлжээний үндсэн шинж болох хувь хүнд чиглэсэн шинж чанарууд ирээдүйн боловсролын үндэс болох нь олон зүйлээр илэрч байна. Учир нь 1-рт, суралцагч өөрийн хувь хүний мэдлэг дээр тулгуурлан өөрийн сонгосон арга барилаар өөрийгөө хөгжүүлнэ; 2-рт, боловсролын орчин суралцагч руу чиглэх бөгөөд суралцагч төвтэй байна. Ингэснээр тэдэнд юуг, хэрхэн сурах шийдвэрийг өөрсдөө гаргах эрхийг олгоно. Энэ тохиолдолд багш, өмнөхөөсөө илүү хариуцлагатай болж ирнэ. [8] - Цогц. Бид, ирээдүйн боловсролын үйл явцыг нээлттэй, хамтын, хүмүүсийн харилцаанд суурилсан, бодол санаагаа бусадтай хуваалцдаг, хувийн сэдэлтэй, ил болон далд мэдлэгийн аль алинд суурилсан, хамтран ашиглах болон дахин ашиглах боломж бүхий вэбэд суурилсан сургалтын эх үүсвэртэй гэсэн шинж чанаруудыг агуулсан гэж дүгнэж байна. - Нэгтгэгдсэн. Үүлэнд суурилсан сургуулийн хувьд хамгийн чухал хүчин зүйл нь суралцахуйн орчныг илүү нээлттэй, нэгтгэгдсэн шинжтэй болгож буй Үүлэн технологи юм. Гэхдээ уламжлалт боловсролын системийг үүлэнд суурилсан боловсролд шилжүүлэх нь тийм хялбар зүйл биш. [10] - Технологижсон. Технологийн дэвшил нь суралцахуйн үйлэнд олон боломжуудыг бий болгохоос гадна сорилтуудыг ч мөн авчирна хэмээн экспертүүд дүгнэж байна. [8], [11] - Мэдлэгт-суурилсан, мэдлэг-төвтэй. Үүлэнд суурилсан боловсрол нь суралцахуйн үйлийн хоёр талын аль алинд чиглэсэн арга юм. [13] - Нэгдмэл гэхдээ нэг хэлбэрийн биш. Мэдээж, ирээдүйн сургуулийн хэрэгцээ, шаардлагууд бүгд үүлэн технологид суурилах болно. Өөрөөр хэлбэл үүлэн технологи нь боловсролын үндсэн гол хэрэгсэл болж, боловсролын үйл явцын бүх оролцогчдод ижил боломж бүхий эх үүсвэрээр хангах нэгдсэн боловсролын тогтолцоог бий болгоно. Нөгөө талаас, үүлэн технологи нь үүлэнд, хэрэглэгчийн хаана байх нь чухал биш учир сургах, суралцах арга болон хөтөлбөрийн нэг хэлбэрийн бүтцийг үгүйсгэх ба үүлэн технологи нь дэлхийн улс, үндэстнийг нэгтгэн хэл, соёлоос үл хамааран мэдээлэл мэдлэг хуваалцах, олж авах боломж бүхий семантик харилцааны платформд суурилсан холимог бодитхугацааны аппликейшнуудыг нэгтгэнэ. - Идэвхтэй. Үүлэнд суурилсан боловсролын суралцахуйн үйл нь сурах, сургах боломжоор хангасан, идэвхтэй сургалтыг шаарддаг, боловсролын үйл явцад гол анхаарлаа хандуулдаг арга барилтай. - Сайжруулагдсан. Үүлэн технологи нь сурах арга барилыг илүү идэвхтэй, бүтээлч болгосноор суралцахуйн үйлийн мэдлэг болон ур чадварын тэнцвэрийг хадгална. Болосвролын салбарт хэдийнээ юу мэдэх гэхээс илүү хэрхэн, яаж мэдэх гэх нь илүү ач холбогдолтой болжээ. - Илүү хялбар. Үүлэн технологийн нөлөөгөөр суралцахуйн объектууд өөрчөлгдөж, үүний үр дүнд суралцахуйн арга, техникүүд ч мөн хялбар болон өөрчлөгдөнө. - Хамтын ажиллагааг дэмжсэн. Шинэ үеийн сургуулийн нэг чухал өөрчлөлт нь суралцагчид идэвх, санаачилгатай байж өөрийн төсөл/ажлыг эхлүүлэх, хөгжүүлэх, улмаар хамтран суралцагчидтай санал бодлоо хуваалцах, тэднийг уриалах боломж бүрдэж байгаа нь юм. - Шинжлэх ухаан, Технологи, Инженерчлэл, Математик (STEM)-д төвлөрсөн. Ирээдүйн технологийн салбарын боловсон хүчинд STEM-д суурилсан боловсрол олгох нь чухал ач холбогдолтой. - Мултимодел. Сүүлийн хэдэн жилд хүмүүсийн хоорондын харилцаа нилээн өөрчлөгдөж, энэ чиг хандлага нь цаашид ч үргэлжлэн, дэвшилтэт технологийн хэрэгцээ ихэссээр байх болно. Боловсролын салбарт ч гэсэн 11

7 хүмүүсийн харилцаа өөрчлөгдөхөөс гадна, бичгийн, ярианы, сонсголын, харааны, орон зайн гээд олон талт харилцааны хэлбэрт шилжиж байна. Өөрөөр хэлбэл боловсролын салбар дахь харилцааны хэлбэр нь аажмаар нэгтгэгдсэн (дуу, дүрс, текст, зураг, видео гэх мэт) хэлбэрт шилжиж байна. VI. ИРЭЭДҮЙН ТОДОРХОЙГҮЙ БАЙДАЛ Ирээдүйн суралцахуйн хувилбаруудыг зөв тодорхойлсноор боловсролын салбарын бодлого болон бодит байдал хооронд хэр их зааг байгааг илрүүлэхээс гадна боловсролд оролцогч талуудын бодит хэрэгцээ шаардлага, хүсэл сонирхолыг тодорхойлно. Хамгийн чухал зүйлсийг дурьдвал: - Нууцлал, хамгаалалтын асуудал. Мэдээж, интернет сүлжээнд суурилсан Үүлэн тооцоолол нь анхнаасаа бүх нийтийн хэрэгцээнд, тэр тусмаа сургалтанд зориулагдсан систем биш учраас сургалтын чанар болоод мэдээллийн нууцлал аюулгүй байдлын тал дээр доголдол гарах нь тодорхой. Системийг ирээдүйн сургуульд ашиглах явцад асар их хэмжээний өгөгдөл үүсэн бий болохын зэрэгцээгээр хязгааргүй олон хандалтуудтай болох тул тэдгээрийн зохицуулалт, мэдээллийн аюулгүй байдлыг (алдагдал, мэдээллийг буруу зүйлд ашиглах г.м) чухам яаж хангах нь одоогоор тодорхойгүй байгаа билээ. - Төр засгийн асуудал. Төрөөс барьж буй боловсролын салбарын бодлого нь XIX зууны хэв маягаас салж чадаагүй байгаа өнөө үед Засгийн газрын бодлогыг богино хугацаанд өөрчлөх асуудал нь боломжгүй зүйл юм. Гэхдээ, төрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд хамтран хууль эрх зүйн орчинд нь өөрчлөлт оруулах замаар засаг төрийн бодлогод нөлөөлөх боломжтой. - Нийгмийн асуудал. Ирээдүйн шинэ хэлбэрийн сургууль байгуулах энэ асуудал нь боловсролын системийг хэсэгчлэн, магадгүй бүхэлд нь өөрчлөх тухай яригдаж байгаа нь боловсролын тухай өнөөгийн ойлголтыг ч өөрчилж магадгүй. Мөн үүнийг нийгэм- эдийн засгийн өөрчлөлт гэдэг талаас нь авч үзвэл ямар шийдвэрт хүрэх нь одоогоор тодорхойгүй байна. VII. ИРЭЭДҮЙН ТӨЛӨВ, ХҮЛЭЭЛТ Бидний хийсэн судалгаанаас үүлэн технологи, үүлэн тооцоолол нь ирээдүйн боловсролын үйл явцад нөлөөлөх үндсэн хүчин зүйл гэдэг нь илэрхий байна. Монголын боловсролын салбарт олон байгууллагууд хэдийнээ зарим төрлийн үүлэн үйлчилгээг хэрэглэж байгаа ч бүрэн төгс хэрэгжсэн үүлэнд суурилсан боловсролын загвар хараахан тодорхойлогдоогүй байна. Үүлэн технологи, үүлэн тооцоолол нь мэдлэгт хандах, түүнийг ойлгох, бүтээх шинэ арга зам болжээ. [12], [13] 7.1 Ирээдүйн технологийн хүлээлт - Үүлэн тооцоолол: Үүлэн тооцоолол нь орчин үеийн шинэ технологи болох өндөр чанартай видео болон аудио урсгал, 3D аппликейшн гэх мэт бусад технологиудыг дэмждэг. Үүлэнд суурилсан боловсрол нь олон нийтийн хамтын ажиллагааг дэмжих, өгөгдлийн боловсруулалт хийх, симуляц, дүрслэлийг дэмжих, хэзээ ч, хаанаас ч, ямар ч сургуульд төвөггүйгээр хандаж, чанартай боловсролын үйлчилгээг олгохыг эрмэлзэх болно. Үүлэн технологитой холбоотойгоор үүсч буй нэг асуудал нь боловсролын системийн туршлагагүй хэрэглэгчийн нууцлал, хамгаалалтыг сайжруулах шаардлага гарч байна. Иймээс ойрын хэдэн жилд, үүлэнд суурилсан аппликейшн хөгжүүлэгчдэд нууцлал хамгаалалт болон найдваржилтыг сайжруулах тал дээр илүү ажиллах мөн аудит, мониторингийн процессыг ч мөн сайжруулахыг санал болгож байна. - Интернэт: Ирээдүйд хүний амьдралын бүхий л зүйл (аливааг төлөвлөх, шийдвэр гаргах) нь интернэтээс салшгүй хамааралтай болох төлөвтэй. Үүний зэрэгцээ технологийн шаардлага нь маш том агуулах (санах ой), өгөгдөлд анализ хийж, боловсруулах дэвшилтэт програм хангамж бүхий тооцооллын эх үүсвэрүүд байна. - Хөгжүүлэлт: Ирээдүйн арван жилд боловсролын бүтцэд үүлэн технологи хурдацтайгаар нэвтэрч, үүлэн технологийн хэрэгцээ, шаардлага урьд өмнө байгаагүйгээр нэмэгдэх нь нэгэнт илэрхий болсон тул боловсролын салбарын бодлогыг ч хөгжүүлэх шаардлагатайг илтгэж байна. Энэ нь нийтийн харилцааны хэрэгсэл, тайлагнах болон шийдвэр гаргах, үр дүнд суурилсан системүүд, өгөгдөл боловсруулалтын нарийн алгоритмууд, статистик симуляц, анализ болон дүрслэлийн хэрэгслүүд, хүн болон байршил таних мэт үйлчилгээнүүд ирэх жилд хөгжүүлэгдэхийг хэлж байна. 7.2 Ирээдүйн бодлого боловсруулалт Ирээдүйд боловсролын талаар баримтлах бодлогод дараах сорилтууд гарч ирнэ. Үүнд: - Мэдээллийн менежмент: - Үүлэн суурилсан сүлжээ нь ирээдүйд хүн төрөлхтөнөөр үүсгэгдсэн өгөгдлүүдийг холбож, үйл ажиллагааны орчин болох ба эндээс хүмүүсийн шийдвэрт нөлөөлөх мэдээллүүд үүсгэгдэх болно. Боловсролын салбарт тодорхой хүрээний аппликейшнууд хөгжүүлэгдэнэ. Хүмүүсийн хувьд, боловсролын бодлогыг дэмжих зорилгоор аппликейшнууд хөгжүүлэгдэх ба энэ нь боловсролын оролцогчдыг анхаарах, суралцагчийн асуудлыг шийдэх, сургуулийн барилгын эрчим хүчийг үр ашигтай зарцуулах гэх мэт шаардлагатай 12

8 мэдээллээр хангахаас гадна сургуулийн үйл ажиллагаа, бодлогод хяналт тавина. - Өгөгдөл боловсруулалт: Үүлэн технологи нь компьютер, технологийн хүчин чадлыг ашиглан маш их хэмжээний, цаашид ч ихэссээр байх, бодит хугацааны хандалттай, найдвартай өгөгдлийн суурийг үүсгэж байна. Гэсэн хэдий ч өнөөдөр энэ их өгөгдлийг цуглуулах, боловсруулах, хадгалах, хянах, шинэчлэх зэрэг нь байгуулагуудын тулгамдсан асуудлуудын нэг болоод байна. Ирээдүйд хаа сайгүй байгаа тодорхой зөвшөөрөгдсөн хандалт бүхий өгөгдлийн орон зай нь өөрчлөгдөж, хамтын бодлогоор зохицуулагдсан хамтын орон зай болох нь харагдаж байна. - Цаг хугацаа, орон зай: Мэдрэгч сенсоруудаас ирэх мэдээлэлд тулгуурлан бодит хугацааны, шуурхай мэдээллээр хангах боломж бүрдсээр байгаа юм. Эндээс системийг, тухайн хот, дүүрэг, сумын бүх сургуулийг хамарсан төв хяналтын систем болгон өргөжүүлэх боломж байгаа нь харагдаж байна. Энд мөн л цаг хугацаа болон мэдээллийн алдагдал, мэдээллийн аюулгүй байдлын асуудал яригдах нь тодорхой. - Оролцоо: Үүлэн технологийн ирээдүйг төсөөлбөл нийгмийн асар том сүлжээг бий болгох нь илэрхий байна. Энэ нь боловсролын оролцогчдод мэдлэгээ хуваалцах, үүсгэх, сурах, сургах боломжуудаар хангахаас гадна сонирхол, үзэл бодлоороо нэгдэн нийлэх төдийгүй аливаа шийдвэр гаргалтанд нөлөөх (оролцох) бололцоотой. - Виртуал шийдвэр: Олон экспертүүдийн тооцоолж байгаагаар, бодит цаг хугацаанд урьдчилан таах боломжгүй, гэнэтийн, шуурхай нөхцлүүдийг тандан мэдэх асуудлууд олноор гарах бөгөөд тэдгээрийг зөвхөн автомат системийн тусламжтайгаар шийдвэрлэх болно. Иймд хиймэл оюун ухаант төхөөрөмжүүд (роботууд) бидний амьдралд эрчимтэйгээр түрэн орж ирнэ. 7.3 Ирээдүйн судалгаа Сүүлийн жилүүдэд үүлэн технологи, үүлэн тооцоололтой холбоотойгоор олон судалгаа хийгдэж байгааг үгүйсгэж болохгүй. Гэсэн хэдий ч ирээдүйн боловсрол болох үүлэнд суурилсан боловсролын талаар судалгааг системтэйгээр хийснээр одоо болон ирээдүйд олон боломжуудыг бий болгоно. Судалгаа: Бидний хийсэн судалгаагаар ирээдүйд дараах чиглэлээр судалгаа хийх шаардлага байгааг харуулж байна. Үүнд: - Эрсдэл, түүнийг даван туулах: Үүлэнд суурилсан сургуульд шилжихтэй холбоотойгоор үүсч болох эрсдэлүүд, тэдгээрийг даван туулах. - Хэрэгцээ, шаардлага: Технологиуд нь технологитой холбоотойгоор боловсролын салбарт үүсч буй асуудлуудыг шийдвэрлэхийн тулд хөгжүүлэгдэнэ. Гэсэн ч хэдий ч боловсролын шинж чанар, өөр өөр ашиг, сонирхол бүхий боловсролын оролцогчдын оролцоо, хэрэгцээ шаардлагын улмаас олон эрсдэлүүд үүснэ. - Боловсролын шинэ ЗАГВАР-ын хөгжүүлэлт: Ирээдүйн боловсролд зориулсан үүлэн технологи нь үнэн хэрэгтээ маш том зүйл. Иймд боловсролын судалгааны загвар -ыг хөгжүүлж, туршилт хэрэгжүүлэлт хийх нь зүйтэй. - Өөрчлөлтөд бэлтгэх: Боловсролын оролцогчид, шийдвэр гаргагчид нь хэн нэгэн судлаач зөвхөн тэдэнд зориулан судалгаа хийнэ гэж ойлгож болохгүй, ирээдүйн сургуулийг бий болгохын тулд тэд өөрсдөө ч гэсэн өөрчлөгдөж, арга барилаа солих цаг нь болсон байна. - Боловсролын оролцогчдын мэдлэгийг дахин тодорхойлох: Боловсрол, нийгэм, эдийн засгийн гээд олон зүйлсэд өөрчлөлт гарч байна. Улмаар оролцогч талууд боловсролын байгууллагын үйлчилгээ, шинэ бүтэц, зохион байгуулалт, хэлбэрийг ойлгож, мэдэхийг илүү ихээр хүсэх болсон. Судалгааны нөхцөл: Дээрх судалгааны хэрэгцээ шаардлагуудад тулгуурлан эрсдэл болон боломжуудыг нөхцөл бүр дээр тодорхойлох, ингэхийн тулд дараах үүлэн технологийн нөхцлүүдийг бүхэлд нь ойлгон, авч хэлэлцэхийг санал болгож байна. Үүнд: - Үүлэнд суурилсан боловсролын оролцогч талууд аппликейшн, хэрэгслүүдийг хэрэглэснээр суралцахуйн үйлийг сайжруулах, шинэлэг арга мөн эсэхийг, олон нийтэд үнэ цэнэтэй эсэхийг батлах - Үүлэн технологид суурилсан аппликейш нь сургуулийн үйл ажиллагааг хөнгөвчлөх төдийгүй, цаашид хэрэглээ нь өсч, үүнтэй холбоотой зардал нь буурч байх. Жишээлбэл, хямд сүлжээний технологи нь хямд эсвэл үнэгүй дамжуулал хийх боломжийг бүрдүүлнэ. - Засгийн газраас нууцлал хамгаалалтын, ялангуяа боловсролын салбарын үйл ажиллагаатай холбоотойгоор (суралцагч, багш болон бусад оролцогчдын хувийн мэдээлэл) хүчтэй бодлогыг хэрэгжүүлэх. - Засгийн газраас ирээдүйн боловсролын үйл ажиллагаатай холбоотойгоор эрсдэлийн шинжилгээ хийх ажлыг хууль, эрх зүйн хүрээнд авч үзэн, холбогдох ажлуудыг өрнүүлэх. Үүнээс гадна боловсролын чиглэлийн судалгаануудыг нэмэгдүүлэх, үр дүнд хүргэх, суралцахуйн үйлийг сайжруулах туршилтадсуурилсан судалгаа -уудыг дэмжих нь зүйтэй. 13

9 Ингэснээр үүлэнд суурилсан шинэ аппликейшнуудыг турших, цаашлаад ашиглахад нийгэм, эдийн засгийн зүгээс үзүүлэх нөлөөг судлахад ихээхэн ач холбогдолтой АШИГЛАСАН МАТЕРИАЛ [1] Монгол Улсын Боловсролын тухай хуулийн 4.1-р заалт. УБ [2] Wellman, H. M. (2015). Friends, friendlessness and social cognition". British Journal of Developmental Psychology, 33(1), Wertsch, J. (1991) Voices of the Mind. HUP, Cambridge. [3] Fullan, M. & Langworthy, M. (2013). Towards a New End: New Pedagogies for Deep Learning, Available at: ew_pedagogies_for_deep%20learning_whitepaper.pdf (acc. 4 June 2015). [4] Prensky.M Digital Natives, Digital Immigrants. On the horizon. MCB University Press, Vol.9, No.5. [5] Greenspan, Alan (March 17, 2008). "We will never have a perfect model of risk". Financial Times. Retrieved June 22, [6] K. Koutsopoulos, Cloud-based Education: Scenarios for the Future, Project Nr: LLP GR-KA3- KA3NW, [7] Redecker, C. et. al., (2011). The Future of Learning: Preparing for Change Report, Brussels, European Commission Institute for Prospective Technological studies. Retrieved 1/20/2016 from: [8] Gusic, A. et. al., (2015). The Book of Trends in Education 2.0.Young Digital Planet sa a Sanana Co, Gdynia, Poland. [9] Koutsopoulos, C. K. (2008). What s European about European geography? The case of Geoinformatics in Europeanization. Journal of Geography in Higher Education, 32 (1), [10] Koutsopoulos, C. K., and Kotsanis Y. (2014). School on Cloud: Towards a paradigm shift. Themes in science and technology education,7(1), [11] Koutsopoulos, C. K. (2015a). School on Cloud: Transforming Education. ).Journal of Elementary Education. 4(2) pp.16-24,2015. [12] Koutsopoulos, C. K., (2015b). A review of cloud based futures and methodologies. Report, Deliverable 5.1 for The School on Cloud: Connecting education to the Cloud for digital citizenship network (SoC), Retrieved 2/20/2016 from: Retrieved 2/20/2016 from: [13] Koutsopoulos, K. C., & Sotiriou. C.T. (2015c). School on the Cloud: A Needed New Paradigm in Open Classroom.IJIRES, 2(6), [14] Moore, M. G. (1991). Distance Education Theory. The American Journal of Distance, 5(3), [15] European Commission (2009). Towards the future internet: A European research. 14

Агуулга. Клоуд гэж юу вэ? Клоуд үйлчилгээний загвар. Клоуд Deployment загвар. Microsoft Azure. Business case. Асуулт & Харуулт

Агуулга. Клоуд гэж юу вэ? Клоуд үйлчилгээний загвар. Клоуд Deployment загвар. Microsoft Azure. Business case. Асуулт & Харуулт Hybrid Cloud Агуулга Клоуд гэж юу вэ? Клоуд үйлчилгээний загвар Клоуд Deployment загвар Microsoft Azure Business case Асуулт & Харуулт Клоуд гэж юу вэ? Клоуд үйлчилгээний загвар 4 Infrastructure as a Service

More information

Multimedia Authoring and Tools L-2

Multimedia Authoring and Tools L-2 Multimedia Authoring and Tools L-2 2.1 Multimedia Authoring 2.2 Some Useful Editing and Authoring Tools 2.3 VRML 2.4 Further Exploration Multimedia Systems (eadeli@iust.ac.ir) 1 Multimedia Authoring Multimedia

More information

ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН БҮРТГЭЛ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН ХӨГЖҮҮЛЭЛТ ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН ЖИШЭЭН ДЭЭР. Б.Аззаяа *, Д.Мөнхтуяа

ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН БҮРТГЭЛ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН ХӨГЖҮҮЛЭЛТ ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН ЖИШЭЭН ДЭЭР. Б.Аззаяа *, Д.Мөнхтуяа Б.Аззаяа, Д.Мөнхтуяа (2017) ÕÀÀ-í øèíæëýõ óõààí ñýòã ë ¹20 (01): 147-152 147 ХҮНИЙ НӨӨЦИЙН БҮРТГЭЛ, МЭДЭЭЛЛИЙН СИСТЕМИЙН ХӨГЖҮҮЛЭЛТ ХӨДӨӨ АЖ АХУЙН ИХ СУРГУУЛИЙН ЖИШЭЭН ДЭЭР Б.Аззаяа *, Д.Мөнхтуяа Инженер,

More information

Шинэ Зууны Иргэн ба Мэдээллийн Технологийн Боловсрол

Шинэ Зууны Иргэн ба Мэдээллийн Технологийн Боловсрол Шинэ Зууны Иргэн ба Мэдээллийн Технологийн Боловсрол Д.Цэдэвсүрэн МУБИС, МБУС-ийн Мэдээлэл зүйн тэнхим Хураангуй Хорин нэгдүгээр зуунд амьдарч буй иргэн бүр мэдээллийг хайж олох, зохион байгуулах, үнэлэхэд

More information

Цахим сургалтын үнэлгээнд сургалт удирдлагын системийн өгөгдөл олборлолт ашиглах судалгаа

Цахим сургалтын үнэлгээнд сургалт удирдлагын системийн өгөгдөл олборлолт ашиглах судалгаа Цахим сургалтын үнэлгээнд сургалт удирдлагын системийн өгөгдөл олборлолт ашиглах судалгаа С. Байгалтөгс Доктор (PhD)*, Б. Мөнхчимэг ** ШУТИС, БУХС, бизнесийн удирдлагын салбар, baigaltugs@must.edu.mn,

More information

ЗӨВЛӨХ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ЗАРЛАЛ

ЗӨВЛӨХ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ЗАРЛАЛ ЗӨВЛӨХ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ЗАРЛАЛ Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын яам нь Боловсролын салбарын мэдээллийн системийн багт Систем шинжээч 1 хүн, Бизнесийн шинжээч 2 хүн, Өгөгдлийн агуулхын архитектч

More information

EVC Series Video Conferencing. Your Best Collaborative Communication Solution

EVC Series Video Conferencing. Your Best Collaborative Communication Solution EVC Series Video Conferencing Your Best Collaborative Communication Solution Яагаад AVER видео хурлын төхөөрөмжийг сонгох хэрэгтэй вэ? EVC серийн видео хурлын төхөөрөмжүүд нь үнийн хувьд хямд, гүйцэтгэл

More information

CLOUD COMPUTING БУЮУ ҮҮЛЭН ТООЦООЛЛЫН ВИРТУАЛЧЛАЛЫН АРГЫГ БАНКНЫ СИСТЕМД НЭВТРҮҮЛСЭН ТУРШИЛТЫН ҮР ДҮНГЭЭС

CLOUD COMPUTING БУЮУ ҮҮЛЭН ТООЦООЛЛЫН ВИРТУАЛЧЛАЛЫН АРГЫГ БАНКНЫ СИСТЕМД НЭВТРҮҮЛСЭН ТУРШИЛТЫН ҮР ДҮНГЭЭС Proceedings of the Mongolian Academy of Sciences Vol. 52 No 3 (203) 2012 CLOUD COMPUTING БУЮУ ҮҮЛЭН ТООЦООЛЛЫН ВИРТУАЛЧЛАЛЫН АРГЫГ БАНКНЫ СИСТЕМД НЭВТРҮҮЛСЭН ТУРШИЛТЫН ҮР ДҮНГЭЭС Ц.Тулга 1, Ч.Алтангэрэл

More information

ДЭЭД БОЛОВСРОЛ БА ИННОВАЦИ

ДЭЭД БОЛОВСРОЛ БА ИННОВАЦИ МОНГОЛ УЛСЫН ШИНЖЛЭХ УХААН ТЕХНОЛОГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ ОЛОН УЛСЫН ДЭЭД БОЛОВСРОЛ СУДЛАЛЫН ТӨВ ДЭЭД БОЛОВСРОЛ БА ИННОВАЦИ ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН БОДЛОГЫН ӨӨРЧЛӨЛТ 6 2018 ОНЫ 2 САР Инноваци гэж шинэ мэдлэгийг баялаг

More information

Харилцагчийн удирдлагын систем

Харилцагчийн удирдлагын систем Veritech ERP Customer Relationship Management Харилцагчийн удирдлагын систем 2 Бизнесийн салбарт өрсөлдөөн нэмэгдэхийн хирээр бизнесийн байгууллагууд шинэ хэрэглэгч, худалдан авагчдыг татах, одоогийн харилцагчдынхаа

More information

ХАМТРАН АЖИЛЛАХ БИЗНЕС САНАЛ

ХАМТРАН АЖИЛЛАХ БИЗНЕС САНАЛ ХАМТРАН АЖИЛЛАХ БИЗНЕС САНАЛ PRESENTED BY: WWW.1000MASHIN.MN ХАМТРАН АЖИЛЛАХ БИЗНЕС САНАЛ... эрхлэгч... ХХК-ийг Монголын Цахим худалдаа, үйлчилгээний салбарт мэргэжлийн ПЛАТФОРМ бизнес моделийг хөгжүүлэгч

More information

3.5. Гэнэтийн саатал гэж тухайн системийн үйл ажиллагаа 2 (хоёр) минутаас дээш хугацаагаар, төлөвлөгөөт бусаар хэсэгчлэн болон бүрэн зогсохыг.

3.5. Гэнэтийн саатал гэж тухайн системийн үйл ажиллагаа 2 (хоёр) минутаас дээш хугацаагаар, төлөвлөгөөт бусаар хэсэгчлэн болон бүрэн зогсохыг. 3.5. Гэнэтийн саатал гэж тухайн системийн үйл ажиллагаа 2 (хоёр) минутаас дээш хугацаагаар, төлөвлөгөөт бусаар хэсэгчлэн болон бүрэн зогсохыг. 4. ЖУРАМ, ЗААВАР 4.1. Оператор болон оролцогч нь өөрийн мэдээллийн

More information

Article begins on next page

Article begins on next page Topics in Data Science / Өгөгдлийн шинжлэх ухаан Rutgers University has made this article freely available. Please share how this access benefits you. Your story matters. [https://rucore.libraries.rutgers.edu/rutgers-lib/52378/story/]

More information

Article begins on next page

Article begins on next page Topics in Data Science = Өгөгдлийн шинжлэх ухаан Rutgers University has made this article freely available. Please share how this access benefits you. Your story matters. [https://rucore.libraries.rutgers.edu/rutgers-lib/52378/story/]

More information

Уламжлалт бус мэдээллийн хэрэглээ, анхаарах асуудал. Ш.Ариунболд

Уламжлалт бус мэдээллийн хэрэглээ, анхаарах асуудал. Ш.Ариунболд Уламжлалт бус мэдээллийн хэрэглээ, анхаарах асуудал Ш.Ариунболд Интернэтэд нэг минутанд юу болж байдаг вэ? Өгөгдөл бол шинэ газрын тос. Andreas Weigend, Stanford (ex Amazon) Өгөгдлийг бүтээгдэхүүн болгон

More information

Халдлага Илрүүлэх Системийн Хосолмол Загварын Судалгаа

Халдлага Илрүүлэх Системийн Хосолмол Загварын Судалгаа Халдлага Илрүүлэх Системийн Хосолмол Загварын Судалгаа Н.Угтахбаяр 1, Б.Өсөхбаяр 1, С.Байгалтөгс 2, Ж.Нямжав 1 1 ХШУИСургууль, МУИС, Монгол 2 БУХСургууль, ШУТИС, Монгол И-мэйл: 44911.n@gmail.com Хураангуй

More information

ЦАЛИН ХӨЛСНИЙ СИСТЕМ

ЦАЛИН ХӨЛСНИЙ СИСТЕМ ЦАЛИН ХӨЛСНИЙ СИСТЕМ 1. Цалин хөлсний мөн чанар, зарчим, хэлбэр 2. Цалин хөлсийг ялгавартай тогтоох аргууд Цалин хөлс олгоход баримтлах зарчмууд Цалин хөлс баталгаатай байх ёстой. Цалин нь хийж бүтээсэн

More information

Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture)

Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture) Архитектурын зарчмууд Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture) 2012 С. Бадрал Нэр томьёо Агуулга Класс ба архитектурын төвшний загварууд SOLID Average Component Dependency Архитектурын төвшний

More information

ТЕХНИК ТУСЛАЛЦАА ҮЙЛЧИЛГЭЭ

ТЕХНИК ТУСЛАЛЦАА ҮЙЛЧИЛГЭЭ Сайн байна уу? Намайг Софтлайн гэдэг. Би мэдээллийн технологийн эксперт. Таны бизнесд зориулсан техник туслалцаа, үйлчилгээг би санал болгож байна. ТЕХНИК ТУСЛАЛЦАА ҮЙЛЧИЛГЭЭ ДУУДЛАГЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭ /8/5 ЦАГИЙН

More information

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛИЙН 2020 ОН ХҮРТЭЛХ ХӨГЖЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН СТРАТЕГИ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ ( )

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛИЙН 2020 ОН ХҮРТЭЛХ ХӨГЖЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН СТРАТЕГИ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ ( ) МОНГОЛ УЛСЫН ИХ СУРГУУЛИЙН 2020 ОН ХҮРТЭЛХ ХӨГЖЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН СТРАТЕГИ ТӨЛӨВЛӨГӨӨ (2011-2020) I БҮЛЭГ. МУИС-ИЙН 2011-2020 ОНЫ ХӨГЖЛИЙН СТРАТЕГИ ТӨЛӨВЛӨГӨӨГ ШИНЭЧЛЭХ НИЙТЛЭГ ҮНДЭСЛЭЛ II БҮЛЭГ. МУИС-ИЙН

More information

БИЗНЕСИЙН УХААЛАГ МЭДЭЭЛЭЛИЙГ СУДЛАХ НЬ (Business Intelligence) Б.Гэрэлтуяа. О.Намуунцэцэг

БИЗНЕСИЙН УХААЛАГ МЭДЭЭЛЭЛИЙГ СУДЛАХ НЬ (Business Intelligence) Б.Гэрэлтуяа. О.Намуунцэцэг БИЗНЕСИЙН УХААЛАГ МЭДЭЭЛЭЛИЙГ СУДЛАХ НЬ (Business Intelligence) Б.Гэрэлтуяа О.Намуунцэцэг Монгол улс, ШУТИС КтМС, Мэдээллийн системийн менежмент b.gerelee20@yahoo.com namuun_9009@yahoo.com Хураангуй Бизнесийн

More information

Veritech ERP Human Capital Management. Хүний капиталын удирдлагын систем

Veritech ERP Human Capital Management. Хүний капиталын удирдлагын систем Veritech ERP Human Capital Management Хүний капиталын удирдлагын систем 2 Бизнесийн салбарт өрсөлдөөн нэмэгдэхийн хэрээр аливаа байгууллага үндсэн үйл ажиллагаандаа анхааран төвлөрч, бүтээгдэхүүн үйлчилгээнийхээ

More information

Санхүүгийн систем тогтворжсон хэдий ч зарим арга хэмжээг дуусгавар болгох, шинэчлэлт хийх, төсвийн хүндрэлийг арилгах зэрэг олон зүйл хүлээгдэж байна

Санхүүгийн систем тогтворжсон хэдий ч зарим арга хэмжээг дуусгавар болгох, шинэчлэлт хийх, төсвийн хүндрэлийг арилгах зэрэг олон зүйл хүлээгдэж байна January 21 Санхүүгийн систем тогтворжсон хэдий ч зарим арга хэмжээг дуусгавар болгох, шинэчлэлт хийх, төсвийн хүндрэлийг арилгах зэрэг олон зүйл хүлээгдэж байна Эдийн засгийн суурь үзүүлэлтүүд сайжрахын

More information

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАР, ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАР, ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАР, ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОДЛОГО Б.Ерэн-Өлзий Стратегийн бодлого төлөвлөлтийн газрын ахлах мэргэжилтэн Улаанбаатар 2016-05-23 АГУУЛГА Салбарын өнөөгийн байдал Тулгамдаж буй асуудлууд Хууль,

More information

Article begins on next page

Article begins on next page Topics in Data Science = Өгөгдлийн шинжлэх ухаан Rutgers University has made this article freely available. Please share how this access benefits you. Your story matters. [https://rucore.libraries.rutgers.edu/rutgers-lib/52378/story/]

More information

Хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийн мэдээллийн систем. Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтэс

Хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийн мэдээллийн систем. Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтэс Хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийн мэдээллийн систем Хяналт шалгалт, дүн шинжилгээний хэлтэс Системийн зорилго Албан тушаалтнуудын мэдүүлгийн тухай дэлгэрэнгүй мэдээллийн

More information

netcat Гарчиг Tuguldur BiBO

netcat Гарчиг Tuguldur BiBO netcat Tuguldur BiBO Гарчиг 1. Хэрэглээ 2. Client (Удирдагч)-с холбогдох a. Webserver-тэй холбогдох b. Port дамжуулах c. Ямар Software DNS-Server ажиллаж байгааг мэдэх 3. Server-н өмнөөс

More information

МУИС-ийн ХШУИС-ийн Хэрэглээний математикийн тэнхим

МУИС-ийн ХШУИС-ийн Хэрэглээний математикийн тэнхим Зохион байгуулагч байгууллага МУИС-ийн ХШУИС-ийн Хэрэглээний математикийн тэнхим Зохион байгуулах комисс Г.Баттөр Б.Барсболд С.Батбилэг М.Мэнд-Амар А.Баярбаатар Т.Дөлтуяа А.Энхболор Ж.Энхбаяр Б.Дэмчигсүрэн

More information

Олон улсын салбарууд. улс. үйлчлүүлэгч байгууллагууд. Орос. Eвроп болон ТУХН. Aзи. Энэтхэг. Латин Америк

Олон улсын салбарууд. улс. үйлчлүүлэгч байгууллагууд. Орос. Eвроп болон ТУХН. Aзи. Энэтхэг. Латин Америк 1 Софтлайн компани нь АНУ, Латин америкийн орнууд, Ази номхон далайн орнууд, ОХУ, ТУХН, Монгол зэрэг олон улсад мэдээллийн технологийн тэргүүлэх шийдэл болон үйлчилгээг 20 жил тасралтгүй хэрэгжүүлж байна.

More information

Онлайн, клауд үйлчилгээний зах зээл, боломжууд

Онлайн, клауд үйлчилгээний зах зээл, боломжууд Монгол орны хөгжилд XI чуулган Бүтээлч Үйлдвэрлэлийн Хагжил 2016 оны 4 сарын 30, Парис Онлайн, клауд үйлчилгээний зах зээл, боломжууд Илтгэгч: П. Амарбат, Ч. Маргад Прогэйт ХХК, Улаанбаатар, Монгол Улс

More information

ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОЛОВСРОЛ ТӨСӨЛ

ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОЛОВСРОЛ ТӨСӨЛ ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОЛОВСРОЛ ТӨСӨЛ МЭДЭЭЛЛИЙН ТОЙМ УЛИРАЛ ТУТМЫН МЭДЭЭ 2017/1-2017/3 ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖЛИЙН БОЛОВСРОЛ ТӨСЛИЙН 2017 ОНД ХИЙХЭЭР ТӨЛӨВЛӨСӨН АЖЛААС ТОВЧХОН 1. Тогтвортой хөгжлийн боловсролын

More information

Гарчиг Веб портал ашиглан үйлчилгээний тохиргоо хийх заавар... 2

Гарчиг Веб портал ашиглан үйлчилгээний тохиргоо хийх заавар... 2 Гарчиг Веб портал ашиглан үйлчилгээний тохиргоо хийх заавар... 2 1. Хэрэглэгчийн үндсэн мэдээллийн хэсэг /profile/... 2 2. Дуудлага хүлээн авах тохиргоо /incoming calls/... 2 3. Дуудлага хийх тохиргоо

More information

Иргэний бүртгэлийн систем

Иргэний бүртгэлийн систем Иргэний бүртгэлийн систем www.interactive.mn 2 Иргэн төрөхөөс эхлэн нас барах хүртэлх иргэний бүртгэлийн үйл ажиллагааг Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын бүх нэгжүүдэд Иргэний бүртгэлийн онлайн болон оффлайн

More information

CrossPower. Microgrids-ийн хосолмол эрчим хүчний систем. цахилгаан түгээлт

CrossPower. Microgrids-ийн хосолмол эрчим хүчний систем. цахилгаан түгээлт Microgrids-ийн хосолмол эрчим хүчний систем цахилгаан түгээлт эрэлт хэрэгцээтэй газар болгоныг эрчим хүчээр хангана Дэлхийн эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээ асар хурдацтай өсөж байна. Сүүлийн үеийн судалгааны

More information

Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture)

Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture) Програм хангамжийн системүүдийн нэгтгэл Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture) 2012 С. Бадрал Агуулга Хэрэгцээ Файл дамжуулалт (File transfer) Хамтран хэрэглэх өгөгдлийн сан (Shared DB)

More information

ХУВИЛБАР ТОВЧ УТГА Батлагдсан огноо

ХУВИЛБАР ТОВЧ УТГА Батлагдсан огноо БАТЛАВ: ГҮЙЦЭТГЭХ ЗАХИРАЛ Л.ТУНГАЛАГ ХУВИЛБАР ТОВЧ УТГА Батлагдсан огноо 2 Удирдлагын тогтолцооны баталгаажуулалт хийлгэсэн байгууллагууд баталгаажуулалтын тэмдэг ашиглах, мэдээлэл, сурталчилгааг хэрхэн

More information

Introduction to Multimedia

Introduction to Multimedia МУИС ХШУИС МКУТийн багш П.Гантуяа Introduction to Multimedia 1.1 What is Multimedia? 1.2 Multimedia and Hypermedia 1.3 World Wide Web 1.4 Overview of Multimedia Software Tools 1.5 Further Exploration 1.1

More information

XXI зууны оюутан-1. хөтөлбөр

XXI зууны оюутан-1. хөтөлбөр XXI зууны оюутан-1 хөтөлбөр Монгол Улсын Үндэсний хөгжлийн алсын хараа: Монгол Улс нь өргөн уудам нутаг, байгалийн их нөөц баялаг, бахархам түүхтэй, итгэл найдвар дүүрэн, ирээдүйн зол жаргалтай орон мөн.

More information

Бараа материалын нөөцийн удирдлага (Managing Inventory)

Бараа материалын нөөцийн удирдлага (Managing Inventory) Бараа материалын нөөцийн удирдлага (Managing Inventory) Үйлдвэрлэлийн менежмент 1 APM 261 Лекц 12 Д.Кадирбек, МВА ХААИС, ЭЗБС, Менежментийн тэнхим, 217 kadirbyek.weebly.com, kadirbyek@muls.edu.mn Copyright

More information

KASPERSKY ENDPOINT SECURITY FOR BUSINESS ТАНИЛЦУУЛГА

KASPERSKY ENDPOINT SECURITY FOR BUSINESS ТАНИЛЦУУЛГА KASPERSKY Сайн байна уу? Намайг Софтлайн гэдэг. Би мэдээллийн технологийн эксперт. Таны бизнесийг мэдээллийн аюулгүй орчинд хөгжих боломжийг би хариуцдаг. ENDPOINT SECURITY FOR BUSINESS ТАНИЛЦУУЛГА ОРЧИН

More information

BSI байгууллагын танилцуулга Монгол улс дахь албан ёсны төлөөлөгч Б. Ундарлаа

BSI байгууллагын танилцуулга Монгол улс дахь албан ёсны төлөөлөгч Б. Ундарлаа BSI байгууллагын танилцуулга Монгол улс дахь албан ёсны төлөөлөгч Б. Ундарлаа Британы Стандартын Байгууллага BSI 1901 онд Лондонд байгуулагдсан Дэлхийн хамгийн анхны стандартын байгууллага Дэлхийн анхны

More information

МОНГОЛБАНКНЫ ТӨЛБӨР ТООЦОО, БҮРТГЭЛИЙН ГАЗАР ТӨЛБӨР ТООЦООНЫ ТӨВ ТӨЛБӨРИЙН КАРТЫН EMV СТАНДАРТЫГ ДЭМЖИЖ АЖИЛЛАХ, ОДООГИЙН БАЙДАЛ

МОНГОЛБАНКНЫ ТӨЛБӨР ТООЦОО, БҮРТГЭЛИЙН ГАЗАР ТӨЛБӨР ТООЦООНЫ ТӨВ ТӨЛБӨРИЙН КАРТЫН EMV СТАНДАРТЫГ ДЭМЖИЖ АЖИЛЛАХ, ОДООГИЙН БАЙДАЛ МОНГОЛБАНКНЫ ТӨЛБӨР ТООЦОО, БҮРТГЭЛИЙН ГАЗАР ТӨЛБӨР ТООЦООНЫ ТӨВ ТӨЛБӨРИЙН КАРТЫН EMV СТАНДАРТЫГ ДЭМЖИЖ АЖИЛЛАХ, ОДООГИЙН БАЙДАЛ 1999 онд Euro Pay International, MasterCard International and Visa International

More information

Veritech ERP Store Management System. Дэлгүүрийн удирдлагын систем

Veritech ERP Store Management System. Дэлгүүрийн удирдлагын систем Veritech ERP Store Management System Дэлгүүрийн удирдлагын систем 2 Бөөний болон жижиглэнгийн худалдаа, борлуулалтын үйл ажиллагаа эрхэлдэг байгууллагуудын хувьд мэдээллийн системийн давуу талыг ашиглаж

More information

НҮБ-ЫН ХҮНИЙ ЭРХИЙН ЗӨВЛӨЛ ХҮНИЙ ЭРХИЙН ТӨЛӨВ БАЙДЛЫН ЭЭЛЖИТ ДҮГНЭЛТ, ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ (UPR) 22-р хуралдаан. (4-5-р сар, 2015) МОНГОЛ УЛС МЭДЭЭЛЭЛ:

НҮБ-ЫН ХҮНИЙ ЭРХИЙН ЗӨВЛӨЛ ХҮНИЙ ЭРХИЙН ТӨЛӨВ БАЙДЛЫН ЭЭЛЖИТ ДҮГНЭЛТ, ХЭЛЭЛЦҮҮЛЭГ (UPR) 22-р хуралдаан. (4-5-р сар, 2015) МОНГОЛ УЛС МЭДЭЭЛЭЛ: Хөгжлийн Бэрхшээлтэй Иргэдийн Холбоо, Хөгжлийн Бэрхшээлтэй Иргэдийн Байгууллагуудын Үндэсний Холбоо, Хөгжлийн Бэрхшээлтэй Иргэдийн Нэгдсэн Холбоо, Монголын Хараагүйчүүдийн Үндэсний Холбоо, Тэргэнцэртэй

More information

LOGO. ШУТИС, ГУУС, ГГ- ийн салбарын дэд проф Г. Сарантуяа

LOGO. ШУТИС, ГУУС, ГГ- ийн салбарын дэд проф Г. Сарантуяа LOGO ШУТИС, ГУУС, ГГ- ийн салбарын дэд проф Г. Сарантуяа БАЙГАЛИЙН ШИНЖЛЭХ УХААНЫ СУДАЛГАААНЫ АРГА ЗҮЙ Танин мэдэхүй Мэлдэг Шинжлэх ухаан Шинжлэх ухааны анилал Танин мэдэхүйн арга Шинжлэх ухааны судалгааны

More information

САНАЛ. Нэг. Ерөнхий мэдээлэл: Овог, нэр Сургууль Мэргэжил Ажилласан жил Мэргэжлийн зэрэг Хүйс. Сурах бичгийн нэр: Анги: Хоёр. Агуулга: Сэдвийн нэр

САНАЛ. Нэг. Ерөнхий мэдээлэл: Овог, нэр Сургууль Мэргэжил Ажилласан жил Мэргэжлийн зэрэг Хүйс. Сурах бичгийн нэр: Анги: Хоёр. Агуулга: Сэдвийн нэр САНАЛ Та сурах бичгийн зохиогчийн эхийн талаар дараах асуултад бодитой, бүрэн хариулж бидний ажилд дэмжлэг болно уу. Таны ирүүлсэн санал сурах бичгийн эхийг сайжруулахад чухал ач холбогдолтой байх болно.

More information

Тоон хэлбэрт дуу авиаг боловсруулах

Тоон хэлбэрт дуу авиаг боловсруулах Тоон хэлбэрт дуу авиаг боловсруулах Лекц13 МУИС ХШУИС МКУТийн багш П.Гантуяа Дууг боловсруулах (sound edit) гэсэн ойлголтод дуу хөгжмийн сонсогдох ямар нэгэн характеристикийг өөрчлөснөөр уг дууны доторхи

More information

ИНТЕРНЭТИЙН СҮЛЖЭЭНД СУУРИЛСАН ДОТУУР ХОЛБООНЫ ҮЙЛЧИЛГЭЭ. (Хэрэглэгчийн гарын авлага) 1 Хуудас

ИНТЕРНЭТИЙН СҮЛЖЭЭНД СУУРИЛСАН ДОТУУР ХОЛБООНЫ ҮЙЛЧИЛГЭЭ. (Хэрэглэгчийн гарын авлага) 1 Хуудас ИНТЕРНЭТИЙН СҮЛЖЭЭНД СУУРИЛСАН ДОТУУР ХОЛБООНЫ ҮЙЛЧИЛГЭЭ () 1 Хуудас ЭНГИЙН ТОХИРГОО ХИЙХ ЗААВАР 1. Дугаарын тохиргоо 2. Гарах ярианы тохиргоо 3. Орох ярианы тохиргоо 4. Дотуур холбооны тохиргоо 5. Факсын

More information

ТАНИЛЦУУЛГА INTRODUCTION

ТАНИЛЦУУЛГА INTRODUCTION ТАНИЛЦУУЛГА INTRODUCTION БИД ХЭН БЭ? ABOUT US Оновчтой шийдвэр гаргахад зөв мэдээллийг хэрэгтэй цагтаа авах нь чухал. Энэхүү боломжийг харилцагчдадаа нээж өгөхийн төлөө "Максима Консалтинг" компани ажилладаг.

More information

ДӨРӨВ.НИЙЛҮҮЛЭГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ

ДӨРӨВ.НИЙЛҮҮЛЭГЧИЙН ЭРХ, ҮҮРЭГ CLOUD MINING Үйлчилгээний нөхцөл ЭНЭХҮҮ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ НӨХЦӨЛ НЬ КРИПТО ВАЛЮТ ОЛБОРЛОХ ҮЙЛЧИЛГЭЭ ҮЗҮҮЛЭХТЭЙ ХОЛБООТОЙ ҮҮСЭХ ХАРИЛЦААГ ЗОХИЦУУЛАХАД ОРШИНО. ТА ТУС ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ НӨХЦӨЛД БАГТСАН ЗААЛТУУДЫГ САЙТАР

More information

USB flash memory, USB принтер зэргийг клиент тус бүрээр ашиглахыг зөвшөөрөх/хориглох тохиргоог хийх боломжтой юу?

USB flash memory, USB принтер зэргийг клиент тус бүрээр ашиглахыг зөвшөөрөх/хориглох тохиргоог хийх боломжтой юу? AssetView PLATINUM програм хангамжийн тухай нийтлэг асуулт, хариултууд (FAQ) USB flash memory, USB принтер зэргийг клиент тус бүрээр ашиглахыг зөвшөөрөх/хориглох тохиргоог хийх боломжтой юу? USB flash

More information

Хэмнэл ба давтамж. Лекц 13. МУИС-ХШУИС-МКУТ-ийн багш П.Гантуяа

Хэмнэл ба давтамж. Лекц 13. МУИС-ХШУИС-МКУТ-ийн багш П.Гантуяа Хэмнэл ба давтамж Лекц 13 МУИС-ХШУИС-МКУТ-ийн багш П.Гантуяа Ритм болон хөдөлгөөн нь тодорхой нэг хэсэг орон зайд амархан дүрсээс түвэгтэй дүрс болон, нэгээс олон дүрс болон задрах салаалсан буюу эрээлжилсэн

More information

Төслийн МэдээллийнТайлан

Төслийн МэдээллийнТайлан Энэхүү бичиг баримтыг 2014 оны 4-р сарын 7-ний өдрийн Англи хэл дээрх хувилбараас орчуулав. Төслийн МэдээллийнТайлан Төслийн Мэдээллийн Тайлан (ТМТ) д төсөл болон хөтөлбөрийн талаархи хураангуй мэдээлэл

More information

ЭДИЙН ЗАСАГЧИД СОНГУУЛЬД ОРОЛЦДОГ УУ? Д.Долгорсүрэн, Удирдлагын академийн эдийн засгийн тэнхмийн багш доктор, дэд профессор

ЭДИЙН ЗАСАГЧИД СОНГУУЛЬД ОРОЛЦДОГ УУ? Д.Долгорсүрэн, Удирдлагын академийн эдийн засгийн тэнхмийн багш доктор, дэд профессор ЭДИЙН ЗАСАГЧИД СОНГУУЛЬД ОРОЛЦДОГ УУ? Д.Долгорсүрэн, Удирдлагын академийн эдийн засгийн тэнхмийн багш доктор, дэд профессор Түлхүүр үг: сонгуульд санал өгөх, зан үйл, эдийн засгийн онол Хураангуй: Сонгуульд

More information

ТАТВАРЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР. Татвар төлөгч хуулийн этгээдийн талаар мэдээлэл солилцох хамтын ажиллагаа

ТАТВАРЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР. Татвар төлөгч хуулийн этгээдийн талаар мэдээлэл солилцох хамтын ажиллагаа ТАТВАРЫН ЕРӨНХИЙ ГАЗАР Татвар төлөгч хуулийн этгээдийн талаар мэдээлэл солилцох хамтын ажиллагаа Г.Батсайхан Эрсдэлийн удирдлагын газрын дарга 2013 он Татварын үйл ажиллагаанд мэдээлэл солилцооны хэрэгцээ

More information

МОНГОЛЫН ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮМҮҮСИЙН ЭРХ АШГИЙГ ХАМГААЛАХ ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГУУДЫН THE UNIVERSAL PERIODIC REVIEW-Д ӨРГӨН БАРИХ ХАМТАРСАН ИЛТГЭЛ

МОНГОЛЫН ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮМҮҮСИЙН ЭРХ АШГИЙГ ХАМГААЛАХ ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГУУДЫН THE UNIVERSAL PERIODIC REVIEW-Д ӨРГӨН БАРИХ ХАМТАРСАН ИЛТГЭЛ МОНГОЛЫН ХӨГЖЛИЙН БЭРХШЭЭЛТЭЙ ХҮМҮҮСИЙН ЭРХ АШГИЙГ ХАМГААЛАХ ТӨРИЙН БУС БАЙГУУЛЛАГУУДЫН THE UNIVERSAL PERIODIC REVIEW-Д ӨРГӨН БАРИХ ХАМТАРСАН ИЛТГЭЛ 2010 оны 3 дугаар сар 9 Илтгэлтэй холбоотой асуудлаа

More information

МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ӨНӨӨ ҮЕД

МЭДЭЭЛЛИЙН АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ ӨНӨӨ ҮЕД Өнөө цагийн үнэт хөрөнгө болсон Цахим өгөгдөл, мэдээлэл -ийн нууцлал, аюулгүй байдлыг хангаж, оновчтой ашиглах нь өрсөлдөөний давуу тал, хурдыг бий болгох үндсэн тулгуур юм. COVER Таны амжилтын хурдасгуур

More information

ИНЖЕНЕРИЙН БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ

ИНЖЕНЕРИЙН БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ ИНЖЕНЕРИЙН БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ Монгол улсын төрөөс дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалтыг хангах талаар баримтлаж байгаа бодлого 1. Монгол улсын Засгийн газрын 2006 оны 08

More information

Олон улсын салбарууд. улс. үйлчлүүлэгч байгууллагууд. Орос. Eвроп болон ТУХН. Aзи. Энэтхэг. Латин Америк

Олон улсын салбарууд. улс. үйлчлүүлэгч байгууллагууд. Орос. Eвроп болон ТУХН. Aзи. Энэтхэг. Латин Америк 1 Софтлайн компани нь АНУ, Латин америкийн орнууд, Ази номхон далайн орнууд, ОХУ, ТУХН, Монгол зэрэг олон улсад мэдээллийн технологийн тэргүүлэх шийдэл болон үйлчилгээг 20 жил тасралтгүй хэрэгжүүлж байна.

More information

Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture)

Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture) Архитектурын зохиомж ба хөгжүүлэлт Програм хангамжийн архитектур (Software Architecture) 2012 С. Бадрал Нэр томьёо Агуулга Архитектурын парадигм Зохиомжлох стратеги Алдаа, өөрчлөлт, өртөг Архитектур төвт

More information

ШИНЭ ҮЕИЙН БАНКИР ТӨСЛИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР Банк санхүүгийн академийн Удирдах зөвлөлийн дэргэдэх Мэргэшлийн эрх олгох зөвлөлөөс батлав.

ШИНЭ ҮЕИЙН БАНКИР ТӨСЛИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР Банк санхүүгийн академийн Удирдах зөвлөлийн дэргэдэх Мэргэшлийн эрх олгох зөвлөлөөс батлав. ШИНЭ ҮЕИЙН БАНКИР ТӨСЛИЙН СУРГАЛТЫН ХӨТӨЛБӨР Банк санхүүгийн академийн Удирдах зөвлөлийн дэргэдэх Мэргэшлийн эрх олгох зөвлөлөөс батлав. МОНГОЛ УЛСЫН БАНКНЫ САЛБАРТ АЖИЛЛАХАД ТАВИГДАХ МЭДЛЭГ, УР ЧАДВАРЫН

More information

ҮЗЭСГЭЛЭН ЗОХИОН БАЙГУУЛАГЧИЙН ТУХАЙ:

ҮЗЭСГЭЛЭН ЗОХИОН БАЙГУУЛАГЧИЙН ТУХАЙ: ҮЗЭСГЭЛЭН ЗОХИОН БАЙГУУЛАГЧИЙН ТУХАЙ: Ёот Фау Консалт ХХК нь 2013 онд байгуулагдаж, ХБНГУ ийн Дюсселдорф, Мюнхен хотуудын үзэсгэлэнгийн танхимуудын Монгол улс дахь албан ёсны төлөөлөгчөөр ажилладаг бөгөөд

More information

Монгол Улс. Хэвлэл мэдээллийн эрх зүй. Онлайн, оффлайн орчин дахь хувь хүний нууц ба цахим эрх Сургалтын гарын авлага

Монгол Улс. Хэвлэл мэдээллийн эрх зүй. Онлайн, оффлайн орчин дахь хувь хүний нууц ба цахим эрх Сургалтын гарын авлага Монгол Улс Хэвлэл мэдээллийн эрх зүй. Онлайн, оффлайн орчин дахь хувь хүний нууц ба цахим эрх Сургалтын гарын авлага 2017 оны хоёрдугаар сар Агуулга ТАНИЛЦУУЛГА 4 ХӨТӨЛБӨР 6 МОДУЛЬ 1: ХУВЬ ХҮНИЙ НУУЦЫН

More information

ТОВЧ НАМТАР Увс аймаг, Улаангом хотын 10 жилийн 1-р сургууль

ТОВЧ НАМТАР Увс аймаг, Улаангом хотын 10 жилийн 1-р сургууль ТОВЧ НАМТАР Овог нэр: Бямбаа Энхцэцэг Боловсрол 1982-1992 Увс аймаг, Улаангом хотын 10 жилийн 1-р сургууль 1992-1996 МУИС-ийн ЭЗС, Эдийн засагч-хүн ам зүйч Сэдэв: Монгол улсын ядуурлын асуудал 1996-1998

More information

ГАР БАГАЖНЫ танилцуулга

ГАР БАГАЖНЫ танилцуулга ГАР БАГАЖНЫ танилцуулга вюртын үндсэн гурван зарчим Чанар, чанар, чанар Künzelsau хотод байрлах группийн толгой компанийн хувьд харилцагчдаас ирсэн бараа бүтээгдэхүүний чанарын талаарх асуулт, хүсэлт болон

More information

Ардчилал ба улстөрийн авилга

Ардчилал ба улстөрийн авилга Ардчилал ба улстөрийн авилга Ричард Малган, Сатиш Чад, Петер Лармоур. Дэлхий нийтээрээ авилгатай тэмцэх өдөр 12 дугаар сарын 9-нд болох гэж буйтай холбогдуулан дараах нийтлэлүүдийг толилуулж байна. Энэ

More information

МУБИС-ийн мэдээлэл, холбооны сүлжээг шинэчлэх

МУБИС-ийн мэдээлэл, холбооны сүлжээг шинэчлэх Агуулга 1. Төслийн зорилго... 3 2. Төслийн үндэслэл... 3 3. зориулалт... 4 4. Нэр томьёо, товчлолын тайлбар... 5 5. Хамрах хүрээ... 6 6. Өнөөгийн байдлын судалгааны тайлан... 7 6.1. Суурь сүлжээний өнөөгийн

More information

Монгол Улc - Нээлттэй мэдээлэл

Монгол Улc - Нээлттэй мэдээлэл Арваннэгдүгээр сар 2016 Монгол Улc - Нээлттэй мэдээлэл Олборлох үйлдвэрлэлийн ил тод байдлын санаачилгын (ОҮИТБС) онлайн системийг хэрхэн боловсруулж, хэрэгжүүлсэн тухай тайлан e-reporting.eitimongolia.mn

More information

УР ЧАДВАРААР СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ НЬ

УР ЧАДВАРААР СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ НЬ Байгууллагын сэтгэлзүйн цуврал 4 УР ЧАДВАРААР СОНГОН ШАЛГАРУУЛАХ НЬ СОНГОН ШАЛГАРУУЛАЛТ : The principle of selection Шинжлэх ухаанд суурилсан сонгон шалгаруулалтын гарын авлага ORP Институт -1- -2- СОНГОН

More information

Утас идэвхжүүлэх тохиргоо ios 8.4 үйлдлийн систем

Утас идэвхжүүлэх тохиргоо ios 8.4 үйлдлийн систем Утас идэвхжүүлэх тохиргоо ios 8.4 үйлдлийн систем itunes, icloud гэж юу вэ? Утсаа идэвхжүүлэх, тохиргоо хийх Аpple ID нээх Интернэтэд холбогдох И-мэйл тохиргоо хийх Сүлжээ хайлгах Интернэт, видео дуудлага

More information

СТАТИСТИК СИСТЕМ ГАРЫН АВЛАГА (ТӨСВИЙН ОРЛОГО, ЗАРЛАГЫН ГҮЙЦЭТГЭЛ; ХӨРӨНГИЙН ТАЙЛАН) Шинэчилсэн огноо:

СТАТИСТИК СИСТЕМ ГАРЫН АВЛАГА (ТӨСВИЙН ОРЛОГО, ЗАРЛАГЫН ГҮЙЦЭТГЭЛ; ХӨРӨНГИЙН ТАЙЛАН) Шинэчилсэн огноо: СТАТИСТИК СИСТЕМ ГАРЫН АВЛАГА (ТӨСВИЙН ОРЛОГО, ЗАРЛАГЫН ГҮЙЦЭТГЭЛ; ХӨРӨНГИЙН ТАЙЛАН) Шинэчилсэн огноо: 2018.03.06 АГУУЛГА 1. Системд нэвтрэх зааварчилгаа... 2 2. Үйл ажиллагаа дахь үйлдэл түүнийг бүртгэх

More information

ГЭМТ ХЭРГИЙН СТАТИСТИК ЗҮЙН ОНОЛ, ПРАКТИКИЙН ТУЛГАМДСАН АСУУДАЛ

ГЭМТ ХЭРГИЙН СТАТИСТИК ЗҮЙН ОНОЛ, ПРАКТИКИЙН ТУЛГАМДСАН АСУУДАЛ Шинжлэх Ухааны Академийн Мэдээ 2017 оны 01 (221) DOI: http://dx.doi.org/10.5564/pmas.v57i221.758 ГЭМТ ХЭРГИЙН СТАТИСТИК ЗҮЙН ОНОЛ, ПРАКТИКИЙН ТУЛГАМДСАН АСУУДАЛ Б.Мөнхдорж Хууль сахиулахын их сургуулийн

More information

Дизайн дахь өнгө ба гэрэл. Лекц 5

Дизайн дахь өнгө ба гэрэл. Лекц 5 Дизайн дахь өнгө ба гэрэл Лекц 5 Сэдэв:Дизайн дахь өнгө ба гэрэл Хичээлийн агуулга: Өнгө ба гэрэлийн ялгаа, өнгийн шинж чанарын талаар Хүмүүсийн орчин ойрны бүхий л орон зай өнгөтэй холбоотой. Байгаль

More information

Техникийн даалгавар Эрх зүйн цахим хөтөчийн програм хангамж, цахим хуудас

Техникийн даалгавар Эрх зүйн цахим хөтөчийн програм хангамж, цахим хуудас 2017 Техникийн даалгавар Эрх зүйн цахим хөтөчийн програм хангамж, цахим хуудас НЭЭЛТТЭЙ НИЙГЭМ ФОРУМ 0 Агуулга: 1. Програм хангамжийн зорилго 2 2. Веб сайт ба түүний бүтэц 2 3. Веб сайт, програм хангамжийн

More information

Стандартчиллын үндэсний зөвлөлийн 2011 оны 11 дүгээр сарын 24 -ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолоор батлав.

Стандартчиллын үндэсний зөвлөлийн 2011 оны 11 дүгээр сарын 24 -ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолоор батлав. Стандартчиллын үндэсний зөвлөлийн 2011 оны 11 дүгээр сарын 24 -ний өдрийн 54 дүгээр тогтоолоор батлав. 1. Хамрах хүрээ Энэ стандартаар төрийн байгууллагуудын хүрээнд авч үзнэ. Үүнд: Вэб сайтад тавих шаардагыг

More information

ДОТООДЫН ЗОЧИД БУУДЛЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАРЫГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ АРГА ЗАМУУД

ДОТООДЫН ЗОЧИД БУУДЛЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАРЫГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ АРГА ЗАМУУД САНХҮҮ ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИХ СУРГУУЛЬ БИЗНЕСИЙН УДИРДЛАГЫН МАСТЕРЫН ХӨТӨЛБӨР Ишбарайгар Хабдул НАЗЫМ ДОТООДЫН ЗОЧИД БУУДЛЫН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАРЫГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ АРГА ЗАМУУД /4-5 одтой буудлуудын жишээн

More information

MANUAL DROUGHTWATCH SYSTEM. DroughtWatch 3.1. Information and Research Institute of Meteorology, Hydrology and Environment

MANUAL DROUGHTWATCH SYSTEM. DroughtWatch 3.1. Information and Research Institute of Meteorology, Hydrology and Environment MANUAL DroughtWatch 3.1 DROUGHTWATCH SYSTEM Information and Research Institute of Meteorology, Hydrology and Environment Institute of Remote Sensing and Digital Earth Chinese Academy of Sciences This manual

More information

Олон улсын салбарууд. улс. үйлчлүүлэгч байгууллагууд. Орос. Eвроп болон ТУХН. Aзи. Энэтхэг. Латин Америк

Олон улсын салбарууд. улс. үйлчлүүлэгч байгууллагууд. Орос. Eвроп болон ТУХН. Aзи. Энэтхэг. Латин Америк 1 Софтлайн компани нь АНУ, Латин америкийн орнууд, Ази номхон далайн орнууд, ОХУ, ТУХН, Монгол зэрэг олон улсад мэдээллийн технологийн тэргүүлэх шийдэл болон үйлчилгээг 20 жил тасралтгүй хэрэгжүүлж байна.

More information

Буффер Overflow(Дүүргэх) (БОФ) гэж юу вэ? Сүлжээний орчинд БОФ exploit хэрхэн хийх вэ? (Зөвхөн x86 процессорын хувьд FreeBSD дээр)

Буффер Overflow(Дүүргэх) (БОФ) гэж юу вэ? Сүлжээний орчинд БОФ exploit хэрхэн хийх вэ? (Зөвхөн x86 процессорын хувьд FreeBSD дээр) Буффер Overflow(Дүүргэх) (БОФ) гэж юу вэ? Сүлжээний орчинд БОФ exploit хэрхэн хийх вэ? (Зөвхөн x86 процессорын хувьд FreeBSD дээр) бичсэн: g0mb0 Огноо: 10/01/2003 Емэйл: tsgan@hotmail.com Эхлэл. Интернэтийн

More information

Монгол Улсын Хараат Бус Таи2 лан: оны явцын таи2 лан

Монгол Улсын Хараат Бус Таи2 лан: оны явцын таи2 лан Монгол Улсын Хараат Бус Таи2 лан: 2014-2015 оны явцын таи2 лан Тайланг хараат бус судлаачид Загдрагчаагийн Батболд, Дэмбэрэлийн Цэрэнжав нар бичсэн болно. Хураангуй:Монгол Улс... 2 I. Нээлттэй Засгийн

More information

[ ] Гүйцэтгэлийн түлхүүр үзүүлэлтүүд БЕРНАРД МАРР. Менежер бүр мэдвэл зохих 75 KPI

[ ] Гүйцэтгэлийн түлхүүр үзүүлэлтүүд БЕРНАРД МАРР. Менежер бүр мэдвэл зохих 75 KPI [ ] БЕРНАРД МАРР Гүйцэтгэлийн түлхүүр үзүүлэлтүүд Менежер бүр мэдвэл зохих 75 KPI Өмнөтгөл xxv 1-Р БҮЛЭГ Санхүү 1 1 Цэвэр ашиг 3 Энэ үзүүлэлт яагаад чухал вэ? 3 Яаж хэмжих вэ? 4 Мэдээлэл цуглуулах зардал,

More information

Монгол Улсын Нээлттэй Засгийн Түшнлэлийн оны Үндэсний үйл ажиллагааны төлөвлөгөө-i

Монгол Улсын Нээлттэй Засгийн Түшнлэлийн оны Үндэсний үйл ажиллагааны төлөвлөгөө-i Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар Монгол Улсын Нээлттэй Засгийн Түшнлэлийн 20142016 оны Үндэсний үйл ажиллагааны төлөвлөгөөi Өөрийн үнэлгээний эцсийн тайлан Монгол Улс 2016 он НЗТ$$Монгол$$$$Улс$$үнэлгээний$$$$тайлан$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$

More information

Фраскатийн гарын авлага СУДАЛГАА, ТУРШИЛТ ХӨГЖЛИЙН АСУУЛГАД БАРИМТЛАХ ЖИШИГ СТАНДАРТ

Фраскатийн гарын авлага СУДАЛГАА, ТУРШИЛТ ХӨГЖЛИЙН АСУУЛГАД БАРИМТЛАХ ЖИШИГ СТАНДАРТ Фраскатийн гарын авлага СУДАЛГАА, ТУРШИЛТ ХӨГЖЛИЙН АСУУЛГАД БАРИМТЛАХ ЖИШИГ СТАНДАРТ ISBN 92-64-19903-9 ЭЗХАХБ, 2002. Програм хангамж: 1987-1996, Acrobat бол ADOBE-ийн барааны тэмдэг. Бүх эрх хамгаалагдсан.

More information

МОНГОЛ УЛСЫН ЭРЧМИЙН САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ТУЛГАМДСАН АСУУДЛУУД, ШИЙДВЭРЛЭХ АРГА ЗАМ

МОНГОЛ УЛСЫН ЭРЧМИЙН САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ТУЛГАМДСАН АСУУДЛУУД, ШИЙДВЭРЛЭХ АРГА ЗАМ МОНГОЛ УЛСЫН ЭРЧМИЙН САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ, ТУЛГАМДСАН АСУУДЛУУД, ШИЙДВЭРЛЭХ АРГА ЗАМ ИНЖЕНЕРИЙН ШИЙДЭЛ Энэ дугаарт Монгол Улсын цахилгаан эрчмийн салбарын талаар Эрчим хүчний сайд асан, доктор С.Батхуягийн

More information

ОРОН НУТГИЙН СТАТИСТИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ, ТЭДГЭЭРИЙГ БОДЛОГО, ТӨЛӨВЛӨЛТӨД АШИГЛАХ НЬ

ОРОН НУТГИЙН СТАТИСТИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ, ТЭДГЭЭРИЙГ БОДЛОГО, ТӨЛӨВЛӨЛТӨД АШИГЛАХ НЬ ҮНДЭСНИЙ СТАТИСТИКИЙН ХОРОО САНГИЙН ЯАМ ОРОН НУТГИЙН СТАТИСТИКИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТ, ТЭДГЭЭРИЙГ БОДЛОГО, ТӨЛӨВЛӨЛТӨД АШИГЛАХ НЬ Илтгэгч: Статистикийн хэлтсийн даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Д.ТУНГАЛАГ 2015

More information

ТОВЧ НАМТАР. Эдийн засагч-хүн ам зүйч; Олон улс судлаач (Олон улсын хамтын ажиллагаа)

ТОВЧ НАМТАР. Эдийн засагч-хүн ам зүйч; Олон улс судлаач (Олон улсын хамтын ажиллагаа) ТОВЧ НАМТАР ХУВИЙН МЭДЭЭЛЭЛ: Овог, нэр: Батцэнгэлийн Мөнхжаргал Шуудангийн хаяг: Монгол улс, Улаанбаатар, Ш/х 46а/301 Утас: 976-9928 2084 Электрон шуудан: Munkhjarga@gmail.com; munkhjargal_b@num.edu.mn

More information

Компьютерын сүлжээ Лекц-14

Компьютерын сүлжээ Лекц-14 Компьютерын сүлжээ Лекц-14 МУИС ХШУИС МКУТийн багш П.Гантуяа Компьютерын сүлжээ гэж юу вэ? Компьютерын сүлжээ (computer networks) гэдэг нь, мэдээлэл солилцох зорилгоор 2 буюу түүнээс олон компьютерыг өөр

More information

-Зориг сайд маань явах шаардлагатай болсон учраас би түүнийг эхлээд хариулт өгөхийг хүсэж байна.

-Зориг сайд маань явах шаардлагатай болсон учраас би түүнийг эхлээд хариулт өгөхийг хүсэж байна. За та бүхэнд асуух зүйл, хэлэх зүйл байвал энд 2 талаар, бас 2 давхарт микрофон тавьсан байгаа. Энд сууж байгаа хүмүүст асуух зүйл, хэлэх зүйл байвал гараа өргөнө үү. Оргодол: Юуны өмнө энэ арга хэмжээг

More information

Монгол улсын Өмнөд бүсийн (ӨГБ) газар доорх усны үнэлгээ Урьдчилсан дүгнэлт оны 9-р сар

Монгол улсын Өмнөд бүсийн (ӨГБ) газар доорх усны үнэлгээ Урьдчилсан дүгнэлт оны 9-р сар Монгол улсын Өмнөд бүсийн (ӨГБ) газар доорх усны үнэлгээ Урьдчилсан дүгнэлт 2008 оны 9-р сар Өнөөгийн болон ирээдүйн усны хэрэгцээ Өмнөд говийн бүс (ӨГБ) нутаг дахь уул уурхайн аж үйлдвэрийн усны хэрэгцээ

More information

C2230 / C2225 / C2220

C2230 / C2225 / C2220 C2230 / C2225 / C2220 БИЗНЕСЭЭ ӨСГӨХ ЭНГИЙН АРГА Өнгөт хэвлэлтийн дэвшилтэт чанар Дэвшилтэт үүлэн технологи Энтерпрайз системийн дэвшилтэт нэгдэл Adobe-ийн дэвшилтэт нэгдэл Дэвшилтэт сканнер БИЗНЕСЭЭ НЭМЭГДҮҮЛЭХ

More information

Тохокү Их Сургууль Номын сангийн Хөтөч

Тохокү Их Сургууль Номын сангийн Хөтөч Mongol Тохокү Их Сургууль Номын сангийн Хөтөч 1 2017 Тохокү Их Сургуулийн Төв Номын Сан Агуулга Ⅰ. Тохокү Их Сургуулийн Номын Сан...4 1. Танилцуулга...5 2. Төв номын сангийн тухай...7 2-1. Ерөнхий мэдээлэл...8

More information

НЭГДСЭН ҮНДЭСТНИЙ БАЙГУУЛЛАГЫН АРДЧИЛАЛ САНГИЙН ТУХАЙ

НЭГДСЭН ҮНДЭСТНИЙ БАЙГУУЛЛАГЫН АРДЧИЛАЛ САНГИЙН ТУХАЙ НЭГДСЭН ҮНДЭСТНИЙ БАЙГУУЛЛАГЫН АРДЧИЛАЛ САНГИЙН ТУХАЙ Нэгдсэн Үндэстний Байгууллагын Ардчилал Санг 2005 онд НҮБ-ын Ерөнхий Нарийн Бичгийн дарга НҮБ-ын итгэлцлийн гэрээгээр ардчиллыг бэхжүүлэх зорилгоор

More information

Лекц 1 Сэдэв: Дэд сэдвүүд : Си хэлний тухай Си хэлний бүтэц Тайлбар

Лекц 1 Сэдэв: Дэд сэдвүүд : Си хэлний тухай Си хэлний бүтэц Тайлбар Лекц 1 Сэдэв: Си хэлний бүтэц, түүний элементүүд Дэд сэдвүүд : Си хэлний тухай Си хэлний бүтэц Си хэлний элементүүд Си хэлний тухай Си хэлийг анх Unix үйлдлийн системтэй компьютер дээр ажилладаг байхаар

More information

- Интернэтийн орчинд байвал хүссэн газраасаа шууд... - Компьютер, Таблет, гар утасны шинэ төрлийн хамгаалалт

- Интернэтийн орчинд байвал хүссэн газраасаа шууд... - Компьютер, Таблет, гар утасны шинэ төрлийн хамгаалалт - Интернэтийн орчинд байвал хүссэн газраасаа шууд... - Компьютер, Таблет, гар утасны шинэ төрлийн хамгаалалт - Принтер худалдан авахдаа - ХҮЧИРХЭГ ХЭНГЭРЭГ - Юу сонсмоор байна, ТҮҮНИЙГЭЭ СОНС -Оргил өөд

More information

ТЕХНИКИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ

ТЕХНИКИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ ЭРДЭНЭТ ҮЙЛДВЭР ХХК ТЕХНИКИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТ ЭРДЭНЭТ ҮЙЛДВЭР ХХК-ИЙН ВЭБ САЙТЫГ ШИНЭЧЛЭХ АЖИЛ 2018 АГУУЛГА 1. ТАНИЛЦУУЛГА... 2 2. ЗОРИЛГО... 2 3. ЕРӨНХИЙ ШААРДЛАГА... 3 4. ТЕХНОЛОГИЙН ШААРДЛАГА... 3 7.1

More information

ДБСБ-ын Магадлан итгэмжлэлийн өөрийн үнэлгээний тайлан МУИС

ДБСБ-ын Магадлан итгэмжлэлийн өөрийн үнэлгээний тайлан МУИС ДБСБ-ын Магадлан итгэмжлэлийн өөрийн үнэлгээний тайлан МУИС Ажлын хэсгийн дарга, ЗДХА хариуцсан дэд захирал Ч.Ундрам Нарийн бичгийн дарга, ЭА-ны дарга М.Эрдэнэчимэг 1 Агуулга МУИС-ийн тойм мэдээ Сүүлийн

More information

SLD-1-MN П р о г р а м х а н г а м ж и й н к а т а л о г. Хамтдаа хөгжиж Хамтдаа бүтээцгээе /

SLD-1-MN П р о г р а м х а н г а м ж и й н к а т а л о г. Хамтдаа хөгжиж Хамтдаа бүтээцгээе / SLD-1-MN 2011 2011 П р о г р а м х а н г а м ж и й н к а т а л о г Хамтдаа хөгжиж Хамтдаа бүтээцгээе +976 7011 0765 / www.softline.mn SOFTLINE Манай програм хангамжийн каталогтой танилцаж буй Эрхэм

More information

ZTESmart. Гарын авлага. МЦХ ний Мэдээллийн Технологийн Газар

ZTESmart. Гарын авлага. МЦХ ний Мэдээллийн Технологийн Газар ZTESmart Гарын авлага МЦХ ний Мэдээллийн Технологийн Газар 2013 Гарчиг Гарчиг 1. Zsmart Үндсэн цэс... 4 2. NGN,PSTN үйлчилгээ Суурин утас... 5 2.1 Шинэ холболт... 6 2.2 Телефон цэг шилжүүлэх (Дано хэвээр,

More information

Пролайн Систем ХХК ны АЖЛЫН ТАНИЛЦУУЛГА

Пролайн Систем ХХК ны АЖЛЫН ТАНИЛЦУУЛГА Бидний тухай товчхон Пролайн Систем ХХК ны АЖЛЫН ТАНИЛЦУУЛГА Манай компани холбоо, гал, хулгайн дохиолол, цахилгааны чиглэлээр үйл ажиллагаа тасралтгүй явуулж байна. Монгол улсын бүртгэлийн 000076087,

More information

ТШТ:Х КАМ ЕРЄНХИЙ ШААРДЛАГА Хуудас 11-ийн 1

ТШТ:Х КАМ ЕРЄНХИЙ ШААРДЛАГА Хуудас 11-ийн 1 Хуудас 11-ийн 1 ТЕХНИКИЙН ШААРДЛАГЫН ТОДОРХОЙЛОЛТ Хамрах хүрээ: ТШТ: Х КАМ 35/10, 35/6 кв-ийн дэд станц, ХУВААРИЛАХ БАЙГУУЛАМЖ, 10/0.4 6/0.4 кв-ийн ХТП, АТП, КТПН-үүд, ХҮТ, Түгээх төвүүдэд тавигдах хяналтын

More information