ИНЖЕНЕРИЙН БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ

ИНЖЕНЕРИЙН БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ Монгол улсын төрөөс дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалтыг хангах талаар баримтлаж байгаа бодлого 1. Монгол улсын Засгийн газрын 2006 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдрийн 192 тоот тогтоолоор баталсан Монголын боловсролыг 2006-2015 онд хөгжүүлэх мастер төлөвлөгөө -нд: Дээд боловсролын сургалтын агуулга, стандартыг боловсронгуй болгох Сургалтын хөтөлбөрийн магадлан итгэмжлэлийг олон улсын стандартад нийцүүлэх. 2. Монгол Улсын Засгийн газрын 2012-2016 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр -т Их, дээд сургуулийн тоог бус чанарыг чухалчилж, шинэ стандарт мөрдүүлснээр их, дээд сургуулийн чанарыг дээшлүүлэх; Багш, инженер бэлтгэх асуудалд онцгой анхаарал хандуулж, амжилттай суралцаж байгаа оюутныг дэмжих гэж тус тус заасан байна.

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ Дээд боловсролын шинэчлэлийн төсөл Монгол улсын төрөөс дээд боловсролын чанарын баталгаажуулалтыг хангах талаар баримтлаж байгаа бодлогыг хэрэгжүүлэх зорилгоор БШУЯ нь Азийн хөгжлийн банктай хамтран Дээд боловсролын шинэчлэлийн төсөл -ийг хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд энэ төслийн хүрээнд: Мэргэжлийн чиглэл, индекс шинэчлэн батлах тухай БШУ-ны Сайдын 2014 оны 03-р сарын 13-ны өдрийн А/78 тоот тушаал, Нийтлэг шаардлага батлах тухай БШУ-ны Сайдын 2014 оны 04-р сарын 28-ны өдрийн А/174 тоот тушаал гарсан.

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ БОЛОВСРОЛЫН АНГИЛАЛЫН ОЛОН УЛСЫН СТАНДАРТ 2013 онд ЮНЕСКО-оос Боловсролын ангилалын олон улсын стандартыг шинэчлэн гаргасан бөгөөд уг стандартын дагуу Монгол улсад мэргэжлийн чиглэл (хөтөлбөр)-ийн ангилалыг тогтоосон. Ангилалын зорилго: Боловсролын ангилалын талаар олон улсын түвшинд нэгдмэл ойлголт, нэр томъёо хэрэглэх Боловсролын талаар харьцуулж болохуйц мэдээлэл цуглуулах боломж бүрдэх /нэгдсэн мэдээллийн систем бий болно/ Улс бүр өөрийн онцлогт тохируулан тухайн ангиллыг тогтвортой нэг байдлаар мөрдөх. Ангилалын ач холбогдол: Нэгдсэн бодлого, нэг нэршил, ойлголт, уялдаа холбоо сайжрах Сургалтын хөтөлбөр боловсруулахад хялбар дөхөм болох Нэгдсэн кредит систем бий болох нөхцөл бүрдэх Мэргэжлийн чадавхийн өрсөлдөөн нэмэгдэх Олон улсын чиг хандлагад нийцэх гадаад орнуудтай боловсролын /диплом хүлээн зөвшөөрөх/ харилцаа сайжрах Боловсролын агуулгын хувьд бусад орнуудтай жишихүйц болох.

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ Монгол улсын дээд боловсролын системын бакалаврын зэрэг олгох сургалтын хуучин, шинэ тогтолцоо Төрөлжсөн чиглэл (БШУЯ-ны Сайдын 2010 оны 235-р тушаалаар) Боловсрол - 31 01 Боловсрол - 14 Хүмүүнлэг, урлаг -47 02 Урлаг, хүмүүнлэг - 31 Нийгмийн ухаан, бизнес,хууль зүй - 53 Төрөлжсөн чиглэл (БШУЯ-ны Сайдын 2014 оны 78-р тушаалаар) 03 Нийгмийн шинжлэх ухаан, мэдээлэл, сэтгүүл зүй - 9 04 Бизнес, удирдлага, эрх зүй - 13 Шинжлэх ухаан - 41 05 Байгалийн шинжлэх ухаан, математик, статистик -13 06 Мэдээлэл, харилцаа холбооны технологи - 10 Инженер - 117 07 Инженерчлэл, үйлдвэрлэл, зохион бүтээлт - 42 Хөдөө аж ахуй - 24 08 Хөдөө аж ахуй, ой загасны аж ахуй, мал эмнэл зүй -9 Эрүүл мэнд - 51 09 Эрүүл мэнд, нийгмийн хамгаалал - 14 Нийгмийн хангамж, үйлчилгээ - 53 ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ 10 Үйлчилгээ - 26 817 мэргэжил 181 мэргэжлийн чиглэл (хөтөлбөр)

ДЭЭД ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ ШИНЭЧЛЭЛ ШУТИС-ийн бакалаврын зэрэг олгох сургалтын хуучин, шинэ тогтолцоо Мэргэжлийн нэр (БШУЯны Сайдын 2010 оны 235-р тушаалд нийцүүлэн) Хөтөлбөрийн нэр (БШУЯ-ны Сайдын 2014 оны 78-р тушаалд нийцүүлэн) 137 мэргэжил 61 мэргэжлийн чиглэл (хөтөлбөр)

1 Технологийн сургуулийн бакалаврын зэрэг олгох сургалтын хуучин, шинэ тогтолцоо Мэргэжлийн эр /БШУЯ-ны Сайдын 2010 оны 235-р тушаалд нийцүүлэн/ Ашигт малтмал, уул уурхайн баяжуулалтын технологи ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ Хөтөлбөрийн нэр /БШУЯ-ны Сайдын 2014 оны 78-р тушаалд нийцүүлэн/ Ашигт малтмалын баяжуулалтын технологи 2 Уул уурхайн ашиглалтын технологи Уул уурхайн ашиглалтын технологи 3 Төмөрлөгийн үйлдвэрлэл, металлурги Металл судлал, технологи 4 Уул уурхайн машин тоног төхөөрөмж Механик инженер 5 Автомашин ашиглалт, авто аж ахуй Авто инженер 6 Үйлдвэрлэлийн механикжуулалт - 7 Уул уурхайн цахилгаан тоног төхөөрмжийн ашиглалт Цахилгааны инженер 8 Цахилгаан системийн автоматжуулалт Цахилгааны инженер 9 Мэдээллийн технологи Мэдээллийн технологи 10 Компьютерийн техник хангамж - Нийт 10 мэргэжил 8 мэргэжилийн чиглэл (хөтөлбөр)

ДЭЭД БОЛОВСРОЛЫН ШИНЭЧЛЭЛ Мэргэжлийн чиглэл (хөтөлбөр) ба мэргэжлийн харьцуулалт Мэргэжлийн чиглэл буюу хөтөлбөрийн нэр (БШУЯ-ны Сайдын 2014 оны 78-р тушаалаар) Мэргэжилийн нэр (БШУЯ-ны Сайдын 2010 оны 235-р тушаалаар) Математик хэрэглээний -30 Математик, программ хангамж -30 Хэрэглээний математик 150 Инженер математик - 30 Математик загварчлал, эдийн засгийн кибернетик - 30 Математик статистик - 30 1. Тусгай зөвшөөрөлд дээрхи мэргэжил тус бүрт 30 гэсэн хяналтын тоо байсан бол багцалснаар 5 мэргэжилд 150 гэж бичигдэх болно. 2. Шинэ тогтолцоонд мэргэжлийн нэрийг яам тогтоох шаардлагагүй. Яам нь зөвхөн хөтөлбөрийн нэр, индексийг баталж, хянана. Мөн хөтөлбөрт тавигдах нийтлэг шаардлагыг батална.

ШУТИС-ийн сургалтын бодлого Монгол улсын хөгжилд шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэдэг инженерүүдийг бэлтгэдэг ШУТИС нь ШУТИС-ийн хөгжлийн замын зураглал-2012-2021 -д заасны дагуу сургалтын үйл ажиллагаандаа сургалтын хамгийн орчин үеийн технологи- CDIO технологийг нэвтэрүүлэх хөтөлбөрүүд (мэргэжил тус бүрийн хөтөлбөрүүд) боловсруулж байна.

СУРГАЛТЫН АГУУЛГЫН ӨӨРЧЛӨЛТ

2000 онд АНУ-ын Массачусетын Технологийн их сургууль нь XXI зуунд инженерийн боловсрол олгох сургалтын шинэ технологи- CDIO-г дэлхийн шилдэг их сургуулиудын эрдэмтэн багш нар болон томоохон корпорациудын шилдэг менежерүүдийг оролцуулан боловсруулжээ. Орчин үед дэлхийн шилдэг бизнесийн компаниуд үсрэнгүй хөгжиж, их дээд сургуулиудын төгсгөн гаргаж байгаа төгсөгчид нь компаниудын энэхүү үсрэнгүй хөгжлийг гүйцэхгүй байдалд хүрсэн байна. Сургалтын CDIO технологи боловсруулах, сургалтанд нэвтэрүүлэх гол зорилго нь төгсөгчдөд инженерийн үйл ажиллагааны онол, практикийн цогц чадамжуудыг эзэмшүүлэхэд оршино. Сургалтын CDIO технологи нь аливаа технологи, бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөгт суурилсан технологи юм. CDIO сургалтын технологи нь CDIO Syllabus буюу төгсөгчийн эзэмших чадамжуудын жагсаалт, CDIO Standarts буюу сургалтын хөтөлбөрт тавигдах үндсэн шаардлагуудын жагсаалт гэсэн хоёр хэсгээс бүрдэнэ.

Инженерийн боловсрол олгох сургалтын CDIO технологи нь CDIO Syllabus, CDIO standarts гэсэн 2 үндсэн хэсгээс бүрдэнэ. CDIO Syllabus нь орчин үеийн инженерийн эзэмших 400 гаруй чадамжийн жагсаалт юм. CDIO standarts нь инженерийн боловсрол олгох сургалтын хөтөлбөрт тавигдах үндсэн шаардлагууд юм.

Инженерийн боловсрол олгох сургалтын CDIO технологийн мөн чанар Сургалтын CDIO технологи Conceive Design Implement Operate Орчуулга Утга санаа Жишээ Сэдэх Зохион бүтээх Үйлдвэрлэх Нэвтэрүүлэх Техник, технологийн хөгжлийн чиг хандлага, мөрдөгдөж байгаа норм стандартууд, зах зээлийн эрэлт хэрэгцээг судалж, тухайн салбарын техникийн шинжлэх ухааны өндөр мэдлэгт тулгуурлан үйлдвэрлэлийн техник, технологийн өнөөгийн байдалд дүн шинжилгээ хийж шинэ бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үзэл баримтлал, төлөвлөгөө боловсруулах Шинэ бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх технологийн процессын алгоритм болон ашиглах машин, тоног төхөөрөмжийн схем, зураг төслийг боловсруулах Боловсруулсан алгоритм, схем, зураг төслийн дагуу шинэ бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, турших, зүгшрүүлэх, гэрчилгээ, патент авах Шинэ бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, ашиглах, актлах, устгах Баяжуулах фабрик барих ТЭЗҮ гаргах, баяжуулах фабрикийн зураг төслийн техникийн даалгавар боловсруулах Өгөгдсөн техникийн даалгаварт нийцүүлэн баяжуулах фабрикийн зураг төсөл боловсруулах, хөрөнгө оруулалтын төсөв гаргах Өгөгдсөн зураг төсөл, төсвийн дагуу баяжуулах фабрик барьж байгуулан ашиглалтанд оруулах Баяжуулах фабрикийг хэвийн горимоор ажиллуулах

Инженерийн мэргэшлийн олон улсын магадлан итгэмжлэл Дэлхийн өндөр хөгжилтэй орнуудад инженерийн үйл ажиллагааг олон улсын хэмжээнд бие даан гүйцэтгэх чадамж бүхий өндөр мэргэшсэн инженер бэлтгэх үйл ажиллагаа нь хоёр үе шаттайгаар явагдаж байна. Үүнд: 1. Инженерийн боловсрол олгох их, дээд сургуулиудын сургалтын хөтөлбөрийг магадлан итгэмжлэх 2. Магадлан итгэмжлэгдсэн сургалтын хөтөлбөр бүхий их, дээд сургуулийг төгссөн инженерийн мэргэшлийг магадлан итгэмжлэх.

Инженерийн боловсрол олгох сургалтын хөтөлбөрийн олон улсын магадлан итгэмжлэл Инженерийн боловсрол олгох сургалтын хөтөлбөрийг үндэсний хэмжээнд магадлан итгэмжлэх үйл ажиллагааг АНУ-д ABET, Европод ENAEE, Их Британид ECUK, Канадад CEAB, Японд JABEE зэрэг боловсролын магадлан итгэмжлэлийн үндэсний байгууллагууд гүйцэтгэж байна. Инженерийн боловсрол олгох сургалтын хөтөлбөрийг олон улсын хэмжээнд магадлан итгэмжлэх үйл ажиллагааг Инженерийн боловсролын магадлан итгэмжлэлийн олон улсын холбоо (Washington Accord), Европын холбооны улсуудын инженерийн боловсролын магадлан итгэмжлэх сүлжээ (ENAEE) зэрэг боловсролын магадлан итгэмжлэлийн олон улсын байгуулагууд гүйцэтгэж байна.

Инженерийн мэргэшлийн олон улсын магадлан итгэмжлэл Инженерийн мэргэшлийг магадлан итгэмжлэх үйл ажиллагааг АНУд NCEES, Европод FEANI, Их Британид ECUK, Канадад CEAB, Японд IPEJ зэрэг инженерийн мэргэшлийн магадлан итгэмжлэлийн үндэсний байгууллагууд гүйцэтгэж байна. Европын холбооны улсуудын FEANI (European Federation of National Engineering Associations) байгууллагаар магадлан итгэмжлэгдсэн инженер нь мэргэшсэн Евроинженер -ийн зэрэг (сертификат), Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын APEC Engineer Register байгуулагаар магадлан итгэмжлэгдсэн инженер нь мэргэшсэн APEC инженер -ийн зэрэг (сертификат), АНУ, Канад, Австрали, Их Британи, Япон зэрэг орнуудын EMF (Engineers Mobility Forum) байгуулагаар магадлан итгэмжлэгдсэн инженер нь мэргэшсэн EMF инженер -ийн зэрэг (сертификат) хүртэх бөгөөд эдгээр инженерүүд нь тухайн олон улсын магадлан итгэмжлэлийн байгууллагын гишүүн орнуудад инженерийн албан тушаалд ажиллах эрх (сертификат) авдаг байна.

Европын холбооны улсуудын FEANI (European Federation of National Engineering Associations); Ази, номхон далайн бүсийн орнуудын APEC (Engineer Register); АНУ, Канад, Австрали, Их Британи, Япон зэрэг орнуудын EMF (Engineers Mobility Forum) инженерийн мэргэшлийн магадлан итгэмжлэлийн байгуулагууд нь мэргэшсэн инженерийн сертификатыг дараах шалгуураар олгодог байна. Үүнд: 1. Тухайн мэргэжлийн магадлан итгэмжлэгдсэн хөтөлбөр бүхий их, дээд сургууль төгссөн байх 2. Мэрэгжлийн үйл ажиллагаа эрхлэх тусгай зөвшөөрөл (лизенз) авсан байх 3. Инженерийн томоохон байгууламжийн зураг төсөл боловсруулах, барьж байгуулах үйл ажиллагааг 7-оос доошгүй жил эрхэлсэн байх бөгөөд үүнээс 2- оос доошгүй жил төсөл боловсруулах, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг удирдаж ажилласан байх 4. Мэргэжлийн шалгалт өгөх 5. Бие дааж мэдлэг, ур чадвараа дээшлүүлсэн байхаас гадна мэргэжил дээшлүүлэх тусгай сургалтанд хамрагдсан байх 6. Мэргэжлийн ёс зүйн хэм хэмжээг мөрддөг байх, мэргэжлийн ёс зүйн хэм хэмжээний зөрчил гаргаагүй байх