Т О Ш К Е Н Т А ХБО РО Т ТЕХНО ЛОГИ ЯЛ АРИ УНИВЕРСИ ТЕТИ Ф АРГОНА ФИЛИАЛИ. Телекоммуникация технологиялари ва касбий таълим факультети

Similar documents
Машинасозликда CAD/CAE автоматик лойиҳалаш асослари тизимини қўллаш

Мобил қурилмалар учун операцион тизимлар

JOINT-STOCK COMPANY GIDROPRIVOD. RADIAL PISTON PUMPS OF VARIABLE DISPLACEMENT type 50 НРР

uninsta un in sta 9 weights & italics 5 numeral variations Full Cyrillic alphabet

4WCE * 5 * : GEO. Air Products and Chemicals, Inc., 2009

OFFER VALID FROM R. 15 COLORS TEXT DISPLAYS SERIES RGB12-K SERIES RGB16-K SERIES RGB20-K SERIES RGB25-K SERIES RGB30-K

«, 68, 55, 23. (, -, ).,,.,,. (workcamps).,. :.. 2

KbdKaz 500 layout tables

Myriad Pro Light. Lining proportional. Latin capitals. Alphabetic. Oldstyle tabular. Oldstyle proportional. Superscript ⁰ ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ ⁷ ⁸ ⁹,.

Operating Manual version 1.2

Infusion Pump CODAN ARGUS 717 / 718 V - Release Notes. Firmware V

, «Ruby»..,

OFFER VALID FROM R. TEXT DISPLAYS SERIES A SERIES D SERIES K SERIES M

UCA Chart Help. Primary difference. Secondary Difference. Tertiary difference. Quarternary difference or no difference

ЭЛЕМЕНТАР МАТЕМАТИКА

GLAUCOMA. I+: Яхши тупланган мета - тахлил, RCTs ни систематик тахлили, ёки RCTs ни ута паст bias хавф холати билан биргалиги

ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯ. ЎЗБЕКИСТОН ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯЛАР ТАРМОҚЛАРИДА IPv4 ПРОТОКОЛИДАН IPv6 ПРОТОКОЛИГА ЎТИШ ТЎҒРИСИДА

А. Љто нќша кђшка That s our cat

3.01C Multimedia Elements and Guidelines Explore multimedia systems, elements and presentations.

%,1 - J? I ' " X 4* >tt<b * 4 1 «?pt 5 '»-»!»!«<, t *"N^ ^ f s \ f V-* 1Г 1 rt, * ^ ^

NON-PROFIT ORGANIZATION CHARITY FUND

R E N E W A B L E E N E R G Y D E V E L O P M E N T I N K A Z A K H S T A N MINISTRY OF ENERGY OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

ц э ц эр е э вс свэ эч эр э эвэ эч цэ е рээ рэмц э ч чс э э е е е э е ц е р э л в э э у эр це э в эр э е р э э э в э ес у ч р Б эш сэ э в р э ешшв р э

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

INDEPENDENT AUDITORIS REPORT. in the procedures

THE COCHINEAL FONT PACKAGE

MEGAFLASHROM SCC+ SD

Фан дастури Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида ишлаб чиқилди.

Module I. Unit 5. д е far ед е - near д м - next to. - е у ед е? railway station

National Women Commission

IRRIGATION SYSTEM ENHANCEMENT PROJECT IBRD LOAN 8267-AM IMPLEMENTED BY WATER SECTOR PROJECTS IMPLEMENTATION UNIT STATE INSTITUTION

The XCharter Font Package

TEX Gyre: The New Font Project. Marrakech, November 9th 11th, Bogusław Jackowski, Janusz M. Nowacki, Jerzy B. Ludwichowski

УВАЖАЕМЫЕ ВЛАДЕЛЬЦЫ АВТОМОБИЛЯ VOLVO!

Title of your Paper AUTHOR NAME. 1 Introduction. 2 Main Settings

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ МИРЗО УЛУҒБЕК НОМИДАГИ САМАРҚАНД ДАВЛАТ АРХИТЕКТУРА ҚУРИЛИШ ИНСТИТУТИ

Болонья жараёни мамлакатлари ва Ўзбекистон олий таълим тизими қиёсий таҳлили

Ы Ш Илт :. у /Ph.D/,Х И, у лт л д д л. лдул /Ph.D/, Х И, к л өтөл ө л

OCCASION DISCLAIMER FAIR USE POLICY CONTACT. Please contact for further information concerning UNIDO publications.

Streaming Technologies Glossary

MANAGEMENT LETTER. Implemented by. Prepared by: (igdem KAHVECi Treasury Controller

Romanization rules for the Lemko (Ruthenian or Rusyn) language in Poland

Inserting multimedia objects in Dreamweaver

Р у к о в о д и т е л ь О О П д -р б и о л. н а у к Д. С. В о р о б ь е в 2017 г. А Г И С Т Е Р С К А Я Д И С С Е Р Т А Ц И Я

AUDIT OF THE FINANCIAL STATEMENT OF THE "EMERGENCY NATIONAL POVERTY TARGETING PROGRAM (PROJECT)" ENPTP

Multimedia on the Web

Фаннинг дастури Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида ишлаб чиқилди.

MIVOICE OFFICE 400 MITEL 6863 SIP / MITEL 6865 SIP

September 13, 1963 Letter from the worker of Donetsk metallurgy plant Nikolai Bychkov to Ukrainian Republican Committee of Peace Protection, Donetsk

ON CERTAIN INEQUALITIES IN THE LINEAR SHELL PROBLEMS

-. (Mr R. Bellin),.: MW224r

THE MATHEMATICAL MODEL OF AN OPERATOR IN A HUMAN MACHINE SYSTEMS. PROBLEMS AND SOLUTIONS

MIVOICE OFFICE 400 MITEL 6873 SIP USER GUIDE

TVT Television Technologies. TVT Television Technologies.: (812)

АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТЩБОЛЛАРИ

Prentice Hall. Learning Microsoft PowerPoint , (Weixel et al.) Arkansas Multimedia Applications I - Curriculum Content Frameworks

Usage guidelines. About Google Book Search

БРАН КО БАЉ, ро ђен у Ли па ру код Ку ле. Фи ло зоф, пи ше

АХБОРОТ-КОММУНИКАЦИЯ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ мавзусидаги

LG-Nortel GDC-400 User manual

ВЫПУСКНАЯ КВАЛИФИКАЦИОННАЯ РАБОТА БАКАЛАВРА

к ри т и к у, о б ја в љу је у пе ри о д и ц и. у Но в ом С а д у. Ис т о р и ч а р к а је у ме т нос т и, ш колов ал а с е у Б еог р ад у и

Using GR8BIT Language Pack and PS/2 Keyboard

КАТАЛОГ ЭЛЕКТИВТІ ПӘНДЕР КАТАЛОГЫ ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ ИНСТИТУТЫ

Your very own movie studio. menu bar

MIVOICE OFFICE 400 MITEL 6867 SIP / MITEL 6869 SIP

Lecture 19 Media Formats

SBOX-Max Operating Manual

M a t h e m a t i c a B a l k a n i c a. The New National Standard for the Romanization of Bulgarian 1

P07303 Series Customer Display User Manual

Extended user documentation

M4.2-R4: INTRODUCTION TO MULTIMEDIA

Public Disclosure Authorized. Public Disclosure Authorized

User Manual. June 2008 Revision 1.7. P07303 Series Customer Display

ОЉА ВА СИ ЛЕ ВА, ро ђе на у Бе о гра ду. Про у ча ва срп ску поези ју

Фан дастури Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида ишлаб чиқилди.

tion Centre REDDnipie 16b banflea, f N ZGI3l-. #&Irf~t~ 4 tphne: Public Disclosure Authorized

User Manual. Revision v1.2 November 2009 EVO-RD1-VFD

MIVOICE OFFICE 400 MITEL 6930 SIP USER GUIDE

Ц пл йъ п К л л я с д д ь с лп с И Ц щ пй л И й л мц Ц л ё чý и ф Ч иь Ерс ч и шь Ц ф с Й Г х Ч й М п д м цв фн пп йл ч йй м

Extended user documentation

a Laboratoire de Mécanique et Structure (LMS), Université de Guelma, Algeria

User Manual September 2009 Revision 1.9. P07303 Series Customer Display

Registration and Assessment of Load Cycles in Pipelines. Регистрация и оценка циклов нагружения в трубопроводах

29th IYPT 2016: Inspector s Report

Ибрагимов Линард Халитович ТЕХНОЛОГИИ ИНТЕРНЕТ-КОММУНИКАЦИИ КАК ИНСТРУМЕНТ ДЕСТАБИЛИЗАЦИИ ПОЛИТИЧЕСКИХ РЕЖИМОВ. «П ч к у ы, р ы х г»

CTIS 155 Information Technologies I. Chapter 5 Application Software: Tools for Productivity

Logo & Identity. Usage Guidelines. designed by sanja.at for transform! europe. sanja.at 2016

EXCELLENT ACADEMY OF ENGINEERING. Telephone: /

Town Development Fund

Public Disclosure Authorized. Public Disclosure Authorized

Programming the Microchip Pic 16f84a Microcontroller As a Signal Generator Frequencies in Railway Automation

Final Study Guide Arts & Communications

Computing in the Modern World

2 і К К Ч... 5 Т 6 1. Ч Т КТ Т Т і і і і і і Т я я і і і і 27 К ЄКТ Т Т К 'є і і я і і.

Text can be defined as a combination of letters that form sentences or words to explain or discuss a topic which is known as text information.

Extended user documentation

Extended user documentation

Khmer Collation Development

А А п р р Э у Э А Ш К Р В А чк Ар шб

Transcription:

Т О Ш К Е Н Т А ХБО РО Т ТЕХНО ЛОГИ ЯЛ АРИ УНИВЕРСИ ТЕТИ Ф АРГОНА ФИЛИАЛИ Телекоммуникация технологиялари ва касбий таълим факультети Ахборот таълим технологиялари кафедраси бакалавриатуранинг 5350400 - «Ахборот коммуникациялари технологиялари сохасида касб таълими» йуналиши учун ТАЪЛИМДА МУЛЬТИМЕДИА ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ фанидан лаборатория ишларини бажариш буйича УСЛУБИЙ КУРСАТМАЛАР ТАТУФФ илмий кенгашида тасдикланган Баён _ Й «Л» tfl\ 2016 й. Муаллифлар: Н.Жураев, Н.Н.Абдуллажонова Таризчилар: ТАТУ Фаргона филиали п.ф.н. доц: И.Билолов ФарПИ Э ва А кафедраси т.ф.н. доц: Ю. Мамаев дико в

Бу услубий курсатмаларнинг максади Таълимда мультимедиа технологиялари ' фани буйича утказилган маъруза дарсларидан олинган назарий билимларни муетахкамлаш хамда матн, тасвир, овоз, анимация ва видео билан ишлаш буйича амалий куникмаларни хоеил килиш ва ошириш хисобланади. Ушбу услубий курсатмаларда мультимедиа хусусиятлари ва телевидения мультимедияси, мультимедиа маълумот хусусиятлари ва мультимедиа ускунавий таъминоти. мультимедиа дастурий таъминоти ва мультимедиа компоненталарини солиштириш, мультимедиа технологиялари, гиперматн ва гипермедиа хамда матн, матнни тушуниш техникаси сохаси ва матнли файллар ва уларнинг таърифлари, шрифтларнинг турлари ва ракамли аудио, аудио файллар ва тасвирлар, видео ва видео файллар масалалари буйича тажриба ишлари амалга оширилади. Ушбу услубий курсатма «Ахборот таълим технологиялари» кафедраси йигилишида куриб чикилган Баён 2016 й. Кафедра мудири: С.М.Абдурахмонов Ушбу услубий курсатма Телекоммуникация технологиялари ва касбий таълим факультета кенгашининг 2016 йил даги сонли карори билан филлиал илмий кенгашигатавсия этилган. А.Кулдошов 3

МУНДАРИЖА СУЗ БОШИ 1 - Л а б о р а т о р и я м а ш г у л о т и И Ш,3 ^ УЛЬТИМ ЕДИА ~МАЪЛУМОТ ХУСУСИЯТЛ АРИ -------ЙА Ф О Й ^А Ш Ш (2СОАПНЛВИЙ ТАЪтШО ЯАН ТЛЖРИБЛДЛ 2 - Л а б о р а т о р и я м а ш г у л о т и ВА м у л ь т и м е д и а ОШГ ЕНТАЛАрИНи СОЛИШТИРИШДАН ТАЖРИБАДА ФОЙДАЛАНИШ (2 3 - Л а б о р а т о р и я м а ш г у л о т и '' ; g 4 - Л а б о р а т о р и я м а ш г у л о т и ^ 10 т т т ш 5 - Л а б о р а т о р и я м а ш г у л о т и ВА ЛА1НИНГ1АЪ Р И ФЛА РИДА Н ТАЖР И БАДА ФОЙДАЛАНИШ (2 СОА Т) 11 6 -Л- Л а б о р а т о р и я мunrn-i а ш г у л... о т и 12 7 - Л а б о р а т о р и я м а ш г у л о т и а у д н о д а н т аж рибада COAT)' АУДИО ФАИЛЛАР ВА ТАСВИРДАН ТАЖР ИБАДА ФОЙДАЛАНИШ (2 ~ 13 8 - Л а б о р а т о р и я м а ш г у л о т и ^ 0 4 Г)'' аи Д Ш ВА ВИДЕ ФАЙЛЛА^ А Н ТАЖР ИБАДА ФОЙДАЛАНИШ (2-15 Ф О И Д А Л А Н И Л Г А Н А Д А Б И Ё Т Л А Р 18

С У З Б О Ш И Бугунги кунда Узбекистан тараккиётининг пойдевори булган баркамол авлодни маьнавий-ахлокий жихатдан вояга етказиш давлат сиёсатининг устивор иунапишларидан бири хисобланади. Бу ишларни амалга оширишда узлуксиз таьлим турлари, айникса олий таьлим укув муассасаларининг ахамияти бекиёсдир. Чунки ушбу масканда таьлим олаётган хар бир ёш йигит - киз факатгина у ёки бу соха мутахассислигига эга оулиогина кол май, жисмоний ва маьнавий жихатдан камол топади, жамиятимиз хаетида фаол иштирок этади. Узининг билими, маьнавияти, маданияти билан - зоекистон^ тараккиётининг бош йули булган озод ва обод Ватан учун мехнат килади. Албатта, бундай улкан вазифаларни амалга оширишда олий таьлим укув юртларида укитиладиган «Таълимда мультимедиа технологиялари» фанининг ахамияти каттадир. Чунки «Таълимда мультимедиа технологиялари» талаба шахсини маьнавий шакллантиришда миллий истиклол гоясига садокат рухида тароиялашда.^ уларнинг маданиятини ривожлантиришда мухим урин тутади. дархакикат, укув масканларида, ишлаб чикариши корхоналарида иш фаолиятини тугри. ташкил этиш ва бошкариш укитувчи ёки рахбарнинг педагогик махорати ва педагогик фаолиятига боглик. "Таълимда мультимедиа технологиялари фанидан олинган билим, куникма ва малакалар академик^лицей ва касб-хунар коллежлари учун малакали педагог кадр таиерлао, касбий фаолиятда мультимедиа тизимлари йуналишидаги фанларни укитишга, тадбик этишга катта ёрдам беради. Шунинг учун ушбу фан асосии фан хисобланиб, ишлаб чикариш тизимининг ажралмас бугинидир. ^шб> услубий курсатма Таълимда мультимедиа технологиялари фанидан ишчи дастурда келтирилган 16 соат лаборатория ишларини бажаришга мулжалланган. Бу лаооратория машгулотларини бажариш оркали талабалар мультимедиа яратувчи дастурлар. уларнинг узига хосликлари, афзаллик ва камчиликлари, турли дастурларни урнатиш ва улар интерфейсидаги кулайликлар хакида урганиб чикадилар. 5

I - Лаборатория машгулоти ' ^ -[Ь Г И М Е Д И А М А Ъ Л У М О Т Х У С У С И Я Т Л А Р И ВА М У Л Ь Т И М Е Д И А. ( К. П А В И И 1А Ъ М И И О Т И Д А И Т А Ж Р И Б А Д А Ф О Й Д А Л А Н И Ш (2 C O A T ) И ш н и н г м аксадн: Лаборатория машгулотининг асосий максади талабаларни мультимедиа маълумот хусусиятлари ва мультимедиа ускунавий таъминотидан тажрибада фойдаланиш амалий куникмаларини хосил килиш. Зарурий назарий м аълум отлар: М ультимедиа маълумот хусусиятларига интерактив, ночизик, интеграцион, катга хажмли ракамли булиши киради. Ингерактив - реал вакт режимида узаро маълумот алмашиш. Н о ч и зи к -с о н, овоз. тасвир каби ночизик маълумотларни бошкариш. Интег рацион -ту р л и медиаларни бирлаштириш. Катга хажмли - тасвир, аудио ва видео каби маълумотлар. Ракамли - А налог маълумотни ракамли маълумотлга айлантириш. Ракамли маълумотлар аналог маълумотларга солиштирганда шовкинни йукотиш осонлиги. Ракамли маълумотларни кайта ишлаш. тахрирлаш осонлиги. Ракамли маълумотларда керакли маълумотни тез топиш осонлиги. Масапан, Компакт дискдаги маълумотни аналог кассетадаги маълумотга кура топиш осон. Катга хажмдаги ракамли маълумотларни кичик хажмга айлантириш ва тескарисига оажариш мумкинлиги. М ультимедианинг ускунавий таъминотлари: Киритиш курилмалари: клавиатура, сичконча, микрофон, сканер, нурли калам, видео камера, ТВ тюнер ва бошкалар. Чикариш курилмалари: Монитор, принтер, спикер, наушник, плоттер ва бошкалар. Н азорат саволлари: 1. М ультимедиа маълумот хусусиятлари. 2. Интерактивлик. 3. Ночизиклилик. 4. Интеграцион. 5. Катта хажмлилик. 6. Ракамли булишлик. 7. М ультимедианинг ускунавий таъминотлари. 8. Киритиш курилмалари. 9. Чикариш курилмалари. 10. Кайта ишлаш курилмалари. Томш нрнк вариантлари: 1 Интерактивлик хусусиятини урганиб чикиш. 2. Ночизиклилик хусусиятини урганиб чикиш. 3. Интеграцион хусусиятини урганиб чикиш. 4. Катга хажмлилик хусусиятини урганиб чикиш. 6

5. киритиш курилмаларидан фойдалаиишии мукаммал урганиш. 6. Чикариш курилмалари билан ишлашни мукаммал урганиш. Кайта ишловчи курилмалар билан ишлашни мукаммал урганиш. Пш ни бажариш тартиби : 1. Интернет ва мультимедиа сохасида фаолият олиб борувчи ривожланган давлатларнинг таълим масканларида яратилган адабиётлардан фойдаланиб маълумот излаш ва туплаш. 2. Гупланган маълумотни узлаштириш ва асосий мазмунини ажратиб олиш. 3. Мультимедиа билан ишловчи курилмалар билан ишлаш. 4. Бажарилган ишларни хисобот шаклида электрон ва когоз вариантда топшириш. 2 - Л аборатория маш гулоти М А В ЗУ : М У Л Ь Т И М Е Д И А Д А С Т У Р И Й Т А Ъ М И Н О Т И ВА М У Л Ь Т И М Е Д И А К О М П О Н Е Н Т А Л А Р И Н И С О Л И Ш Т И Р И Ш Д А И Т А Ж Р И Б А Д А Ф О Й Д А Л А Н И Ш (2 COAT) И ш н и н г м аксади: Лаборатория машгулотининг асосий максади талабаларни мультимедиа дастурий таъминоти. Director дастури, Authorware дастури, Icon-autlior, Flash дастури, MP3 player дастури, MPEG player дастури, Real player дастури, Quick time movie player дастури, Windows Media player дастури, мультимедиа компоненталарини солиштиришни тажрибада ишлатиш амалий куникмапарини хосил килиш. Зарурий назарий м аълум отлар: М ультимедианинг дастурий таъминотлари куйидагилар: операцион тизимлар - W indows, Unix, Linux, Macintosh, Solaris, муаллиф дастурлари - Director, Macromedia Flash, Photoshop, Corel Draw, Sound editor, Premiere, Authoware, кайта фойдаланиш дастурлари - MP3 player, MPEG player, REAL player, Quick time movie player, windows media player ва бошкалар. Мультимедиа компоненталарини солиштириш. М ат н: М аълумот катгалиги (байт) = катордаги белгилар сони X сахифадаги каторлар сони. Мисол: хар бир катордан 80 белгиси мавжуд 40 каторли матн = каторда 80 белги X сахифадаги каторлар = 3200 байт = 3.2 Кбайт Рацамли аудио: Маълумот катгалиги (байт) = самплинг X сампл катгалиги / 8X1 (моно) ёки 2 (стерео) X вакт давомийлиги. Мисол: 44.1 КГили, 16 битли стерео овоз 60 дакика давомида. 44100 X 16/8 X 2 X 3600 = 635040000 байт = 635 Мбайт. Тасвир: Маълумот катгалиги (байт) = пикселлар сони X битлар сони / 8. Мисол: 640 X 480 пикселдан ташкил топган 24 битли ранг тасвир. 640 X 480 X 24/8 = 921600 байт = 921 Кбайт. Видео: Маълумот катгалиги (байт) = тасвирнинг катгалиги X фрейм / сония X сония. Мисол: 640 X 480 пикселдан таш кил топган 24 байтли тасвир 30 фрейм/сония билан 10 сония давомида акс этади. 640 X 480 X 30 X 10 = 276480000 байт = 276 Мбайт Н азорат еаволлари: 7

1. Director дастури билан ишлашни урганиш. 2. Authorware дастури билан ишлашни урганиш. 3. Icon-author дастури билан ишлашни урганиш. 4. M acromedia Flash дастури билан ишлашни урганиш. 5. MP3 player дастури билан ишлашни урганиш. 6. MPEG player дастури билан ишлашни урганиш. 7. Real player дастури билан ишлашни урганиш. 8. Quick time movie player дастури билан ишлашни урганиш. 9. Windows Media player дастури билан ишлашни урганиш. 10. Photoshop дастури билан ишлашни урганиш. 11. Premiere дастури билан ишлашни урганиш. 12. М ультимедиа компоненталарини солиштиришни урганиш. Т о п ш и р и к вар иан тл ар и : 1. Director дастури билан ишлаш. 2. Authorware дастури билан ишлаш. 3. Icon-author дастури билан ишлаш. 4. M acromedia Flash дастури билан ишлаш. 5. MP3 player дастури билан ишлаш. 6. MPEG player дастури билан ишлаш. 7. Real player дастури билан ишлаш. 8. Quick time movie player дастури билан ишлаш. 9. W indows Media player дастури билан ишлаш. 10. Photoshop дастури билан ишлаш. 11. Premiere дастури билан ишлаш. Иш ни баж ариш тартиби : 1. Керакли дастурни компьютерга урнатиш. 2. Урнатилган дастур билан ишлаш. 3. Бирор бир мультимедиа махсулотини яратиш. 4. Бажарилган ишларни хисобот шаклида электрон ва когоз вариантда топшириш. 3 -Л а б о р а т о р и я маш гулоти М А В ЗУ : М У Л Ь Т И М Е Д И А Г Е Х Н О Л О Г И Я Л А Р И Д А Н Т А Ж Р И Б А Д А Ф О Й Д А Л А Н И Ш (2 C O A T ) И ш н и н г м аксади: Лаборатория машгулотининг асосий максади талабаларни мультимедиа технологиялари, сакловчи технологиялари: CD-DA, CD-ROM, CD-I, Photo CD, Video CD, DVD(4.7G-8.5G/17G), JPEG, MPEG, DVI, AVI, апока технологиялари, Stream шаклида юбориш (ADSL, ATM), синхронлашган технологиялар, вактни синхронлаштириш, жойни синхронлаштиришни тажрибада ишлатиш амалий куникмаларини хосил килиш. Зарурий назарий м аълум отлар:

Сакловчи технологиялар: CD-DA, CD-ROM. CD-I. Photo CD, Video CD, DVD(4 7G- 8.5G/17G). Сикувчи технологиялар: JPEG, MPEG, DVI, AVI, Quick Time for Window, Video for Window. Алока технологиялари: Оким шаклида жунатиш уч\'н катга тезликли технология (ADSL ATM...). Синхронлашган технологиялар: Вактни синхронлаштириш, жойни синхронлаштириш. Мультимедианинг кулланилиши. - таълим ва тарбияда; видеоконференцияда: киоскда; - уйинларда; - Интернетда ва бошкалар. Н азорат еаволлари: 1. Мультимедиа технологиялари тушунчаси 2. Сакловчи технологиялар. 3. CD-DA технологияси. 4. CD-I технологияси. 5. Photo CD технологияси. 6. Video CD технологияси. 7. DVD технологияси. 8. Сикувчи технологиялар. 9. JPEG технологияси. 10. MPEG технологияси. 11. DVI технологияси. 12. AVI технологияси. 13. Оким шаклида жунатиш учун катга тезликли технология. Т опш ирик вариантлари: 1. CD-DA технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 2. CD-I технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. j. Photo CD технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 4. Video CD технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 5. DVD технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 6. Сикувчи технологиялар ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 7. JPEG технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 8. MPEG технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 9. DVI технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. 10. AVI технологияси ёрдамида мультимедиа махсулоти яратинг. Иш нн баж арнш тартнби: 1. Ксракли дасту рни компьютерга урнагиш. 2. Урнатилган дастур билан ишлаш. 3. Бирор бир мультимедиа махсулотини яратиш. 4. Бажарилган ишларни хисобот шаклида электрон ва когоз вариантда топшириш. 9

4 Лаборатория машгулоти М А В ЗУ : Г И П Е Р М А Т Н В А Г И П Е Р М Е Д И А Х А М Д А М А Т Н Д А Н Т А Ж Р И Б А Д А И ш н и н г м аксади: Ф О Й Д А Л А Н И Ш (2 C O A T ) Лаборатория машгулотининг асосий максади талабаларни гиперматн ва гипермедиа, матн, матнни туш униш техникаси сохасини тажрибада ишлатиш амалий куникмаларини хосил килиш. Зарурий назарий м аълум отлар : Гиперматн - узаро богланган матнлар ассоциациясидир. А н аънавий китоб Гиперм атн Гипермедиа - турли хилдаги медиа маълумотларининг бир-бири билан богланган тизимидир. Матн. М ультимедиа маълумотларининг ичида энг осонлик билан фойдаланиладигани бу матндир. Компыотерга матн маълумотларини киритиш учун клавиатура ва сканердан фойдаланилади. М атннинг асосий хусусияти бошка мультимедиа маълумотларига Караганда кичик хажмни эгаллайди. Инсоният кадимдан фикр алмашиш учун матндан фойдаланишган. Компьютер пайдо булиши билан матндан фойдаланиш хам ривожпанди, халкаро стандарт ISO ташкилоти яратилиб матндан фойдаланиш барча давлатларда кенг фойдалана бошланди. Н азорат саволлари: 1. Г иперматн тушунчаси. 2. Гипермедиа тушунчаси. Т о п ш и р и к в ар и ан гл ар и : 1. Г иперматн яратинг. 2. Гипермедиа яратинг. И ш ни баж ариш тартиби : 1. Керакли дастурий компыотерга урнатиш. 2. Урнатилган дастур билан ишлаш. 10

j. Бирор бир мультимедиа махсулотини яратиш. 4. Бажарилган ишларни хисобот шаклида электрон ва когоз вариантда топшириш. 5 Л аборатория маш гулоти С 0 Х А С И в л М А Т Н Л И ф а й л л а р в а - ЛАРН11НГ Т А Ъ Р И Ф Л А Р И Д А Н Т А Ж Р И Б А Д А Ф О Й Д А Л А Н И Ш (2 C O A T ) И ш н и н г м аксади : сохаси а^ РаТ н 1 Ма1 Т л Г п НТяГ ЭС0СИЙ ШКСаДИ ТалабалаРни тушуниш техникаси куникмаларини хосил килиш уларнинг таърифларини тажрибада ишлатиш амалий Зарурий назарий маълум отлар: Магм коди Дунёдаги энг кенг таркалган код бу ASCII коди хисобланади. 8 оит ердамида 256 та белгини ифодалаш мумкин ' и ф о д а а Х Г Г ИНГЛЩ Т',1ШаР" У,У" 7 б ан Ф ЙДаЛа 6 128 Н азорат саволлари: 1. Матн тушунчаси. 2. Матн асоси. 3. Матн ифодаланиши. 4. Матн коли. 5. ASCII коди. 6. EBCDIC коди. 7. UNICODE коди. Т огннирик вар нан тлари: 1. ASCII кодида булган матн яратинг. 2. EBCDIC кодида булган матн яратинг. 3. UNICODE кодида булган матн яратинг. И ш ни баж ариш тартнби : 1. Керакли дастурни компьютерга урнатиш. 2. S рнагилган дастур билан ишлаш. -5. Бирор бир мультимедиа махсулотини яратиш 4. Бажарилган ишларни хисобот шаклида электрон ва когоз вариантда топшириш II

6 - Лаборатория машгулоти М А В ЗУ : Ш Р И Ф Т Л А Р Н И Н Г Т У Р Л А Р И ВА Р А К А М Л И А У Д И О Д А И Т А Ж Р И Б А Д А Ф О Й Д А Л А Н И Ш (2 C O A T ) И ш н и н г м аксади: Лаборатория машгулотининг асосий максади талабаларни шрифтларнинг турлари ва ракамли аудиони тажрибада ишлатиш амалий куникмаларини хосил килиш. Зарурий назарий м аълум отлар: Ш рифт - харф шаклини ифодалайди. Унинг асл маъноси шакл ва хажмни ифодалаш демакдир. Ш рифт хажми point билан курсатилади. Харф катгалиги стандартларидан фойдаланиб 72 point 1 inch ни ташкил килади. (72 point = 1 inch). Ш рифтнинг асосий хусусияти харф ингичкалиги, ранги ва соясидир. Харфлар орасидаги масофани бошкариш мумкин. BITMAP шрифта бу нукталар йигиндисидир. Унинг хажми катта булади. VECTOR (True Type Font) шрифта контур чизикларини математик функция билан ифодалашдир. Х арфнинг катгалиги узгарса математик функция хам узгаради. Ушбу шрифтда харфларнинг катталигини эркинлик билан узгартириш мумкин. ~..1 Courier kbcdsfghi JKLMWF^PSTUVWXYZ * The quick brown fox jumps over the lazy dog. 123456 The quick brown fox jumps over the..t h e q u i c k b r o w n f o x j u m p s The quick brown fox The quick brown B I T M A P ш риф т ы Courier New (OpenType) Vmvot.: Veslwi?. 0.abode cr.i i <1 jr.c-pqratuvwxys u Tha quick bxovn fcx jump? ever the iazv о c-g. 12345^7390 i. The quick brown fox jumps over и T h e q u i c k b r o w n f o x the lazy dog. 123? j u m p s o v e r t The q u i c k b r o w n fox jump-.the quick brown f o x., V E C T O R (T ru e T ype F ont) ш риф т ы Матнли форматдаги файл харф ва белгилардан ташкил топган булади. Бунда графика ва формулалар булмайди. 12

RTI- кенгайтмали файллар. Ушбу кенгайтмали файлларнинг хажми.doc кенгайтмали файллар хажмидан бир неча баробар катга. Н азорат саволларн: 1. Ш рифт тушунчаси. 2. Харф ингичкалиги. 3. Харф ранги. 4. Харф сояси. 5. BITMAP шрифги. 6. VECTOR шрифги. Гопш ирик вариантларн: 1. BITMAP шрифтини яратинг. 2. VECTOR шрифтини яратинг. Иш ни бажариш тартнбн 1. Ксракли дастурни компьютерга урнагиш. 2. Урнатилган дастур билан ишлаш. 3. Бирор бир мультимедиа махсулотини яратиш. 4. Бажарилган ишларни хисобот шаклида электрон ва когоз вариантда топшириш. 7 Л аборатория маш гулоти М А В З У : А У Д И О Ф А Й Л Л А Р ВА Т А С В И Р Д А Н Т А Ж Р И Б А Д А Ф О Й Д А Л А Н И Ш (2 C O A T ) И ш н и н г м аксади: Лаооратория машгулотининг асосий максади тапабаларни аудио файллар ва тасвирни тажриоада ишлатиш амалий куникмаларини хосил килиш. Зарурий назарий маълум отлар: ' ИНС0Н К^ Л0ГИ 20 Гц дан 20 КГц гача булган частоталарни эшитиши мумкин. Табиий овоз бу аналогдир, компьютердаги овоз бу ракамлидир. уппяты^на'п0г Т0вушни Ракамли товуш га утаказиш учун сэмлинг килиш лозим. Аудио холатидаги семплинг тезлиги 44.1 КГц, 16 бит чизикли кийматдан фойдаланилади Аудио файлларни саклаш усуллари. - -..< : W ave усулидан фойдаланиб сакланган файллар: WAV, VOC. AU, AIFF (Audio Interchange File Format). ЬЪЛЭ MIDI усулидан фойдаланиб сакланган файлпар- MID, RMI, MOD. ' Компьюгерда энг куп таркалган аудио файллар Майкрософтнинг RIFF усулидан фойдаланишади. Компьютерда Wave файлларини яратиш учун Овоз картаси керак. Овоз картаси компьютерга урнатилгандан сунг микрофон ёрдамида овоз киритилади, сунг киритилган 13. CcpyrtfK:? ЗСе*реъ Л я ч а о г " Ivg i-,. ')»?: D a a S w : fcrisk r e v a i x i v c. i ; &.. j [ «Се*. * w e о-л к * «f<я *.'»](' ч \- ' *» V Ccfi ск--vr.: 0-. j C «K 5 I j

овоз махсус дастур ёрдамида Wave файл и га утказилади. Схема куйидагича булади: Овоз картаси / Микрофон / Аудио билан ишловчи дастур / Овоз Микрофон урнига мусика ижро этадиган курилмани улаган холатда мусика маълумотларини саклаш мумкин. Овоз картаси аналог сигнални ракамли сигнапга айлантиради. ADC (Analog to Digital Converter) вазифасини бажаради. Microsoft Windowsfla W ave файл кенгайтмаси сифатида.wav хисобланади. Wave файл яратиш ва ижро этиш учун Microsoft Windowsfla махсус дастур (Sound Recorder) мавжуд. PCM ва ADPCM усуллари. Аналог аудиони РСМ усули билан семплинг килинганда хажм катталашиб кетганлиги сабабли ADPCM усулидан фойдаланилади. РСМ усулидан CD ёки DAT (Digital Audio Таре) кабиларда фойдаланилади. ADPCM* (Adaptive Differential Pulse Code Modulation) усулини IMA (Interactive Multimedia Association) таклиф килган. 8 бит моно: 8 бит семпл, моно (чап ёки унг эмас) 8 бит стерео: 8 бит семпл, чап ва унг канал 16 бит моно: 16 бит семпл, моно 16 бит стерео: 16 бит семпл, унг ва чап канал -J 1 I I в l i - C l i l WAV файлини ижро этиш MP3 формати. Интернетнинг оммавийлашиши билан бирга хозирги кунда инсонлар орасида мухим урин тутади. Хажми кичик булганлиги сабабли C D га 150 дан ортик киритиш мумкин. Телевидение ва радиола кенг фойдаланилади. AU формати. Mu-law сикиш усулидан фойдаланиш Unix мухитида анчадан буён фойдаланиб келинади Вебда кенг ишлатилади. Сифати бир мунча пастрок. Миксер бир хил стереоли турли хил чолгу асбобларидан чиккан аудиони бирлаштиришдир. Тасвир хакида умумий тушунчалар. Тасвир 2 ва 3 улчамли булади. Bitmap усули. Нуктапарнинг тупланмасидан иборат. Хотирадан катга жой олади. Тасвирни катталаштирганда сифат бузилади. Vector усули. Математик функциялар билан ясалади. JPEG - Joint Photographic Experts Group кенг тар калган сикиш усули. JPEG вебда кенг таркалган. HUFFMAN кодлаштириш, JPEG кетма-кетлиги ва 8 бит сэмплингдан фойдаланади. GIF (Graphical Interchange Format) - CompuServ Corporation яратди. Н азорат саволлари: 1. Аудио файлларни саклаш усуллари. 2. Wave усули. 3. WAV формати. 14

4. VOC формати. 5. AU формати. 6. A1FF формата. 7. MIDI усули. 8. MID формати. 9. RMI формата. 10. MOD формати. 11. PCM усули. 12. ADPCM усули. 13. MP3 формати. 14. Тасвир хакида умумий тушунчалар 15. Bitmap усули. 16. Vector усули. Гопш ирик вариантларн: 1. Wave усули билан махсулот яратинг 7 ^ АУ форма билан махсулот яратинг. формати билан махсуот яратинг 4. AU формати билан махсулот яратинг' 5. AIFF формати билан махсуот яратинг 6. MIDI усули билан махсуот яратинг 7. MID формати билан махсуот яратинг «. RMI формати билан махсуот яратинг, л Ф рмати билан махсуот яратинг. ^ м усули билан махсуот яратинг! ' УСУЛИ билан махсуот яратинг. 12. MP3 формата билан махсуот яратинг. 3. Bitmap усули билан махсуот яратинг. 14. Vector усули билан махсуот яратинг. И ш ни баж ариш тартиби : 1. Керакли дастурни компьютерга урнатиш. 2. Урнатилган дастур билан ишлаш. 3. Бирор бир мультимедиа махсулотини яратиш 4. Бажарилган шларни хисобот ш ага да электрон кдам 8 - Л аборатория маш гулоти МДВЗУ: ВИДЕО ВА ВИДЕО ФАЙЛЛАРДАН ТАЖРИБАДА ФОЙДАЛАНИШ (Z СОЛ 7) И ш н и н г м аксади : тажрибада иш латаш а м ^ и й Т у ^ Л а р Т н и x o c T L Z a6;l',aphm ВИДе М ВВДе файлларни {арурий назарий маълум отлар: 15

Камера ердамида 2 улчамли тасвирларни шакллантириш мумкин. Демак камера ракамли ва аналог булади. Компьютердаги видео факат ракамлидир. Видео ва тухтатилган тасвир Вактнинг узгариш ига караб тасвир хам узгаради. Фрейм видеонинг тухтатилган бир булаги. Кенглик. Бирлик вакт ичида маълумотни жунатиш ва кайта ишлаш кобилияти. Кенглик киймати катга булса янада видеони яхш ирок ижро эта олади. 24 бит TRUE ранг булган 640X480 ресолюшинли тасвирни 30 фрейм/сония тезлик билан ижро этилганда кенгликни хисобланг. (640Х480Х24Х30)/8 байт/сония = 27 Мбайт/сония булади. N ISC АКШ ларида рангли ва ок-кора тартибни бирга ишлатиб буладиган кушма усулдир. У энг кенг таркалган фойдаланиш усулидир. PAL Европадаги ташкилот яратган махсус усулдир. SEC AM - NTSC ва PAL усулларидан фарк килувчи усулдир. Ушбу усулда ранг стабил булади. Ж унатувчи ва кабул килувчи мураккабдир. Курилманинг зичлиги ва намойиш кенглиги кичраяди. Ок-кора IВ билан маълумот олиб булмайди, факаггина рангли ТВ билан маълумот олади. Ушбу усулни Франция яратган. HDTV - аввалги ТВнинг вертикал еки горизонтап имкомиятини купайтирадиган ТВ усули. АКШ да HDTV, NTSC билан биргаликда кулланилади. Европада HDTV, PAL билан биргапикда фойдаланилади. Япония мамлакати HDTV усулидан фойдаланиб юкори сифатли ТВ хизматини курсатмокда. Компьютер видео сигнал. RGBhhhf 3 хил рангини ифодапашда ушбу усулдан фойдаланилади. Видео - камера ердамида расмга олиб уни тахрирлаш натижасида яратилади. Анимация - сунъий равишда компьютер ердамида яратилган. AVI (Audio Video Interleaved -.avi). W in d o w ^a биринчи булиб фойдапанган формат. Аудио ва видео мазмунини узида саклайди. Хажми катга булган лиги сабабли веб браузерда уни куриб булмайди. Уни кучириб олиб кейин курса булади. Streaming видео формат. AVI файли каби уни веб сахифада куриш учун тулик кучириб олиш шарт эмас. Вебга асосланган Streaming видео формат. VODLive, VIVO Active, RealMedia. MPEG: Motion Picture Experts Group, *.mpg кенгайтмаси шаклида булади MPEG-1: VMS tape, 1.5MB/s MPEG-2: HDTV,3~4MB/s - merged with MPEG3 MPEG-4: multi-media communication /64Kbps MPEG-7: for searching the multi-media data(mmdb) MPEG-21: m ultimedia framework standard for multi-media contents commerce (MM contents creation, transaction, management, consumption) Quick! ime - Apple фирмаси яратган Macintosh/Windows Multimedia System expansion File. *.mov Quick Тнпедан фойдапанган файл формат. AVI билан бирга кодекдан фоидаланилади. Macintosh ва Windows мухитининг барчасида фойдаланиш мумкин. Бошка ускунавий таъминот булмаса хам видеони куриш мумкин. FLI/I-LC фаили. Autodesk фирмасиининг Animation файл формати. Дунедаги энг биринчи Animation файл. Овоз чикмайдиган, аммо 320x200 улчамли экранда 256 хил рангли бир сонияда 10 та фрейм тезлигида булади. Adobe Premiere дастури. FLI/FLC File О AVI узгариш имконияти, AVI еки GIF File 0 FLC еки FLI га узгариш имконияти Н азорат саволлари: 1. Видео тушунчаси. 2. NTSC усули. 3. PAL усули. 16

4. SECAM усули. 5. HDTV усули. 6. AVI формати. 7. Streaming видео формат. 8. QuickTime формати. 9. FLI/FLC файл форматлари. Гопш нрнк вариантлари: 1 NTSC усулини урганиб чикинг. х 7 ЛИНИ УРГаНИб ЧИКИНГ 4 н п т и УсУЛини урганиб чикинг..,,, Усулини урганиб чикинг. э. А V форматини урганиб чикинг 7 О и Т с Т т Г т /Г 0 Ф РМаТНИ У р ган и б ч и к и и г. 8 ш Л Ф0РГ ТИИ" урганиб ч"кинг. LC фаил Форматларини урганиб чикинг. П ш нн баж ар нш тарти би : 2 3. ГРГ ажра 5 олиш- 17

Ф О Й Д А Л А Н И Л Г А И А Д А Б И Ё Т Л А Р 1. М ультимедийные технологии и дистанционное обучение. М.В.Воронов, В.И.Пименов. 2000. 1(12). С. 67-69. 2. Сляднева Н.А. Вузовская подготовка специалистов по электронному бизнесу и мультимедиа технологиям //Информация для всех: Культура и технологии информационного общества: Материалы междунар. конф. EVA 2002. 2-7 декабря 2002 г./ М -во культуры РФ, Центр ПИК. - М.,2002. 3. Компьютерная графика: Photoshop CS, CorelDRAW 12, Illustrator CS. Трюки и эффекты. Гурский Ю., Гурская И., Жвалевский А. 2004 г. Питер. 816 стр. 4. Технологии Web-дизайна и Flash-технологии. Ахромов Я.В. 2004 г. Феникс. 320 стр. 5. ActionScript для Flash MX. Подробное руководство, 2-е издание. Колин Мук. 2004 г. Символ-Плюс. 1120 стр. 6. Виртуальный университет Евразии - http://virtual-universitv-eurasia.org/ 18