Osnove korišćenja računara 1

Transcription

1 -IKT - Osnove korišćenja računara 1 Modul 1 Informacione i komunikacione tehnologije (IKT) Omogućavaju proizvodnju, obradu, čuvanje, prenos i prikazivanje informacija. Koriste računare i računarske programe za realizaciju ovih zadataka. Zoltan Geler zoltang@ff.uns.ac.rs Sastoje se od hardvera (hardware) i softvera (software). -Hardver - Označava fizičke komponente računara. (monitor, disk, procesor, tastatura, miš, itd.) 5 osnovnih jedinica računara (Fon Nojmanova arhitektura)o Memorija Upravljačka jedinica ULAZNI UREĐAJI Aritmetičko-logička jedinica CENTRALNI PROCESOR UPRATLJAČKA JEDINICA ARITMETIČKO - LOGIČKA JEDINICA IZLAZNI UREĐAJI Personalni računario Desktop Laptop Tablet Pametni telefon Mainframe računari -Trste računara - Ulazni uređaji Izlazni uređaji MEMORIJA Super-računari

2 - Delovi računara - - Osnovne komponente - Kućište Izvor za napajanje Matična ploča Procesor Radna memorija Dodatne kartice Optički uređaj Čvrsti disk (interni hard disk) Ulazni i izlazni (periferni) uređajio Monitor Tastatura Miš Štampač Skener Zvučnici Web kamera Fleš disk Modem Matična (osnovna) ploča:objedinjuje, spaja elemente računara i omogućava komunikaciju između tih elemenata. Procesor: mozak računara, izvršava instrukcije (naredbe) programa. Radna memorija (RAM):memorija u koju se učitavaju programi i podaci pre nego što procesor počne njihovo izvršavanje. RAM Random Access Memory Upis i čitanje Isključivanjemračunara gubi sadržaj -Trste memorije - ROM Read Only Memory Samo čitanje Ne gubi sadržaj isključivanjem računara Koristi se za izvršavanje programa Čuva deo sistemskog softvera - BIOS BIOS Basic Input/Output System Učitava operativni sistem uradnu memoriju pri pokretanju računara Sadrži osnovne funkcije za upravljanje hardverom - Merne jedinice memorije - BIT b dve vrednostio 0,1 BYTE B 8 bita, najmanja jedinica informacije koja se može adresirati KILOBYTE KB 1024 B MEGABYTE MB 1024 KB GIGABYTE GB 1024 MG TERABYTE TB 1024 GB =168

3 - Priključci - USB(Universal Serial Bus) tastatura, miš, skener, štampač, fleš memorija, digitalna kamera, mobilni telefon, tablet TGA(Video Graphics Array) DTI(Digital Visual Interface) HDMI(High-Definition Multimedia Interface) monitor, TV, projektor -Trste softvera 1 - Sistemski softver operativni sistemo Upravlja radom računara Učitava se pre drugih programa Upravlja resursima (hardverom) računarao memorija, procesor, uređaji, datoteke, itd. Omogućava interakciju ostalih programa sa hardverom Upravljački programi (drajveri), uslužni (pomoćni) programi Primeri operativnih sistemao Windows Linux Android -Trste softvera 2 - Aplikativni softver korisnički softvero Programi namenjeni korisnicima računara Koriste se za rešavanje konkretnih problema/zadataka PrimeriO Obrada tekstao Word, Writer, Wordpad Tabelarne kalkulacijeo Excel, Calc PrezentacijeO PowerPoint, Impress CrtanjeO Illustrator, CorelDRAW, Inkscape Obrada slikao Photoshop, GIMP Obrada zvuka, multimedija, računarkse igre, itd. -Tirusi- Malver(Malware) zlonamerni softvero Softver koji na bilo koji način može ugroziti računar Virus program koji se sam umnožava Trojanci(Trojan Horses) zlonamerni programi maskirani u korisne Crvi(Worms) umnožavaju se preko računarskih mreža, često ne zaraze druge programe Rutkit(Rootkits) utiču, menjaju sam operativni sistem Zadnja vrata(backdoor) omogućavaju neovlašćen pristup računaru Špijunski programi (Spyware) sakupljaju podatke o korisniku Adver(Adware) prikazuju reklame, otvaraju web stranice Izvori virusa: Mediji za prenos podatakao CD, DVD, fleš disk, eksterni diskovi InternetO web stranice, prilozi

4 -Odbrana od virusa - Redovno ažuriranje operativnog sistema Ispravljanje uočenih grešaka i bezbednosnih nedostataka Antivirus Program za identifikovanje i uklanjanje virusa Norton, Kaspersky, NOD32 Avast, AVG, Avira Redovno ažuriranje Zaštitni zid(firewall) Kontroliše protok podataka preko mreže Štiti od neželjenog prenosa podatakao Comodo, ZoneAlarm -Autorsko pravo - Autorsko pravo daje autorima isključivo pravo da koriste svoja dela ili da drugima odobravaju da ih koriste Nikom nije dozvoljeno pravljenje kopije softvera bez dozvole Licencadaje korisniku zakonsko pravo korišćenja softvera, kupovinom softvera stičemo pravo korišćenja u skladu sa uslovima licencnog ugovora. Šerver(Shareware) programi koji se mogu koristiti besplatno uz neka ograničenja (WinRAR, Total Commander) Besplatan softver(freeware) programi koji se mogu koristiti besplatno bez ograničenja (Avast, Comodo Firewall) Softver otvorenog koda(open source software) besplatan softver uz koji je dostupan i izvorni kod. Dozvoljeno je menjanje i prilagođavanje koda (LibreOffice, Linux, Android) -Radna površina - - Korišćenje miša - Levo dugmeo Jedan klik-izbor ikone, fajla, stavke menija, otvaranje menija, praćenje linka, pokretanje ili izbor programa sa taskbar-a. Dupli klik pokretanje programa, otvaranje dokumenta. Držimo pritisnuto markiranje, premeštanje, kopiranje. Desno dugme otvara kontekstni (priručni) meni, tj. pomoćni meni čiji sadržaj zavisi od radnog okruženja (u kom programu se nalazimo).

5 Shut down Switch User Log off Lock Restart Sleep Hibernate - Isključivanje računara - Isključivanje Promena korisnika Odjava sa sistema Zaključavanje računara, nećemo se odjaviti, ali ga trenutno ne koristimo Restartovanje/ponovno pokretanje Stanje pripravnosti, režim spavanja Hibernacija računar se isključuje, ali se čuva aktuelno stanje koje se uključivanjem učitava Leva strana: -Start meni - Spisak najčešće korišćenih programa All programs svi instalirani programi Polje za traženje Desna strana: Prečice ka privatnim folderima Kontrolni panel (Control Panel) Sistem pomoći (Help and Support) Dugme za isključivanje Windows, Ctrl + Esc -Sistem pomoći - Start-> Help and Support (Windows + F1) -Rad sa ikonama 1 - Trste ikona: Fajl, program Folder (direktorijum) Prečica (shortcut) BiranjeO Levim tasterom miša Ctrl nesusedne ikone Shift grupa susednih ikona Pravljenje prečiceo Send To -> Desktop iz priručnog menija. Brisanjem prečice originalna datoteka se ne briše.

6 -Rad sa ikonama 2 - Teličina: Large icons velike ikone Medium icons ikone srednje veličine Small icons male ikone Način prikazao Autor arrange icons automatski raspored Align icons to grid poravnanje uz mrežu Show desktop icons uključivanje/isključivanje prikazivanja ikona na radnoj površini -Delovi prozora 1 - Traka naslova Traka menija Traka alata Radna površina Linija statusa -Delovi prozora 2 - Linija naslova Traka sa komandama Radna površina Linija statusa -Rad sa prozorima 1 - Pomeranje- pomoću naslovne linije(trake) Promena veličine: Pomoću ivice prozora Dugme za minimiziranje i maksimiziranje Dupli klik na naslovnu liniju Zatvaranje prozora: Dugme za zatvaranje Alt + F4

7 -Rad sa prozorima 2 - Minimiziranje svih otvorenih prozora Ikona Show Desktop na desnoj strani taskbara Show the Desktop iz priručnog menija taskbara Windows + D -Rad sa prozorima 3 - Automatsko poravnanje blizu leve, desne i gornje ivice desktopa Uređivanje otvorenih prozora: pomoću priručnog menija taskbara Cascade Windows jedan preko drugog Show windows stacked jedan ispod drugog Show windows side by side jedan poreddrugog Prelazak između otvorenih prozora: Alt + Tab Windows + Tab - Osnovne informacije o sistemu - - Izgled radne površine - Start -> Computer -> Properties Windows edition verzija operativnog sistema Personalize iz priručnog menija desktopa Theme unapred pripremljene teme Desktop Background- pozadina Window Color boja prozora Sounds zvukovi Screen Saver čuvar ekrana System- osnovne informacije o računaruo Processor procesor Installed memory količina radne memorije System type tip operativnog sistema

8 - Rezolucija ekrana - -Datum i vreme - Screen rezolution iz priručnog menija desktopa Display uređaj Resolution- rezolucija Orientation orijentacija Datum i vreme menjamo na sledeći načino Kliknemo na datum i vreme na taskbaru Klinemo na stavku Change date and time settings Klinemo na dugme Change date and time -Jezik unosa - MenjanjeO Language bar(traka jezika) levi Alt + Shift Dodavanje i brisanjeo Settings... Iz priručnog menija trake jezika - Upravljač zadacima - Ctrl + Shift + Escili Start Task Manager iz priručnog menija taskbara Application programi Processes procesi Services servisi Performance performanse Networking status mreže Users prijavljeni korisnici Zatvaranje aplikacije koja ne reaguje(not Responding): End Task

9 - Kontrolni panel - Start-> Control Panel Menjanje podešavanja operativnog sistema. - Deinstaliranje programa - Start-> Control Panel -> Uninstall a program Uninstall deinstaliranje Change promena Repair popravka