SISTEM MAKLUMAT PENGURUSAN TEMUJANJIDAN MESYUARAT ATAS TA LIAN BERDASARKAN PENDEKATAN CSCW MARLINA BINTIMOHAMAD

Transcription

1

2

3 SISTEM MAKLUMAT PENGURUSAN TEMUJANJIDAN MESYUARAT ATAS TA LIAN BERDASARKAN PENDEKATAN CSCW MARLINA BINTIMOHAMAD Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Sains (Teknologi Maklumat-Pengurusan) Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat Universiti Teknologi Malaysia MEI2006

4 ii Saya akui karya ini adalah nukilan saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya Tandatangan : _ Nama Penulis : MARLINA BINTIMOHAMAD Tarikh : 10 MEI2006

5 iii Bersyukur kepadanya yang Maha Esa Buat insan-insan tersayang... Suami yang disayangi Abdul Jalil Omar Ayahanda yang dihormati Mohamad bin Embong Bonda yang disanjungi Yahan binti Othman Anakanda yang dikasihi Ariesya Saffiyah, Ammar Aqasyah Abang-abang, kakak,adik-adik dan anak saudara...roslan, Suhaimi, Anita, Ashraf, Liza, Razahar, Faridah, Asiah, Mohd Yusof dan Amirul Dorongan dan semangat kalian menjadi inspirasi berpanjangan... Terima kasih

6 iv PENGHARGAAN Dengan nama Allah Yang Maha Pengasih Dan Penyayang. Alhamdulillah, dengan limpah kurnianya, laporan projek ini dapat juga disiapkan sepenuhnya walaupun dalam masa yang begitu singkat. Penghargaan ikhlas ini ingin dirakamkan khas kepada penyelia projek saya, Prof Madya Dr Naomie binti Salim di atas segala tunjuk ajar, bimbingan dan dorongan yang telah diberikan sepanjang menyiapkan laporan ini. Segala ilmu dan idea yang beliau curahkan amat bernilai dan sangat saya hargai. Penghargaan juga untuk semua pensyarah Jabatan Sistem Maklumat yang telah sudi berkongsi ilmu yang sangat berguna untuk menyiapkan tesis ini. Antaranya Dr Azizah Abd Rahman, PM Wardah Zainal Abidin, Dr Othman Ibrahim, Prof Zaki Abu Bakar, Pn Aryati Bakri, Prof Dr Rose Alinda Alias dan Dr Harihodin. Jutaan terima kasih juga buat semu a kakitangan Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat yang telah memberikan kerjasama, maklumat dan bantuan sepanjang menyiapkan laporan ini. Akhir sekali buat keluarga, suami, Abdul Jalil bin Omar dan permata hati Ariesya Saffiyah, Ammar Aqasyah, terima kasih kerana memahami. Buat rakan-rakan, te rima kasih atas bantuan dan dorongan kalian. Tidak lupa juga kepada semua individu yang terlibat secara langsung atau tidak langsung sepanjang menyiapkan laporan ini. Wassalam.

7 v ABSTRAK Seiring dengan pembangunan dan perkembangan teknologi komputer yang pesat, kebanyakan masalah dalam pengurusan yang wujud dalam organisasi dapat diselesaikan dengan menggunakan teknologi berbantukan komputer. Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Atas Talian (SMTM) berdasarkan kepada pendekatan Computer-Supported Collaborative Work (CSCW) dibangunkan menggunakan teknologi web untuk kegunaan pensyarah, staf pentadbiran dan pelajar di Fakulti Sains Komputer dan Sistem Makumat. Sistem ini memuatkan beberapa fungsi yang utama seperti menguruskan mesyuarat dan temujanji,mengemaskini kalendar dan membentuk kumpulan. Sistem ini dibangunkan dengan menggunakan metodologi prototaip penjelajahan dan teknik Unified Modelling Language (UML)untuk memodelkan sistem. Manakala bahasa pengaturcaraan utama yang digunakan untuk membangunkan sistem ini ialah Active Server Page (ASP)dan Microsoft Access sebagai pangkalan data sistem. Hasil dari pengujian yang dijalankan, sistem ini dapat diterima oleh pengguna iaitu pelajar dan pensyarah.

8 vi ABSTRACT Along with the rapid development of computer technologies, most encountered management problems in the organizations can be solved using computer-aided technologies. Online Information System for Appointment and Meeting (SMTM)based on Computer-s upported Collaborative Work (CSCW) approach will be develop using web technology for lecturers, administrative staff and students themselves. This system load with the main functions such as managing appointment and meeting, updating calendar and create group. This system developed using methodologies combining evolution prototype paradigm, Unified Modeling Language (UML)as a modelling technique, Rational Rose as its tools, Microsoft Access as the database engine and ASP technologies. Last but not least, from the testing on user acceptance test, this system have accepted by the student and lecturer and will be using in managing meeting and appointment at FSKSM.

9 vii JADUAL KANDUNGAN BAB PERKARA MUKA SURAT TAJUK i PENGAKUAN ii DEDIKASI iii PENGHARGAAN iv ABSTRAK v ABSTRACT vi JADUAL KANDUNGAN vii SENARAIJADUAL xiii SENARAIRAJAH xiv SENARAISINGKATAN xv SENARAIISTILAH xvi SENARAILAMPIRAN xvii BAB 1 PENGENALAN PROJEK Pengenalan Latar Belakang Masalah Pernyataan Masalah Objektif Projek Skop 5

10 viii 1.6 Kepentingan Projek Ringkasan 7 BAB 2 KAJIAN LITERATUR Pengenalan Kajian Mengenai Computer-Supported Collaborative Work (CSCW) Definisi CSCW Konsep Asas dalam CSCW Klasifikasi CSCW Isu isu dalam CSCW Kepentingan CSCWdalam Kajian Kajian Terhadap Sistem Sedia Ada Perbandingan Di antara Sistem Sedia ada dan Sistem Cadangan Kajian Terhadap Teknologi Internet Konsep Pelayan-Pelanggan Konsep World Wide Web (W) Teknologi Tanpa Wayar (Wireless) Perbandingan Teknologi Internet Kajian Terhadap Bahasa Pengaturcaraan Active Server Pages (ASP) Kelebihan ASP JavaScript Kelebihan Bahasa JavaScript PHP (Hypertext Preprocessor) JAVA Perbandingan Bahasa Pengaturcaraan Kajian Terhadap Metodologi Pembangunan Sistem Metodologi Berorientasikan Objek 33

11 ix Model Air Terjun Model Prototaip Model Peningkatan Perbandingan Metodologi Pembangunan Sistem Ringkasan 41 BAB 3 METODOLOGI Pengenalan Metodologi Pembangunan Projek Kajian Terhadap Model Proses Metodologi Yang Dipilih Secara Terperinci Unified Modeling Language (UML) Rajah Kes Guna Rajah Jujukan Rajah Pakatan Rajah Kelas Rajah Aktiviti Rangka Kerja Projek Fasa 1 : Perancangan Awal Fasa 2 : Analisis Fasa 3 : Rekabentuk Sistem Fasa 4 : Pembangunan dan Implementasi Sistem Fasa 5 : Pengujian Sistem Justifikasi Perkakasan Justifikasi Perisian Sistem Pengoperasian

12 x Windows XP Professional Edition Active Server Pages (ASP) Microsoft Front Page Microsoft Dreamweaver MX Microsoft Access Internet Information Services (IIS) Rational Rose Enterprise Edition Spesifikasi Input dan Spesifikasi Output Justifikasi Penggunaan Metodologi, Kaedah dan Teknik Jadual Projek Ringkasan 60 BAB 4 ANALISIS DAN REKABENTUK Latar Belakang Organisasi Matlamat Organisasi Visi Organisasi Misi Organisasi Carta Organisasi Aliran Kerja Untuk Temujanji dan Mesyuarat Penyataan Masalah dalam Konteks Organisasi Proses Semasa dan Permodelan Keperluan Pengguna Permodelan Rekabentuk Proses Rekabentuk Senibina Sistem Rekabentuk Antaramuka Pengguna 70

13 xi 4.7 Rekabentuk Pangkalan Data Perancangan Ujian Ringkasan 74 BAB 5 PERLAKSANAAN DAN PENGUJIAN Pengenalan Program Pembangunan Pemasangan IIS Pemasangan Microsoft Access dan Microsoft Front Page Skrip Perhubungan dengan Pangkalan Data Modul-Modul Sistem Pendaftaran Menentukan Mesyuarat Membuat Temujanji Kemaskini Data Membentuk Kumpulan Menentukan Sekatan Masa Kemaskini Kalendar Manual Pengguna Pengujian Pengujian Unit Pengujian Integrasi Pengujian sistem Pengujian Penerimaan Ringkasan 91

14 xii BAB 6 STRATEGIORGANISASI Pengenalan Strategi Pemasangan Cadangan Strategi Implementasi Menyemak Polisi Pengurusan Menilai Kos dan Faedah Motivasi Penerimaan Latihan Sebagai Alat Bantu Penerimaan Ringkasan 101 BAB 7 PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN Pengenalan Pencapaian Objektif Pertama Objektif Kedua Objektif Ketiga Kekangan dan Cabaran Cadangan Kesimpulan 107 RUJUKAN 108 LAMPIRAN A-LAMPIRAN J

15 xiii SENARAIJADUAL NOJADUAL TAJUK MUKA SURAT 2.1 Konsep Asas dalam CSCW Matrik masa dan tempat Perbandingan Sistem Sedia Ada dan Sistem Cadangan Perbandingan Teknologi Internet Perbandingan Bahasa Pengaturcaraan Perbandingan Metodologi Pembangunan Sistem Justifikasi Perkakasan Senarai Jadual Perancangan Ujian Skrip perhubungan ke pangkalan data Skrip untuk menhubungkan sistem dengan jadual untuk paparan maklumat pensyarah Skrip untuk Menentukan Mesyuarat Modul-Modul Sistem Senarai Kos dan Faedah Da ri Perspektif Jabatan Senarai Kos dan Faedah bagi Pensyarah 98

16 xiv SENARAIRAJAH NORAJAH TAJUK MUKA SURAT 2.1 Bagaimana perbezaan aspek berkait dalam CSCW Pengurusan Kalendar Hubungan Pelayan dan Pelanggan Model Berorientasikan Objek Model Air Terjun Model Prototaip Penjelajahan Model Peningkatan Rangka Kerja Pembangunan Projek Gambarajah Aliran Kerja Untuk Mesyuarat Gambarajah Aliran Kerja Untuk Temujanji Rekabentuk Senibina Sistem Susun Atur Menggunaka Kepelbagaian Kawalan Paparan Skrin Control Panel Paparan Skrin untuk Pemasangan IIS Paparan Skrin Untuk Mencipta Virtual Directory Paparan Skrin untuk Virtual Directory Creation Wizard Borang Pendaftaran Contoh Mesej Ralat Aktiviti Dalam Proses Perlaksanaan Pertukaran 94

17 xv SENARAISINGKATAN ASP Active Server Pages AJK Ahli Jawatankuasa CGI Common Gateway Interface CSCW Computer-Supported Cooperative Work FSKSM Fakulti Sains Komput er dan Sumber Maklumat HTML HyperText Markup Language HTTP HyperText Transfer Protokol HTTPD Hyper Text Transfer Protocol Daemon ICT teknologi maklumat dan komunikasi IE Internet Explorer IIS Internet Internet Information Services LAN Rangkaian Kawasan Setempat OO Object Oriented ODBC Open Database Connectivity PDA personal digital assistant SDLC System Development Life Cycle SGML standard generalized markup language SMS short messaging system SMTM Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian TCP/IP Transmission Control Protocol/ Internet Protocol UAT User Acceptance Test UML Unified Modelling Language WAN Rangkaian Kawasan Meluas W World Wide Web

18 xvi SENARAIISTILAH Atas Talian Pelayan Pelanggan Skrip Bahagian Pelayan Pelayar Perhubungan Kerjasama Penyelarasan Tanpa wayar Bergerak secara tetap penyesuai tanpa wayar titik capaian Online Server Client Server Side Scripting Browser communication collaboration Coordination wireless roaming stationary Wireless adapter access point

19 xvii SENARAILAMPIRAN NOLAMPIRAN TAJUK MUKA SURAT A Permohonan Sistem 114 B Carta Gantt 117 C Jadual dan Soalan Temubual 118 D Carta Organisasi 120 E Proses Semasa dan Permodelan 121 F Permodelan Rekabentuk Proses 135 G Rekabentuk Pangkalan Data 159 H Manual Pengguna 163 I Kes Ujian bagi Pengujian Unit 175 J Pengujian Penerimaan Pengguna 178

20 BAB 1 PENGENALAN PROJEK 1.1 Pengenalan Selaras dengan perkembangan teknologi maklumat, timbul satu idea untuk mengkomputerkan semua sistem pengurusan yang terdapat di Fakulti Sains Komputer dan Sumber Maklumat (FSKSM). Salah satu daripadanya ialah sistem pengurusan penjadualan mesyuarat dan temujanji. Sistem ini dibangunkan khas untuk pensyarah, staf pentadbiran dan juga pelajar untuk memudahkan semua pengguna dalam menguruskan penjadualan mesyuarat dan temujanji. Sistem yang ada sekarang menguruskan mesyuarat dan temujanji secara manual. Di bahagian pentadbiran, seorang staf ditugaskan untuk menjaga jadual mesyuarat untuk dekan, timbalan pendaftar dan juga ketua jabatan. Namun diperingkat jabatan sendiri, mesyuarat ditentukan oleh setiap ketua jabatan. Keadaan ini menyebabkan tidak semua pensyarah yang sepatutnya hadir ke mesyuarat tersebut dapat hadir kerana perlu menguruskan tugas-tugas lain serentak dengan masa mesyuarat.

21 2 Bagi pihak pelajar pula, mereka mengalami kesukaran untuk menemui pensyarah kerana pensyarah tiada di bilik. Ini ialah akibat mereka tidak mengetahui jadual pensyarah setelah membuat temujanji. Bagi menyelesaikan masalah penjadualan tersebut satu sistem yang dinamakan Sistem Maklumat Mesyuarat dan Temujanji Di Atas Talian akan dibangunkan. Sistem ini adalah untuk kegunaan FSKSM. Maklumat lanjut berkenaan dengan sistem dapat dilihat di Lampiran A. Ianya dibangunkan berasaskan web supaya sistem ini dapat dicapai oleh semua pengguna iaitu pensyarah, pelajar dan juga staf pentadbiran. Selain itu, sistem ini dibangunkan dengan menggunakan pendekatan metodologi prototaip penjelajahan atau evolusi supaya sistem yang akan dibangunkan ini benar-benar dapat memenuhi keperluan pengguna. Teknik yang akan digunakan ialah Unified Modeling Language(UML) dengan menggunakan peralatan Rational Rose Enterprise Edition. Sistem yang akan dibangunkan ini akan disesuaikan dalam persekitaran Komputer Supported Cooperative Work (CSCW). Ianya adalah untuk menguji keberkesanan CSCW melalui penggunaan sistem ini. 1.2 Latar Belakang Masalah Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat mempunyai jumlah pelajar dan pensyarah yang ramai. Keadaan ini telah memberi kesan kepada pelajar dan juga pensyarah dalam menguruskan mesyuarat dan temujanji. Temujanji dan mesyuarat adalah satu perkara yang penting dalam melicinkan perjalanan tugas harian bagi pelajar dan pensyarah. Akan tetapi terdapat kelemahan yang menyukarkan bagi pelajar untuk berjumpa dengan pensyarah dan juga untuk mengadakan mesyuarat antara pensyarah. Berdasarkan pemerhatian dan kajian

22 3 awalan mendapati permasalahan ini semakin ketara yang mampu menjejaskan prestasi pelajar. Kesukaran mengadakan mesyuarat pula adalah disebabkan dari kesukaran untuk menentukan waktu yang lapang dan sesuai bagi setiap pensyarah menghadiri mesyuarat. Terdapat dua masalah yang dihadapi iaitu pertama masalah dalam menentukan temujanji antara pelajar dan pensyarah. Masalah yang kedua ialah bagi menetapkan masa mesyuarat dan temujanji di antara pensyarah dengan pensyarah yang lain. Bagi pelajar, masalah yang selalu dihadapi ialah untuk berjumpa dengan pensyarah. Pelajar perlu berhadapan dengan risiko pensyarah tiada di bilik jika ingin berjumpa pensyarah tanpa temujanji kerana ia melibatkan penggunaan kos dan masa. Walaupun terdapat jadual tugas pensyarah pada pintu bilik namun dalam keadaan tertentu pensyarah terpaksa menguruskan tugas-tugas lain. Pelbagai kaedah yang digunakan oleh pelajar untuk mengadakan temujanji dengan pensyarah samada melalui SMS (short messaging sistem), menghubungi telefon bimbit pensyarah, meninggalkan nota pada pintu pensyarah terbabit dan bermacam-macam teknik yang digunakan. Bagi pensyarah pula, masalah untuk menentukan masa mesyuarat sering dihadapi seperti tidak semua pensyarah yang terlibat dengan sesuatu mesyuarat dapat hadir. Keadaan ini berlaku kerana terdapat pertindihan masa di antara pensyarah-pensyarah yang terlibat. Oleh sebab itu, berkemungkinan keputusan mesyuarat yang memerlukan persetujuan pensyarah yang terlibat tidak dapat dibuat. Pensyarah juga terpaksa menggunakan banyak masa untuk mengatur sesuatu mensyuarat dan kadangkala terpaksa melakukannya berulang kali untuk mensyuarat yang sama kerana pertindihan masa. Pada kebiasaannnya, untuk menentukan sesuatu mesyuarat, pensyarah akan memperolehi maklumat melalui mendapatkan waktu lapang dari pejabat, bertanya dengan setiap pensyarah dan pelbagai teknik lain yang digunakan.

23 4 1.3 Pernyataan Masalah Berdasarkan kepada latarbelakang masalah yang telah dinyatakan, penulis mencadangkan agar dibangunkan satu sistem untuk menguruskan penjadualan mesyuarat dan temujanji berdasarkan pendekatan CSCW. Persoalan yang ingin diselesaikan ialah yang pertama apakah bentuk sistem penjadualan temujanji dan mesyuarat yang berdasarkan pendekatan CSCW yang boleh dibangunkan untuk menyelesaikan masalah tersebut dan persoalan yang kedua ialah sejauh manakah sistem penjadualan temujanji dan mesyuarat yang dibangunkan dapat menyelesaikan masalah pengurusan yang terdapat di FSKSM. 1.4 Objektif Projek Terdapat dua objektif projek yang telah dikenalpasti iaitu: i. Membangunkan sebuah sistem maklumat atas talian yang dinamakan sebagai Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian(SMTM) berdasarkan kepada pendekatan Computer-Supported Collaborative Work (CSCW). ii. Menguji penerimaan Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian(SMTM). iii. Mencadangkan strategi implementasi SMTM supaya digunakan secara menyeluruh di FSKSM untuk menyelesaikan masalah penjadualan.

24 5 1.5 Skop Skop-skop bagi projek ini ialah: i. Sistem ini boleh digunakan oleh pengguna yang berdaftar dan mempunyai kata laluan iaitu pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran/pentadbir sistem. ii. Sistem ini akan lebih menumpukan kepada beberapa fungsi utama iaitu menentukan masa mesyuarat di antara pensyarah dengan pensyarah,temujanji di antara pelajar dan pensyarah, membentuk kumpulan, mengemaskini maklumat kumpulan dan mengemaskini kalendar peribadi pensyarah. iii. Penentuan mesyuarat, membuat temujanji dan aktiviti lain hanya boleh dibuat pada hari bekerja tidak termasuk hari cuti Am dan juga hari cuti Sabtu dan Ahad. iv. Sistem ini hanya dapat dicapai melalui aplikasi web (Web Browser). v. Pengujian untuk mengukur keberkesanan sistem akan dilakukan dengan menggunakan teknik User Acceptance Test (UAT). vi. Sistem ini dibangunkan dengan menggunakan bahasa pengaturcaraan Active Server Pages (ASP) sebagai bahasa yang

25 6 utama, pangkalan data Microsoft Access dan sistem pengoperasian Windows XP Professional. vii. Teknik kawalan hanya akan digunakan untuk mengawal pertindanan data dan capaian ke atas sistem. 1.6 Kepentingan Projek Kepentingan projek ini tertumpu kepada pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran yang terdapat di FSKSM. Projek ini dilaksanakan adalah bertujuan untuk membantu menyelesaikan masalah yang wujud di fakulti dalam menentukan masa mesyuarat dan temujanji di antara pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran. Hasil dari perlaksanaan sistem ini dijangka dapat mengurangkan dan menyelesaikan masalah pengurusan yang wujud di fakulti terutamanya dalam menentukan masa mesyuarat dan temujanji. Dengan ini pengurusan fakulti akan dapat berjalan dengan lebih lancar. Kepentingan projek ini kepada pensyarah dan staf pentadbiran ialah dalam menyelesaikan masalah penjadualan dan pengurusan masa. Diharapkan projek ini dapat penyelesaikan masalah pertindanan masa di antara menghadiri mesyuarat dan menyelesaikan tugas-tugas lain. Dengan ini setiap mesyuarat yang diadakan dapat mencapai objektif dengan kehadiran semua pihak yang terlibat. Kepentingan projek ini kepada pelajar pula ialah pelajar dapat membuat temujanji tanpa perlu pergi ke bilik pensyarah atau melalui telefon. Keadaan ini dapat menjimatkan kos dan masa pelajar. Dengan itu, pelajar dapat membahagikan masa kepada tugas-tugas lain dengan lebih berkesan. Ia juga amat membantu bagi pelajar yang tidak mempunyai kenderaan sendiri.

26 7 Selain daripada itu, projek ini juga dapat menilai sejauh mana keberkesanan konsep CSCW melalui penggunaan sistem ini di dalam persekitarannya dan juga mencadangkan cara menggalakkan pengguna menggunakan sistem ini dalam menjalankan kerja-kerja mereka. 1.7 Ringkasan Secara keseluruhan bab ini menerangkan tentang Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian. Sistem ini dibangunkan dengan berdasarkan pendekatan CSCW. Ianya dibangunkan untuk membantu pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran di FSKSM dalam menguruskan temujanji dan mesyuarat. Bagi mendapatkan maklumat yang berkaitan, penulis telah menjalankan temuduga dengan pengguna untuk mendapatkan gambaran keseluruhan tentang latar belakang masalah. Kajian terhadap sistem sedia ada yang wujud di FSKSM dan organisasi lain juga dilakukan untuk maklumat dalam proses pembangunan sistem. Metodologi, kaedah dan teknik yang telah digunakan dalam sistem sedia ada juga diambil kira untuk membangunkan sistem secara lebih efektif. Semua data dan maklumat tersebut akan dijelaskan dengan lebih terperinci dalam bab yang seterusnya. Secara keseluruhannya pembangunan sistem ini diharap dapat menyelesaikan masalah yang wujud di FSKSM terutamanya yang berkaitan dengan temujanji dan mesyuarat.

27 BAB 2 KAJIAN LITERATUR 2.1 Pengenalan Tujuan kajian literatur ini dibuat ialah untuk menilai sejauh mana kefahaman penulis terhadap projek. Ini dapat dilakukan dengan mengkaji sistem yang sedia ada bagi mendapatkan maklumat-maklumat dan data-data penting yang berkaitan dengan projek. Ini adalah penting untuk memberikan kefahaman yang lebih mendalam bagi menyelesaikan masalah. Proses mendapatkan maklumat ini boleh didapati daripada pembacaan jurnal, buku teks, internet dan sebagainya. Bagi projek ini, kajian telah dilakukan ke atas persekitaran dan konsep Computer-Supported Cooperative Work (CSCW), sistem yang terdapat di pasaran, teknologi internet dan perisian yang akan digunakan untuk membangunkan sistem ini.

28 9 2.2 Kajian Mengenai Computer-Supported Cooperative Work (CSCW) Penggunaan komputer peribadi telah tersebar dengan meluas dengan gabungan rangkaian. Ia bukan lagi sekadar untuk memproses data teragih malah dalam bekerja secara bersama. Keadaan ini telah mewujudkan konsep Computer- Supported Cooperative Work (CSCW). Secara ringkasnya, CSCW ialah penggunaan teknologi komputer oleh beberapa kumpulan atau orang yang berlainan untuk mencapai objektif dalam sesuatu kerja. Perkembangan CSCW banyak dipengaruhi oleh perkembangan teknologi itu sendiri. Rajah 2.1 menunjukkan perbezaan aspek berkait dalam CSCW. Manusia Tugas Organisasi Teknologi Rajah 2.1 : Bagaimana perbezaan aspek berkait dalam CSCW (Uwe M.Borghoff et.al,2000)

29 10 Penggunaan CSCW dalam sesebuah organisasi boleh memberikan hasil yang lebih memberangsangkan di mana dapat mempercepatkan proses membuat keputusan dan juga menambahbaik dalam pengaliran maklumat ( Uwe M.Borghoff et al, 2000). Dalam kajian ini, konsep CSCW akan diaplikasikan dalam pengurusan kalendar untuk menyokong dalam pengurusan temujanji dan mesyuarat. Sila rujuk rajah 2.2. Kalendar Kongsi Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun Antaramuka Kongsi Rajah 2.2 : Pengurusan Kalendar ( Uwe M.Borghoff et al, 2000). Membangunkan sebuah sistem berasaskan konsep CSCW atau Groupware yang berjaya bukanlah satu kerja mudah dan melibat banyak masalah yang kompleks. Contohnya, persekitaran sekumpulan manusia sentiasa berubah-ubah, penjadualan dan penyusunan untuk sesuatu kumpulan lebih kompleks berbanding individu dan peranan individu dalam sesuatu kumpulan adalah tidak tetap. Dalam konteks perkongsian kalendar pula, tidak semua orang mempunyai kalendar atas talian dan sesetengah yang mempunyai kalendar di atas talian pula tidak membenarkan orang lain menggunakannya (Palen et al, 2002).

30 Definisi CSCW. Terdapat beberapa definisi CSCW. Menurut Bannon et al (1991) CSCW boleh dilihat sebagai satu istilah yang membenarkan manusia daripada bidangbidang disiplin yang berlainan yang ada kaitan diantara satu sama lain untuk bertemu dan berbincang tentang isu-siu yang berkaitan dengan bidang mereka. Secara umumnya istilah CSCW boleh dikatakan sebagai penggunaan komputer yang menyokong aktiviti-aktiviti di mana sekumpulan manusia bekerjasama. CSCW bukan sahaja satu bidang baru tetapi lebih kepada perubahan paradigma dalam merekabentuk sistem sokongan komputer. Bukan itu sahaja malah boleh dikatakan ia adalah rekabentuk teknologi berdasarkan komputer yang mementingkan kelakuan organisasi sosial pengguna ( Hughes et al, 1991 & Suchman et al,1983). CSCW ialah terma generik yang mana menggabungkan pemahaman tentang bagaimana orang bekerja dalam kumpulan dengan membenarkan penggunaan teknologi rangkaian komputer dan gabungan perkakasan, perisian, perkhidmatan dan teknik (Wilson 1991). Menurut Hill dan Brinck(1994), CSCW adalah satu kajian bagaimana individu bekerja secara berkumpulan menggunakan teknologi komputer. Contohnya termasuklah penggunaan mail elektronik, teks hiper yang termasuk dalam kesedaran kepada aktiviti-aktiviti pengguna lain Konsep Asas dalam CSCW. Secara umum, terdapat tiga konsep asas dalam CSCW iaitu perhubungan (communication), kerjasama (collaboration) dan penyelarasan (coordination) (Ellis, Gibbs,Rein,1991). Perbezaan dan penerangan tentang ketiga-tiga aspek ini diterangkan dalam jadual.

31 12 Jadual 2.1 : Konsep Asas dalam CSCW Konsep / Kriteria Ciri-ciri Aplikasi Segerak (synchronous) Perhubungan Kerjasama Penyelarasan 1. Menyokong secara berterusan komunikasi langsung antara peserta. 2. Mesej dihantar kepada penerima melalui saluran yang telah ditentukan. 3. Kesan medium ke atas proses komunikasi. 1. Video Conferencing 2. Chat sistem 1. Menyokong perkongsian maklumat. 2. Kesedaran ke atas aktiviti orang lain dan saling menyokong diantara satu sama lain. 1. File Sharing 2. Shared editors 3. Knowledge Management 1. Menyelaraskan sumbangan individu untuk disesuaikan dalam keseluruhan tugas. 2. Permintaan bergantung kepada perancangan dan kerja selari. 3. Kerjasama perlu diselaraskan. 4. Memerlukan pengawalan yang nyata. 1. Voting 2. Meeting 3. Decision Support Sistem Aplikasi Tak Segerak (Asynchronous) Newsgroups 1. Hypertext 1. Workflow sistem 2. Group kalendar Klasifikasi CSCW Aplikasi CSCW boleh diklasifikasikan kepada dua bahagian. Salah satu pendekatan yang boleh digunakan dalam mengklasifikasikan aplikasi ini adalah dengan melihat bagaimana aplikasi menanggani dua dimensi isu iaitu masa dan tempat:

32 13 i. Masa yang sama ( synchronous) atau masa yang berbeza (asynchronous) ii. Tempat yang sama (co-located) atau tempat yang berbeza (distance). Jadual 2.2: Matrik masa dan tempat (Sposito, 2000) Tempat/Masa Masa yang sama Masa yang berbeza Tempat sama Bilik mesyuarat Argumentations tools (Co-located) Workstations network Shared calendars Shared editors and work surfaces PC projectors Tempat berbeza Video conferences (distance) Screen sharing E-conference Shared editors Voice mail Isu-isu dalam CSCW Aplikasi berasaskan CSCW dibangunkan untuk memenuhi kehendak pengguna yang pelbagai. Ianya bergantung keadaan skop, persekitaran pengguna, pengetahuan pengguna dan juga persepsi pengguna. Secara umumnya pengguna inginkan satu sistem yang ringkas dan mudah untuk digunakan, memberi maklumbalas yang cepat, mudah dicapai dari semua tempat dan pada bila-bila masa sahaja tanpa apa-apa sekatan ( Raatikainen, 2002, Sun MicroSistem, 1998).

33 14 Terdapat beberapa isu yang perlu diselesaikan untuk memastikan sesebuah aplikasi CSCW berjaya dalam menyediakan sistem yang mengikut kehendak pengguna. Antaranya yang akan dibincangkan dalam tesis ini ialah: i. Penerimaan (Adoption) Strategi penggunaan akan dicadangkan bagi memastikan sistem digunakan sepenuhnya oleh pengguna untuk mencapai objektif organisasi. ii. Mudah Diperolehi/ dicapai( Accessibility) Penggunaan teknologi WWW membolehkan aplikasi kerjasama mudah dicapai dari semua tempat (Dix,1997, Girgensohn et al, 1998). iii. Kesedaran ahli kumpulan ( Group Awareness) Peralatan yang digunakan dalam kajian ini dalam kes kesedaran ahli kumpulan ialah menggunakan pemberitahuan melalui mel elektronik. Dengan ini pengguna dapat mengetahui tentang perkara terkini yang berlaku dalam aplikasi Kepentingan CSCW Dalam Kajian. Aplikasi CSCW adalah berbeza dengan perisian biasa. Perisian biasa seboleh-bolehnya ingin menyembunyikan dan melindungi maklumat pengguna dari pengguna yang lain. Namun begitu, perisian berasaskan konsep CSCW adalah sebaliknya. Ianya memboleh setiap pengguna melihat antara satu sama lain. Selain tu juga ia membuatkan pengguna sistem sedar yang mereka adalah sebahagian daripada sistem. Walaubagaimanapun ianya tidak menimbulkan konflik kepada pengguna mahupun sistem (Beacker et al,1995).

34 15 Konsep ini akan diguna pakai dalam membangunkan SMTM di mana kalendar peribadi pensyarah boleh dilihat oleh pengguna. Dengan ciri-ciri ini akan meningkatkan keberkesanan dalam menjadualkan mesyuarat yang akan diadakan. Hampir 88 peratus pekerja Sun MicroSistem menggunakan Calendar Manager dalam mengatur mesyuarat. Kesannya secara drastik telah meningkatkan kecekapan dalam penjadualan mesyuarat (Palen,1999). Konsep CSCW yang digunakan dalam sistem ini ialah aplikasi tak segerak (asynchronous) dan penyelarasan (coordination) dimana pengguna dari tempat yang sama dan masa yang berbeza berkomunikasi menggunakan satu aplikasi iaitu SMTM yang sama untuk menyeragamkan aktiviti penjadualan kalendar dan membuat keputusan. Konsep CSCW digunakan kerana ianya dapat menjimatkan masa dan juga kos dalam menyelaraskan kerja kumpulan ( Brinck, 1998). 2.3 Kajian Terhadap Sistem Sedia Ada Setelah kajian awal dilakukan untuk mengkaji sistem sedia ada yang telah dibangunkan, didapati terdapat beberapa sistem maklumat yang hampir sama telah dibangunkan. Sistem yang pertama ialah Sistem Kalendar Elektronik Web Bagi Pensyarah dan Pelajar di Fakulti Sains Komputer dan Sumber Maklumat. Sistem yang kedua ialah Sistem Group-Web Kalendar. Manakala yang ketiga ialah UW Calendar dan yang terakhir ialah Sistem ResChed.

35 Jadual Perbandingan Diantara Sistem Sedia ada dan Sistem Cadangan Jadual 2.3 : Perbandingan Sistem Sedia Ada dan Sistem Cadangan Kriteria / Sistem Fungsi Utama Sistem Kelebihan Kelemahan Perisian Teknologi Yang Digunakan Sistem Kalendar Elektronik Web Bagi Pensyarah dan Pelajar di Fakulti Sains Komputer dan Sumber Maklumat. 1. Membuat temujanji antara pensyarah dan pelajar 2. mencadangkan masa yang sesuai untuk mesyuarat antara pelajar dan pensyarah 3. Menyediakan sistem diari yang boleh merekodkan peristiwa yang telah dilalui oleh pensyarah dan pelajar dan menjanakan laporan dari rekod tersebut. 1. Prototaip sistem ini menyediakan kemudahan untuk menjana report berdasarkan tempoh yang ditentukan oleh pengguna. 1. Prototaip sistem ini hanya memfokuskan kepada pensyarah dan pelajar di FSKSM. 1. ASP 2. Microsoft Visual Interdev 3. Microsoft SQL Server 4. IIS 5. Windows NT 1. WWW 2. Pelayan Web 3. Groupware Group Web - Kalendar 1. Merekod aktiviti seperti dalam diari dan memaklumkan pengguna lain tentang aktiviti tersebut 2. memaparkan kalendar pengguna lain. 3. mewujudkan dan menguruskan kumpulan. 1.memberikan kemudahan kepada pengguna lain untuk melihat aktiviti yang berlaku pada setiap waktu 2.pengguna juga dapat mencetak kalendar 1.sistem ini tidak memfokuskan kepada temujanji dan mesyuarat. 2.lebih fokus kepada memaparkan aktiviti harian pengguna Tiada maklumat 1. web browser

36 4. mencetak kalendar pengguna yang lain. UW Calendar 1. menguruskan kalendar peribadi. 2. memaparkan hari cuti Am 3. Aplikasi kalendar kumpulan 4. kemaskini kalendar peribadi 5. menguruskan aktiviti kumpulan dan peribadi. 1.boleh diintegrasikan bersama sistem lain. 1.kalendar peribadi tidak boleh dikongsi oleh pengguna lain. 2.tidak boleh mengatur mesyuarat. 3.lebih kepada untuk kegunaan peribadi. 1. Java 2. JDBC,MySql 3. Tomcat ResSched 1. Penjadualan untuk peralatan, ruang, sumber manusia dan sumber. 2. penjadualan boleh dibuat dalam jam dan hari 3. Menguruskan konflik dalam penjadualan. Sistem Cadangan 1. Menentukan masa untuk mesyuarat diantara pensyarah dan dengan staf pentadbiran. 1. untuk organisasi yang besar ianya boleh di gabungkan dengan sistem lain. 2. mudah untuk menjana laporan penjadualan 3. sistem akan bagi respon jika terdapat konflik dalam penjadualan. 1. dapat mengatur penjadualan mesyuarat dengan lebih cepat dan berkesan. 1. tidak memfokuskan kepada penjadualan temujanji dan mesyuarat. 2. tidak sesuai digunakan untuk proses bisnes yang kecil 3. memfokuskan kepada pengurusan atau penjadualan sumber. 1. belum dikenalpasti 1. ASP 1. Windows 98/ME/NT/200 0/XP 2. Crsytal Report 3. Microsoft Excel 2. Macromedia Dreamweaver MX 2. kemaskini kalendar peribadi pensyarah 3. microsoft 3. membentuk kumpulan Frontpage 4. Setkan masa temujanji diantara pelajar dan juga sesama 2. memudahlan pelajar dan pensyarah membuat temujanji 4. Microsoft Access pensyarah. 5. IIS 5. memaparkan kalendar pensyarah 6. Rational Rose 7. Windows XP Pro web browser 1. web browser 1. web browser 2. pelayanpelanggan 3. CSCW

37 Kajian Terhadap Teknologi Internet Aplikasi atas talian atau lebih dikenali dengan internet merupakan satu rangkaian antarabangsa yang terdiri daripada Rangkaian Kawasan Meluas (WAN) dan Rangkaian Kawasan Setempat (LAN) yang menggunakan protocol Transmission Control Protocol/ Internet Protocol (TCP/IP) dalam merangkaikan beribu-ribu sistem komputer sama ada di rumah, pejabat, organisasi atau institusi dengan penggunaan bahasa yang sama. Internet menyediakan kemudahan yang berbentuk pertukaran maklumat dalam format boleh guna-semula dan boleh baca contohnya carta, gambarajah, jadual, imej, pangkalan data dan kod perisian. Berpandukan kepada kemudahan yang disediakan ini, internet boleh dikategorikan sebagai satu pusat perkhidmatan bagi segala sumber maklumat atau lebih dikenali sebagai perpustakaan maya. Teknologi internet yang dikaji ialah konsep pelayan pelanggan, konsep World Wide Web (WWW) dan teknologi wireless Konsep Pelayan-Pelanggan Pembangunan aplikasi web merangkumi tiga komponen utama iaitu pelayan (server), pelanggan (clients) dan protocol. Rajah 2.3 menunjukkan interaksi di antara komponen-komponen tersebut.

38 19 Pelanggan Protokol Pelayan Rajah 2.3 : Hubungan Pelayan dan Pelanggan Pelanggan merupakan pelayan web yang dilarikan pada stesen kerja atau komputer pengguna. Ia merupakan sebuah aturcara yang membantu pengguna dengan menghantar permintaan kepada pelayan. Permintaan atau data akan dikodkan menggunakan satu protokol dan dihantar melalui rangkaian kepada pelayan. Seterusnya ia akan menunjukkan hasil pertanyaan tadi dengan menyahkod data-data yang diterima hasil dari permintaan yang dibuat dan memaparkannya dalam bentuk gambar, teks, suara, video dan sebagainya. Pelayan boleh dibahagikan kepada tiga iaitu pelayan web, pelayan aplikasi dan pelayan pangkalan data. Pelayan web dan pelayan aplikasi boleh terdiri daripada banyak jenis termasuklah Active Server Pages (ASP), Perl Scrips, Java programs, C/C++ programs atau kombinasi skrip-skrip. Manakala pelayan pangkalan data yang biasa digunakan ialah Microsoft SQL Server, Oracle, DB2, Sybase dan sebagainya. Oleh itu, ia mestilah dihubungkan dengan internet dan memerlukan aturcara pelayan web iaitu Hyper Text Transfer Protocol Daemon (HTTPD). Pelayan berfungsi untuk menerima permintaan daripada pelanggan, menghantar balik respon kepada permintaan yang dihantar oleh pelanggan, mengemaskini pangkalan data dan mengurus integriti data. Selain itu, ia juga menentusahkan permintaan yang diterima termasuklah kawalan keselamatan terhadap data-data tersebut. Protokol yang digunakan untuk berkomunikasi ialah Hyper Text Transfer Protocol (HTTP). HTTP merupakan sistem maklumat hypermedia teragih yang

39 20 bersifat stateless kerana tiada hubungan kekal antara pelayan dan pelanggan. HTTP memberitahu bagaimana permintaan yang dibuat oleh pelanggan akan diterima dan dikendalikan atau diproses oleh pelayan dan bagaimana maklumat dihantar semula kepada pelanggan Konsep World Wide Web (WWW) World Wide Web atau WWW adalah teknologi yang telah muncul pada tahun 90an. Ia merupakan bahagian internet yang paling popular dan paling pantas berkembang penggunaannya. WWW boleh dianggap sebagai sebuah gudang dokumen besar yang sering dirujuk dan dikenali dengan nama halaman web. Konsep WWW adalah berdasarkan pada Hypertext Mark-up Language (HTML), iaitu salah satu bahasa skrip yang membolehkan pengguna melihat teks, gambar, muzik, melihat video dan multimedia. HTML juga memberikan paparan yang menarik pada sebuah dokumen kerana dokumen ini dapat ditambah dengan peralatan antaramuka yang pelbagai. WWW juga adalah ramah pengguna. WWW telah menjadi satu platform yang penting untuk sesuatu aplikasi CSCW kerana kelebihannya dan kombinasi URL, http, HTML dan rekabentuk pelayan-pelanggan (Chunnian Liu et al, 1998). Terdapat beberapa sebab mengapa web digunakan dalam membangunkan aplikasi CSCW. Antaranya ianya memudahkan capaian dari pengguna yang berlainan tempat dan masa pada bilabila masa dan dimana sahaja. Pelayan web (browser) adalah tersedia untuk semua platform komputer dan sistem pengoperasian. Ia juga merupakan sebahagian daripada persekitaran komputer dimana pertambahan jumlah pengguna tidak memerlukan pemasangan atau penyelenggaraan tambahan untuk berkerjasama menggunakan web (Richard Bently et al, 1997).

40 21 HTML merupakan bahasa penghubung bagi Web. Ianya merupakan format kod sumber dimana tapak Web dibentuk dan maklumat darinya disebarkan. HTML adalah berdasarkan format standard untuk membentuk dokumen yang dikenali sebagai standard generalized markup language (SGML). HTML ditulis dalam bentuk teks ASCII yang mudah. Apabila pengguna menggunakan HTML, pengguna boleh mengedit dengan menggunakan manamana editor teks. Sumber Internet yang dulunya hanya dapat dicapai oleh pengguna komputer yang mahir sekarang dapat dicapai oleh semua peringkat pengguna. Pengguna hanya perlu klik pada hyperlink dan pengguna akan dibawa menjelajah kepada keseluruhan laman web tersebut. WWW mengandungi laman maklumat yang disimpan di pelayan web (web browser). Bagi membolehkan pengguna melihat laman web ini, perisian pelayan web diperlukan. Dua pelayan web yang paling popular digunakan ialah Netscape Navigator dan Internet Explorer. Pelayan web ialah perisian yang membenarkan pengguna memaparkan dokumen yang telah lengkap dihubungkan Teknologi Tanpa Wayar (Wireless) Teknologi wireless ataupun teknologi tanpa wayar berfungsi dengan menggunakan frekuensi gelombang radio atau pancaran infra merah untuk berhubung di antara satu sama lain. Tujuan teknologi ini adalah untuk kemudahan pengguna komputer buku(notebook), komputer tangan (palmtop) dan PDA (personal digital assistant) yang bergerak dalam sebuah bangunan. Terdapat tiga cara untuk menggunakan teknologi wireless iaitu secara tetap (stationary), Peer to peer dan bergerak (roaming).

41 22 Kelemahan rangkaian ini ialah kosnya tinggi tiga kali ganda lebih daripada rangkaian berwayar, mudah terganggu oleh gelombang radio dan gelombang mikro, lambat dan terpaksa mencari titik capaian yang lain untuk meneruskan perkaitan dengan LAN jika isyarat menjadi lemah. Perkakasan asasnya ialah penyesuai tanpa wayar (Wireless adapter) dan titik capaian (access point) dan perisian rangkaian( Novell Netware, LANtastic) Jadual Perbandingan Teknologi Internet Jadual 2.4 : Jadual Perbandingan Teknologi Internet Kriteria / Teknologi Internet Pelayanpelanggan WWW Wireless Perkakasan Perisian Kelebihan kelemahan 1.Pelayan 2.Stesen kerja persendirian 1.Kad Rangkaian. 2.modem 1. penyesuai tanpa wayar 2. titik capaian 1.Microsoft Windows untuk WorkGroups 2.Windows NT Server 3.Novell Netware 4.AppleShare 1. Internet Explorer 2. Netscape Navigator 1. Novell Netware 2. LANtastic 1. Berpusat - Keselamatan sumber dan data dikawal oleh fail pelayan 2. Fleksibel - Teknologi dan perisian yang terkini dengan mudah dapat dimasukkan ke dalam sistem. 3. Interoperasi - Semua komponen termasuk pelanggan, rangkaian dan fail pelanggan bekerja bersama-sama 1. boleh memuat-turun perisian 2. mencapai maklumat dengan mudah 1. mudah dicapai oleh semua orang yang mempunyai alatan. 1. Apabila fail pelayan mengalami masalah, segala operasi akan turut tergugat dan bermasalah. 1. kos yang tinggi. 2. mudah terganggu oleh gelombang radio dan mikro.

42 23 Daripada jadual perbandingan diatas dapatlah disimpulkan bahawa teknnologi yang digunakan untuk sistem ini ialah teknologi World Wide Web (WWW) yang berkonsepkan pelayan-pelanggan. Dengan pemilihan teknologi ini membolehkan semua peringkat pengguna mencapai sistem ini dengan mudah dari semua tempat dan masa. Kemudahan infrastruktur ini amat meluas digunakan lebih-lebih lagi di FSKSM. Selain itu juga, dengan menggunakan teknologi ini ia dapat menyokong pertambahan pengguna sistem dari masa ke semasa. Web dibangunkan untuk dijadikan kolam pengetahuan manusia, yang mana membenarkan orang yang bersepakat dari tempat yang berbeza untuk berkongsi idea dan semua aspek dalam sesuatu projek (Berners-Lee, 1994). Penggunaan teknologi WWW ini juga amat sesuai untuk membangunkan sistem yang berasaskan pendekatan CSCW kerana memberi banyak kelebihan di internet. 2.5 Kajian Terhadap Bahasa Pengaturcaraan Kajian terhadap bahasa pengaturcaraan telah dijalankan terhadap empat jenis bahasa iaitu Active Server Pages (ASP),JavaScrip, Java dan PHP. Namun begitu, perisian yang utama yang akan digunakan untuk membangunkan sistem ini ialah ASP Active Server Pages (ASP) Active Server Pages (ASP) merupakan satu penyelesaian yang dibuat oleh Microsoft Corporation untuk membangunkan laman web yang dinamik dan interaktif, yang mana dapat berinteraksi dengan pengguna. ASP adalah hasil pembaharuan bahasa pengaturcaraan VBScript. ASP adalah diasaskan dari teknologi yang bersifat terbuka dan dirancang berdasarkan disiplin-disiplin bahasa

43 24 pengaturcaraan yang telah popular. ASP lebih menekankan kepada proses transaksi di antara pemilik web dan pengunjung. ASP merupakan Server Side Scripting yang bermaksud ASP akan dijalankan atau dihantar terlebih dahulu kepada pelayan sebelum dikirim kepada pelanggan atau browser. Jika anda terjumpa halaman web yang menggunakan ASP di internet, cuba anda lihat kod sumbernya. Anda tidak akan menjumpai bahasa ASP di situ kerana kod sumbernya yang ada di browser anda merupakan hasil dari pengolahan scripting pada pelayan. ASP sebenarnya merupakan satu idea yang mudah. Secara amnya, ASP menggunakan pelayan web untuk memproses permintaan-permintaan pengguna dan menyediakan kandungan maklumat yang dinamik dan tersendiri berdasarkan fail atau pangkalan data. Ia juga membenarkan ramai pengguna melaksanakan program atau aturcara secara serentak dalam pelayan web. Kalau dulunya VBScript tidak begitu popular kerana hanya dapat dilaksanakan pada browser Internet Explorer (IE). Namun sebagai bahasa pengaturcaraan masa kini, ASP dapat berfungsi dengan banyak browser kerana proses ASP dijalankan pada pelayan dan hasil pemprosesannya sahaja yang akan dihantar kepada pengguna. ASP membekalkan satu set teknologi dan perkhidmatan yang piawai dan matang yang membolehkan pembangun web dengan mudahnya membangunkan aplikasi yang berprestasi tinggi, berpangkalan data dan berpandukan komponen. Ini dapat dilakukan dengan menggunakan satu set objek, perkhidmatan, perskripan dan capaian pangkalan data yang terbina pada ASP. Enjin ASP membekalkan pembangun berinteraksi secara terus dengan pelayan web dalam cara mudah supaya pembangun dapat memanipulasikan aplikasi web walaupun tidak mempunyai pengetahuan yang spesifik terhadap pelayan web yang khusus atau antaramuka CGI yang kompleks.

44 25 Secara umumnya, ASP dapat digunakan untuk merekabentuk laman web yang interaktif dan dinamik yang tidak memerlukan banyak pengaturcaraan dari pihak pengguna. Jika dikira dari aspek validasi atau manipulasi input/output antara pelayan dan pengguna. ASP boleh melaksanakannya. Memandangkan kod ASP dilarikan pada pelayan, HTML yang dihasilkan menjadi lebih ringkas, disamping mempunyai susun atur yang menarik. ASP juga sering digunakan sebagai penyambung pangkalan data. Sebarang pangkalan data yang menggunakan Open Database Connectivity (ODBC) dapat dicapai oleh ASP seperti Microsoft Access 97/2000, Microsoft SQL Server dan Oracle Kelebihan ASP ASP mempunyai beberapa kelebihan berbanding dengan bahasa atau persekitaran pembangunan aplikasi web yang lain terutamanya untuk pembangunan aplikasi berasaskan internet: i. Merentasi semua platform dan pelayan : Aplikasi ASP yang dibina untuk IIS boleh dilaksanakan pada pelayan Netscape Enterprise, Sun Solaris, Lotus Domino, Windows NT dan IBM. Oleh kerana fail ASP adalah fail teks, maka pembangun boleh memindahkannya di antara pelayan tanpa melakukan perubahan ke atas aplikasi ASP dan aplikasi ASP berfungsi sebagaimana yang ditetapkan pada mana-mana pelayan. ii. ASP tidak bersandar kepada mana-mana bahasa pengaturcaraan : Enjin ASP tidak bergantung kepada hanya satu bahasa tunggal. Enjin ASP boleh bekerja dengan sebarang bahasa skrip yang memenuhi keperluan Microsoft Scripting Host. Malah ia boleh dikodkan dengan beberapa bahasa penskripan yang ditulis pada mukasurat yang sama. Ini

45 26 adalah kerana enjin ASP mengasingkan kos penskripan daripada HTML dan kemudian meminta enjin penskripan yang bersesuaian untuk melaksanakannya. iii. Kod ASP terdapat dalam fail teks : Fail teks adalah mudah untuk diubah walaupun selepas perlaksanaan. Ini memberikan kemudahan jika sekiranya terdapat kesilapan yang ingin dibetulkan kerana pembetulan boleh dibuat dengan editor teks. Bagi bahasa lain pengeditan tidak boleh dilakukan pada editor dari persekitaran yang lain. iv. Pengecualian Pelayar (Browser Neutral) : sama ada pengguna menggunakan Internet Explorer 4.0 untuk Unix atau Netscape Navigator untuk Macintosh, pengguna akan mendapat pengalaman pelanggan yang sama dengan satu aplikasi ASP. Oleh kerana semua logik akan diproses pada pelayan maka pelayar akan menerima HTML yang dijana secara dinamik. Pelayar menghantar input pengguna kepada aplikasi melalui enjin ASP, di mana ia akan dikira atau disimpan untuk penggunaan yang seterusnya dalam aplikasi atau diformatkan semula dan dikembalikan kepada pelayar. v. Kod ASP adalah server-safe : kod ASP dilarikan dengan ruang ingatan yang terhad. Di samping itu sistem yang dibina dengan ASP adalah susah untuk dilumpuhkan secara keseluruhan. Ini adalah sebab mengapa kebanyakan Internet Services Provider (ISP) akan hoskan aplikasi ASP. vi. Aplikasi ASP adalah kecil : Oleh kerana semua DLL telah dipasang dalam pelayan, maka kita hanya perlu menghantar fail kod, imej dan fail

46 27 sokongan untuk membolehkan aplikasi ASP dilaksanakan dan biasanya fail-fail itu adalah bersaiz kecil JavaScript Bahasa penskripan ini telah diimplemenkan buat kali pertama dalam Netscape versi 2.0. Tujuannya adalah untuk menghasilkan bahasa berorientasikan objek yang kecil dan dinamik yang boleh digunakan untuk menghasilkan skrip yang berdiri dengan sendirinya supaya boleh dimasukkan dalam dokumen HTML untuk menghasilkan interaksi bahagian pelanggan dan berinteraksi dengan Java Applet untuk menghubungkan objek-objek dalam dokumen HTML. Sebagai tambahan, ia boleh didapati untuk skrip bahagian pelayan, sama seperti CGI (Common Gateway Interface) yang digunakan sekarang. Ini memberikan kelebihan kepada pengaturcara HTML untuk menghasilkan persembahan yang bagus dengan fleksibel tanpa bergantung kepada sistem kompleks aturcara CGI dan panggilan pelayan untuk memproses input pengguna. JavaScript merupakan sebuah bahasa yang sangat berguna dan boleh digunakan untuk menghasilkan program-program kompleks yang akan berinteraksi dengan pengguna tanpa bergantung kepada penghantaran rangkaian untuk melaksanakan aturcara CGI. Bahasa JavaScript adalah skrip yang telah diterjemahkan dan diintegrasikan dalam fail HTML piawai. Apabila fail ini sudah load, pemgimbas Netscape 2.0 akan menterjemahkan skrip ini dan melaksanakan operasi yang dikehendaki. JavaScript hanya boleh diimplementasikan dalam enjin JavaScript sahaja.

47 Kelebihan Bahasa JavaScript JavaScript mempunyai beberapa ciri-ciri penting yang menjadikannya sangat berguna untuk pembangunan halaman web pada bahagian pelanggan: i. Mudah : JavaScript adalah mudah dan ianya berasaskan kepada sintaks java. Ini memberikan kelebihan kepada pembangun yang mempunyai pengetahuan dalam bahasa pengaturcaraan java dan C++. Ia juga merupakan batu loncatan yang bagus untuk mempelajari java selepas mempelajari JavaScript. ii. Dinamik : JavaScript adalah dinamik dan boleh respon kepada input pengguna dan sistem pelanggan tanpa perlu merujuk kepada aturcara bahagian pelayan iaitu skrip CGI. iii. Berorientasikan Objek : ia juga merupakan bahasa pengaturcaraan berasaskan objek yang membawa maksud boleh mengimplemen objek sendiri. Ia juga berinteraksi dengan objek-objek dari pengimbas dan plugin PHP (Hypertext Preprocessor) PHP adalah bahasa pengaturcaraan sumber terbuka (open-source) yang wujud akibat kelemahan yang terdapat dalam bahasa pengaturcaraan PERL sekitar tahun 90an. Ia adalah digunakan bersama HTML dan dilarikan di pelayan.

48 29 Pelanggan hanya menerima hasil pemprosesan sintak pada pelayan. PHP sesuai untuk membangunkan laman web yang dinamik JAVA Java merupakan bahasa pengaturcaraan berorientasikan objek. Ia dibangunkan oleh Sun Microsistems dan dibina dengan aplikasi yang kecil, mudah dan senang dibawa ke mana-mana landasan (platform) dan sistem pengoperasian. Java merupakan platform yang tidak bergantungan kepada aras sumber dan fail-fail binari iaitu ia membenarkan aturcara dipindahkan secara mudah daripada satu sistem komputer kepada komputer yang lain tanpa menulis semula aturcara tersebut. Pada aras sumber, jenis data primitif java mempunyai saiz yang konsisten kepada semua pembangunan platform. Tambahan pula, perpustakaan kelas java, mudah ditulis kodnya. Dengan ini, membolehkan kod aturcara dipindahkan daripada satu platform kepada platform yang lain tanpa menulis semula kod sumber dan mengkompil semula kod sumber tersebut. Manakala, fail-fail binari adalah di dalam bentuk yang dipanggil kod bait. Kod bait merupakan satu set arahan yang dilihat seperti kod mesin tetapi ia tidak dikhususkan kepada mana-mana pemproses Konsep pengaturcaraan java mewarisi bahasa C++ dan apa jua pengaturcaraan berorientasikan objek yang lain. Java terdiri daripada satu set perpustakaan kelas yang menyediakan jenis data, kemudahan sistem input dan output serta fungsi utiliti yang lain. Kelas-kelas asas tersebut merupakan bahagian yang terdapat pada Java Development Kit (JDK). Ia juga mempunyai kelas-kelas yang dapat menyokong rangkaian, Common Internet Protocol dan fungsi antaramuka pengguna toolkit. Ini disebabkan perpustakaan kelas tersebut ditulis di dalam bahasa java. Maka, memudahkan ia dibawa ke mana jua landasan pada sebarang aplikasi java yang digunakan.

49 30 Di samping itu, java juga senang dipelajari kerana rekabentuk sistem adalah ringkas dan kecil, mudah ditulis, dikompil dan dinyahpijat. Bahasa pengaturcaraan java menyerupai sintak sepertimana bahasa pengaturcaraan C dan C++. Satu keistimewaan bahasa pengaturcaraan java adalah ia tidak mengandungi petunjuk (pointer).

50 Jadual Perbandingan Bahasa Pengaturcaraan. Jadual 2.5 : Jadual Perbandingan Bahasa Pengaturcaraan Bahasa Pengaturcaraan / Kriteria Sistem Pengoperasian Windows NT, 98, 2000, 2003, XP ASP JavaScript PHP JAVA Semua platform, Linux, Sun Solaris, unix, windows Jenis Server-side programming Client-side programming Kelajuan Sederhana- berinteraksi dengan komponen COM Editor Web Dreamwever, Microsoft Frontpage, NamoEdit Semua platform, Linux, Sun Solaris, unix, windows Server-side programming Laju Laju dilarikan dalam ruang ingatan PHP. Dreamwever, Microsoft Frontpage, NamoEdit Dreamwever, Microsoft Frontpage, NamoEdit Semua platform, Linux, Sun Solaris, unix, windows Object oriented programming Laju- menggunakan teknik Just-in-time Compilation (JIT). JBuilder Editor Teks Notepad,WordPad, TextPad Notepad,WordPad, TextPad Notepad,WordPad, TextPad Notepad,WordPad, TextPad Keselamatan Selamat- pelanggan tidak boleh mengubah kod sumber Sederhana selamat pelanggan berpeluang mengubah kod sumber Selamat pelanggan tidak boleh mengubah kod sumber Selamat-mempertahankan sistem dari kod yang tidak boleh dipercayai

51 32 Sumber Terbuka Tidak Tidak Ya Ya Pembangun Microsoft Netscape Sun Microsistems Kelebihan 1. senang diimplemen dalam persekitaran yang dinamik. 2. mudah dipelajari 3. boleh meminimumkan kesesakan di rangkaian. 1. dinamik dan boleh respon kepada input pengguna dan sistem pelanggan 2. JavaScript adalah mudah dan ianya berasaskan kepada sintaks java 1. penggunaan ruang ingatan dengan lebih efisyen 2. tegap 1. mudah-alih 2. tegap 3. bebas platform 4. berbilang pekerjaan (multithread) 5. dinamik 6. mudah dipelajari Kelemahan 1. hanya ada pada pelayan Win32 (IIS) 1.case insensitive

52 33 Berdasarkan jadual diatas kesimpulannya, perisian utama yang akan digunakan untuk membangunkan sistem ini ialah ASP. Namun begitu JavaScript juga digunakan dalam pembangunan sistem bagi mengatasi kekurangan yang terdapat pada ASP. Perisian ini dipilih kerana ia mudah diaplikasikan bersama perisian lain dan pembangun lebih mahir dalam menggunakan ASP. Kebanyakan pengguna iaitu pensyarah,staf pentadbiran dan pelajar menggunakan sistem pengoperasian Microsoft Windows dalam komputer masing. Jadi penggunaan bahasa ASP adalah paling sesuai. 2.6 Kajian Terhadap Metodologi Pembangunan Sistem. Pembangunan sesuatu perisian perlu melalui beberapa fasa. Fasa ini merangkumi satu kitar hayat yang dikenali sebagai Kitar Hayat Pembangunan Sistem atau Sistem Development Life Cycle (SDLC). Terdapat beberapa fasa umum dalam SDLC iaitu fasa Analisa Keperluan, Rekabentuk Sistem, Pembangunan, Pengujian dan Pemasangan. Fasa-fasa ini perlu dibangunkan berdasarkan model tertentu. Terdapat dua metodologi yang biasa digunakan dalam proses pembangunan sistem iaitu metodologi berorientasikan objek dan metodologi berstruktur. Terdapat tiga model yang dikaji bagi pemilihan metodologi berstruktur iaitu Model Air Terjun, Model Prototaip dan Model Peningkatan Metodologi Berorientasikan Objek Metodologi berorientasikan objek adalah pendekatan pembangunan sistem yang masih baru yang mana menyediakan kemudahan untuk mengguna semula komponen perisian. Dengan menggunakan metodologi ini, sistem dibangunkan

53 34 dengan menggunakan komponen yang paling asas yang membolehkan penggunaan semula komponen dengan efektif dan membolehkan perkongsian dengan sistem yang lain. Dengan menggunakan pedekatan ini dalam proses pembangunan sistem ianya dapat memberi hasil produktiviti yang tinggi, kos penyelenggaraan yang rendah dan menghasilkan produk dengan kualiti yang lebih baik. Objektif dasar pendekatan ini ialah perhimpunan aplikasi (Application Assembly). Ianya membawa maksud pembinaan penyelesaian masalah bisnes dengan menggunakan komponen sedia ada. Komponen-komponen tersebut akan digabungkan dengan menggunakan cara yang berbeza untuk memenuhi keperluan baru yang telah dikenalpasti oleh pengguna. Sila rujuk rajah 2.3. Model use-case Analisis objek Analisis Validasi/ pengujian Iterasi dan guna semula Pengujian Guna alatan CASE & Bahasa OO Rekabentuk kelas,atribut dan method Bina objek dan model dinamik Bina antaramuka & prototaip Perlaksanaan Rekabentuk Pengujian Rajah 2.4 : Model Berorientasikan Objek (Sandra Donaldson Dewitz,1996)

54 Model Air Terjun Metodologi ini merupakan satu kaedah klasik yang diamalkan dengan meluas dalam pembangunan perisian. Ia adalah satu siri aktiviti berjujukan dan sistematik. Pendekatan ini dinamakan model Air Terjun oleh kerana ia bermula pada peringkat awal iaitu fasa perancangan dan berterusan secara berjujukan sehingga ke fasa operasi dan penyelenggaraan. Selain daripada digunakan dengan meluas, ia juga memudahkan aktiviti pengurusan projek kerana masa untuk mula dan tamat sesuatu fasa ditentukan dengan jelas. Rajah 2.4 menunjukkan bagaimana aktiviti-aktiviti dalam kitar hayat model air terjun dilakukan. Hasil kerja sesuatu fasa mempengaruhi fasa-fasa berikutnya. Oleh itu, ia perlu disemak dan dinilai sebelum melangkah ke fasa seterusnya. Selepas sistem siap dan digunakan, sistem tersebut biasanya akan diperbaiki mengikut kehendak semasa. Fasa Perancangan Fasa Analisis Fasa Rekabentuk Fasa Perlaksanaan Sistem Rajah 2.5 : Model Air Terjun ( Dennis,A et al,2005)

55 Model Prototaip Model prototaip terdiri daripada proses membangunkan sesuatu sistem percubaan atau eksperimen dengan cepat dan murah untuk dinilai oleh pengguna. Pendekatan ini melibatkan proses memperincikan model sistem secara iterative dengan mengulangi fasa-fasa atau langkah-langkah pembangunan sistem beberapa kali sehingga menepati matlamat yang benar-benar diakui. Secara amnya, terdapat dua strategi yang boleh digunakan di dalam pendekatan prototaip iaitu: i. Prototaip Penjelajahan : Dalam prototaip penjelajahan, prototaip yang disahkan akan digunakan sebagai komponen kepada sistem yang ingin dibangunkan. Ia juga dipanggil produk teras. Beberapa perubahan akan dilakukan terhadap produk teras ini pada peringkat pembangunan sebenar sistem. ii. Prototaip Pakai-Buang : Prototaip yang dibina akan diabaikan atau dibuang. Bukanlah satu pembaziran kerana matlamat pembangunan prototaip adalah untuk memperolehi keperluan sebenar pengguna. Pembangunan model prototaip dapat mengurangkan risiko yang perlu ditanggung oleh pembangun jika sistem yang dibangunkan mempunyai ralat atau kesilapan. Rajah 2.5 menunjukkan pembangunan sistem menggunakan pendekatan prototaip.

56 37 Perancangan Analisis Rekabentuk Perlaksanaan Sistem Prototaip Perlaksanaan Sistem Rajah 2.6 : Model Prototaip Penjelajahan (Dennis A., et al, 2005) Model Peningkatan Model ini sesuai digunakan untuk projek yang besar dengan kos yang terhad. Sistem keseluruhan dibahagikan kepada beberapa peringkat penyerahan versi dengan fungsi akan ditambah secara berperingkat. Justifikasi bagi pendekatan ini ialah: i. Beberapa fungsi perlu disiapkan dan beroperasi terlebih dahulu sebelum yang lain boleh dibangunkan. ii. Projek dibahagikan kepada beberapa siri penyerahan versi. iii. Kekangan dari segi peruntukan kewangan telah memaksa projek dibangunkan secara berperingkat-peringkat. Setiap penyerahan perlu berupaya menyediakan kemampuan yang lebih baik daripada sebelumnya. Kelemahan pendekatan ini boleh dilihat dari segi kos penyelenggaraan yang tinggi apabila sistem beroperasi. Rajah 2.6 menunjukkan model peningkatan.

57 38 P 1 O 1 O&S S 1 Versi 1 P-Pembangunan O-Operasi S-Senggaraan O&S- Operasi dan Senggaraan P 2 O 2 O&S S 2 Versi 2 P n O n O&S S n Versi n Rajah 2.7 : Model Peningkatan (Suhaimi Ibrahim et al, 1999)

58 Jadual Perbandingan Metodologi Pembangunan Sistem Jadual 2.6 : Jadual Perbandingan Metodologi Pembangunan Sistem Metodologi / Kriteria Penyesuaian Aplikasi Pengulangan Fasa Kos Analisis keperluan Berorientasikan Objek Sesuai untuk projek berskala sederhana dan besar. Membenarkan pengulangan fasa Kos pembangunan rendah kerana program dapat digunakan berulang kali. Keperluan pengguna masih kurang lengkap. Air Terjun Prototaip Peningkatan Sesuai untuk projek bersaiz kecil, tidak sesuai untuk projek yang besar Tidak membenarkan pengulangan fasa. Memerlukan kos dan masa yang tinggi kerana jarak antara pengguna dan pembangun Keperluan ditakrif dengan tepat dan lengkap. Sesuai untuk projek bersaiz kecil dan sederhana Membenarkan pengulangan fasa Kos untuk menyediakan dokumentasi tinggi jika terlampau banyak ulangan. Keperluan pengguna yang diperolehi kurang lengkap Sesuai untuk projek yang besar dengan kos yang terhad Membenarkan pengulangan fasa Kos rendah kerana dibangunkan secara berperingkat, kos tinggi penyenggaraan yang tinggi setelah sistem beroperasi. Keperluan pengguna kurang lengkap dan memerlukan peningkatan. Peralatan dan Teknik Aliran sistemmodel objek, Data-atribut model objek Aliran sistem- Cartalir, Datacarta grid,borang Aliran Sistemrajah aliran data,data rajah entiti, rajah struktur data,kamus data Aliran Sistemrajah aliran data,data rajah entiti, rajah struktur data,kamus data

59 40 Kelebihan Kelemahan 1. menghasilkan sistem yang berkualiti tinggi 2. kemudahan guna semula komponen 3. mudah menguruskan kerumitan (complexity) 1. mudahkan pengurusan projek kerana masa untuk mula dan tamat sesuatu fasa ditentukan dengan jelas. 1.wujud jurang komunikasi di antara pengguna dan pembangun 1. Pembangun dan pengguna boleh menukar spesifikasi sistem jika ujikaji awal terhadap model tidak memuaskan. 2. komunikasi lebih berkesan antara pembangun dan pengguna. 1. Sukar untuk dapatkan dokumentasi yang lengkap untuk prototaip sistem 1.proses peningkatan menyebabkan setiap versi dihasilkan dengan lebih baik dari yang sebelumnya. 1. kos penyelenggara an yang tinggi apabila sistem beroperasi. Kesimpulannya, metodologi yang akan digunakan untuk membangunkan SMTM ialah metodologi prototaip penjelajahan. Metodologi ini dipilih kerana yang pertama ianya sesuai dengan saiz projek yang dianggarkan bersaiz sederhana, yang kedua ianya membenarkan pengulangan fasa. Pengulangan fasa adalah amat penting untuk projek ini supaya sistem yang dibangunkan ini betulbetul memenuhi keperluan pengguna namun begitu pengulangan fasa akan dilakukan dengan efisyen untuk mengurangkan kos. Ketiga ialah kerana ianya dapat merapatkan jurang komunikasi di antara pembangun dan pengguna. Dengan ini spesifikasi keperluan pengguna dapat diperolehi dengan lebih mudah dan lengkap. Sebab yang keempat ialah pembangun lebih mahir menggunakan metodologi ini dalam proses pembangunan sistem.

60 Ringkasan Secara keseluruhan, bab ini telah menceritakan tentang kajian literatur yang telah dijalankan. Kajian awalan telah dijalankan terhadap persekitaran dan pendekatan konsep Computer-Supported Cooperative Work (CSCW), sistem yang lebih kurang sama yang telah dibangunkan, teknologi internet yang boleh digunakan untuk perlaksanaan sistem, bahasa-bahasa pengaturcaraan yang sesuai untuk pembangunan sistem dan metodologi yang bersesuaian untuk pembangunan sistem. Selain daripada itu, justifikasi tentang pemilihan teknologi, teknik, bahasa pengaturcaraan dan metodologi juga diterangkan dalam bab ini. Setiap kajian yang dilakukan juga didokumenkan dalam bentuk jadual dan gambarajah supaya lebih jelas dan senang difahami.

61 BAB 3 METODOLOGI 3.1 Pengenalan Sesuatu sistem atau projek yang hendak dibangunkan sama ada besar atau kecil tidak akan berjaya atau tidak akan mencapai matlamatnya jika tidak mempunyai perancangan yang teliti dan sistematik. Dengan perancangan yang teratur dan teliti, pembangunan sesebuah projek akan menjadi lebih tersusun, tidak perlu menggunakan modal yang besar, penggunaan masa yang mencukupi dan banyak lagi faedah yang akan diperolehi jika perancangan dibuat dari awal. Bukan itu sahaja, spesifikasi dan metodologi sistem penting bagi menentukan sistem tersebut boleh dibangunkan atau tidak. Metodologi merupakan satu jujukan aktiviti yang sistematik yang diperlukan bagi mencapai objektif sesuatu projek. Pemilihan metodologi perlu diambil kira kerana ia merupakan satu aspek penting sebelum membangunkan sesuatu projek bagi menentukan tatacara pembangunan sistem yang sesuai, memastikan kualiti projek yang terhasil adalah memuaskan dan dapat dilaksanakan mengikut jangkamasa yang telah ditetapkan. Metodologi juga

62 43 menyediakan satu set teknik yang boleh digunakan untuk aktiviti-aktiviti tertentu. Teknik-teknik ini biasanya dalam bentuk grafikal untuk memodelkan sistem [Dewitz, 1996]. Metodologi yang digunakan untuk membangunkan sistem ini ialah metodologi prototaip penjelajahan. 3.2 Metodologi Pembangunan Projek Setiap keputusan atau pemilihan yang dibuat adalah berdasarkan kepada kajian atau alasan kenapa, mengapa dan apa kelebihan yang ada pada pilihan tersebut. Begitu juga dengan pemilihan untuk memodelkan sesebuah sistem yang akan dibangunkan oleh pembangun. Metodologi pembangunan sistem yang dipilih untuk membangunkan sistem ini ialah Model Prototaip Penjelajahan. Model ini menggunakan teknik dan alat bantu yang sama seperti prototaip pakaibuang, cuma ia tidak dibuang malah ia dijadikan sistem yang sebenar. 3.3 Kajian Terhadap Model Proses Metodologi Yang Dipilih Secara Terperinci Model proses prototaip melibatkan dua strategi iaitu prototaip keperluan dan prototaip penjelajahan. Prototaip penjelajahan merupakan satu pembangunan sistem yang boleh direalisasikan dengan lengkap. Ia tidak akan dibuang sebaliknya diterima sebagai komponen sistem yang hendak dibangunkan. Beberapa perubahan kecil kepada prototaip ini dilakukan secara berterusan hingga kepada peringkat sistem yang sebenar. Sila rujuk rajah 2.6.

63 44 Pemilihan model prototaip penjelajahan adalah kerana ia dapat menghasilkan sebuah sistem yang berfungsi untuk pengguna akhir. Ia amat efisyen digunakan dalam pembangunan sistem ini kerana sistem ini berinteraksi dengan banyak peringkat pengguna. Bermula dengan keperluan pengguna yang difahami dengan jelas, prototaip dibina dan dinilai sehingga spesifikasinya dipenuhi sebelum diimplemenkan sebagai sistem akhir iaitu sistem yang akan diuji dan disahkan sebelum digunakan oleh pengguna. Memandangkan sistem yang akan dibangunkan ini digunakan oleh banyak peringkat pengguna seperti pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran makan penggunaan model ini adalah penyelesaian yang terbaik. Pembangunan sistem yang melibatkan ramai golongan pengguna selalunya melibatkan pengulangan fasa yang tinggi. Sistem akan sentisasa diuji dan pengubahsuaian akan dilakukan dari satu peringkat ke satu peringkat berdasarkan kehendak pengguna. Proses ini akan berterusan sehinggalah sistem yang dibangunkan benar-benar berjaya dan menepati kehendak pengguna. Selain itu juga, faktor-faktor lain pemilihan pendekatan ini ialah ia boleh merapatkan jurang komunikasi di antara pembangun dan pengguna dalam merealisasikan sistem. Pembangunan sistem percubaan adalah lebih murah dan cepat untuk dinilai oleh pengguna akhir dan dapat membantu pengguna menentukan spesifikasi keperluan yang lebih baik apabila berinteraksi dengan sistem prototaip. Teknik yang digunakan untuk memodelkan sistem ialah Unified Modelling Language (UML).

64 Unified Modeling Language (UML) Selain daripada pendekatan prototaip, pendekatan beorientasikan objek menggunakan kaedah Unified Modeling Language (UML) untuk memodelkan sistem dalam fasa analisis dan fasa rekabentuk menggunakan alatan Rational Rose. Pendekatan UML ini merupakan kaedah baru dan teknik terbaik berbanding pendekatan-pendekatan lain untuk melaksanakan analisis dan rekabentuk sistem. UML sesuai untuk melaksanakan rekabentuk berorientasikan objek kerana ia merupakan gabungan beberapa kaedah atau pendekatan yang popular. Ia memberi penekanan kepada gambarajah-gambarajah bagi mengilustrasikan idea yang dicapai daripada fasa analisis dan rekabentuk menggunakan notasi. Rajah-rajah yang dihasilkan oleh kaedah UML ialah rajah kes guna, rajah jujukan, rajah pakatan dan rajah kelas. Diantara kelebihan UML ialah: i. Merupakan piawai yang terbuka ii. Menyokong keseluruhan kitar hayat pembangunan sistem iii. Menyokong pelbagai lingkungan aplikasi. iv. Berasaskan kepada pengalaman dan keperluan kumpulan pengguna. v. Menyokong banyak alatan. vi. Menggambarkan pemetaan ( gambaran atau jujukan) dari analisis kepada rekabentuk dan akhirnya implementasi. vii. Dapat membantu krisis dalam perisian.

65 46 UML merupakan bahasa yang piawai untuk menggambar, memperincikan pembangunan dan untuk mendokumentasikan artifak sistem perisian secara intensif Rajah Kes Guna ( Use Case Diagram) Rajah kes guna digunakan untuk memberi gambaran tentang keseluruhan sistem yang akan dibangunkan. Rajah kes guna adalah terdiri daripada actor (yang menunjukkan persekitaran sistem) dan use case ( yang menunjukkan fungsi bagi sistem). Rajah kes guna yang sama akan digunakan dalam fasa analisis dan keperluan, rekabentuk dan pengujian. Rajah kes guna akan diimplementasikan kerana ia mengandungi semua penerangan tentang semua fungsi yang akan memberi kesan kepada semua fasa. Di peringkat analisis, rajah kes guna digunakan untuk mendapatkan semua keperluan fungsian sistem yang ingin dibangunkan dan ia perlu disahkan oleh pengguna. Semasa fasa rekabentuk dan implementasi, rajah kes guna akan dirujuk untuk memastikan sistem menepati keperluan Rajah Jujukan ( Sequence Diagram) Rajah jujukan bertujuan bagi menunjukkan gambaran interaksi objek yang terlibat di dalam proses interaksi serta jujukan perubahan sistem mengikut masa. Ia digunakan sebagai menentukan sifat dinamik yang berorientasikan masa abgi sistem. Selain itu, rajah jujukan juga digunakan bagi tujuan berikut: i. Memodelkan aliran bagi sistem ii. Mengilustrasikan senario tipikal bagi sistem.

66 Rajah Pakatan ( Collaboration Diagram) Rajah ini digunakan untuk menjana sifat dinamik dengan orientasi mesej bagi sistem dengan memodelkan aliran kawalan dan membuat ilustrasi bagi kordinasi objek dan kawalan Rajah Kelas ( Class Diagram) Rajah ini bertujuan untuk mengambil dan membina daftar kata bagi kod sistem. Ia biasanya di bina dan diperbaiki sepanjang pembangunan sistem oleh perekabentuk dan penganalisa sistem. Tujuan utama rajah ini dibangunkan ialah: i. Menamakan dan memodelkan konsep bagi sistem ii. Menyatakan kesinambungan dan hubungan sistem iii. Menentukan skema pangkalan data Rajah Aktiviti ( Activity Diagram) Rajah ini membentuk sifat dinamik dengan berorientasikan peristiwa dan digunakan untuk: i. Memodelkan kitar hayat sistem ii. Memodelkan objek reaktif seperti antaramuka, peranti dan sebagainya.

67 Rangka Kerja Projek Secara teori, sesuatu projek perisian dibangunkan dalam beberapa peringkat yang lebih dikenali sebagai fasa. Setiap fasa mempunyai aktivitiaktiviti tertentu. Sila rujuk rajah 3.1. Perancangan Analisis Ulasan pengguna Reka Bentuk Implementasi Pembangunan dan implementasi Pengujian Rajah 3.1 : Rangka Kerja Pembangunan Projek

68 Fasa 1 : Perancangan Awal Sebelum projek dimulakan, pembangun telah membuat perancangan awal untuk keseluruhan proses pembangunan projek yang meliputi fasa perancangan awal, fasa analisis, fasa rekabentuk, fasa pembangunan dan implementasi sistem dan fasa pengujian sistem. Dalam fasa ini perancangan awal, aktiviti-aktiviti yang terlibat ialah pemilihan penyelia dan tajuk projek, penetapan semula tajuk, menentukan objektif dan mengenalpasti skop projek. Matlamat utama fasa ini ialah untuk menentukan objektif umum, skop kerja yang perlu dilakukan, peralatan yang akan digunakan dan penyediaan jadual perancangan kerja. Ianya melibatkan anggaran tempoh masa untuk menyiapkan projek. Semua aktiviti yang terlibat dalam setiap fasa ditunjukkan dalam carta Gantt. Sila rujuk Lampiran A dan Lampiran B Fasa 2 : Analisis Fasa analisis dijalankan untuk memahami dan mengenalpasti masalahmasalah yang wujud dalam sistem yang sedia ada yang sedang digunakan di organisasi. Ianya dilakukan bagi mendapatkan maklumat dan keperluan pengguna. Maklumat tersebut akan digunakan untuk mencadangkan peluang pembaikan yang boleh dilakukan untuk mengatasi masalah pengurusan yang wujud dari sistem tersebut dan boleh meningkatkan produktiviti organisasi. Matlamat utama fasa analisis adalah untuk mengenalpasti keperluan sistem yang bakal dibangunkan. Selain daripada itu, fasa ini juga melibatkan proses pengumpulan maklumat tentang teknologi, teknik, metodologi dan bahasa pengaturcaraan yang boleh digunakan bagi membangunkan sistem pembaikan yang dicadangkan.

69 50 Aktiviti-aktiviti yang terlibat dalam fasa analisis ialah melakukan kajian ke atas sistem yang sedang digunakan untuk menentukan temujanji dan mesyuarat di organisasi iaitu FSKSM dengan menemubual individu-individu yang terlibat, melakukan kajian mengenai konsep CSCW dan melakukan kajian ke atas teknologi yang akan digunakan untuk membangunkan sistem cadangan. Selain daripada itu, kajian juga dijalankan untuk mengenalpasti peluang-peluang untuk membuat pembaikan ke tas sistem seterusnya mencadangkan konsep untuk sistem yang baru. Teknik yang digunakan dalam fasa ini ialah teknik temubual. Sila rujuk Lampiran C Fasa 3 : Rekabentuk Sistem Dalam fasa rekabentuk, proses yang terlibat ialah proses penukaran idea atau spesifikasi kepada bentuk model. Tujuan fasa ini ialah untuk menterjemahkan spesifikasi keperluan pengguna yang telah diperolehi ke dalam bentuk yang lebih tersusun yang boleh dilaksanakan. Selain daripada itu, tujuan fasa rekabentuk ialah supaya dapat menghasilkan satu seni bina perisian sistem yang memenuhi keperluan kualiti dengan yang paling kos-efektif. Aktivitiaktiviti yang terlibat dalam fasa rekabentuk adalah berdasarkan teknik permodelan yang telah dipilih. Bagi sistem ini, teknik permodelan yang telah dipilih ialah dengan menggunakan Unified Modeling Language (UML). Salah satu sebab pemilihan teknik ini ialah berdasarkan kepakaran dan pengalaman pembangun. Dalam fasa ini juga, aktiviti yang terlibat ialah merekabentuk model data, merekabentuk pangkalan data sistem dan rekabentuk antaramuka pengguna.

70 Fasa 4 : Pembangunan dan Implementasi Sistem Matlamat fasa ini ialah untuk menukar atau menterjemah reka bentuk yang telah dihasilkan kepada kod aturcara dan mengimplemenkan sistem dalam organisasi untuk diulas oleh pengguna. Dalam fasa ini prototaip sistem akan dibangunkan. Prototaip ini akan dibangunkan mengikut spesifikasi keperluan pengguna yang sebenar. Sistem ini akan diserahkan kepada pengguna untuk diuji dan mengenalpasti keperluan-keperluan baru yang mungkin wujud. Sistem akan dinilai oleh pengguna dan akan diserahkan kepada pembangun bersama keperluan yang baru. Prototaip akan diperbaiki dan ditambah dengan keperluan baru dan seterusnya akan dinilai oleh pengguna. Proses ini akan berterusan sehingga pengguna berpuas hati dengan sistem. Prototaip tersebut akan digunakan sebagai sistem yang sebenar Fasa 5 : Pengujian Sistem Pengujian merupakan satu proses menganalisa dan menguji secara komprehensif dalam semua fasa. Ia dilakukan secara selari semasa proses pembangunan dan penyelengaraan. Pengujian dijalankan untuk memastikan sistem melaksanakan fungsi yang telah ditetapkan dan memastikan sistem berfungsi dengan betul. Selain itu juga, ia adalah untuk mengukur serta menilai kebolehpercayaan sistem. Pengujian dilakukan dalam beberapa peringkat yang bermula dengan ujian unit, ujian integrasi, ujian sistem dan ujian penerimaan. Pengujian unit dilakukan dengan menguji unit-unit perisian yang kecil iaitu modul. Dalam sistem yang akan dibangunkan ini terdapat tiga modul yang utama iaitu modul untuk pensyarah, pelajar dan juga staf pentadbiran. Setiap modul akan diuji untuk memastikan ianya bebas ralat, setiap laluan logik diuji,

71 52 data yang disimpan dapat mengekalkan keintegrasiannya dan menguji data yang sah dan tidak sah. Pengujian integrasi pula ialah untuk menguji modul-modul apabila diintegrasikan antara satu sama lain. Jika ianya bebas ralat semasa pengujian unit tidak semestinya tidak terdapat masalah pada modul tersebut. Ralat mungkin wujud apabila modul tersebut diiintegrasi. Ianya bertujuan untuk melihat kemampuan modul berinteraksi dengan modul yang lain. Pengujian ini untuk memastikan data dapat bergerak dengan baik melalui antaramuka modul. Pengujian sistem pula adalah untuk memastikan semua modul dapat digabungkan untuk mewujudkan satu sistem. Ianya untuk melihat dan mengesan ralat yang wujud apabila semua modul digabungkan atau kesesuaian sistem dengan perkakasan yang digunakan. Ia juga berfungsi sebagai pengesahan untuk membuktikan yang sistem dapat memenuhi semua keperluan pengguna dan beroperasi seperti yang dikehendaki. Pengujian penerimaan adalah ujian terakhir yang akan dilakukan sebelum sistem sebenar diserahkan kepada pengguna. Pengguna akan menggunakan data-data yang sebenar semasa menguji sistem. 3.5 Justifikasi Perkakasan Perkakasan yang digunakan untuk melaksanakan sistem bergantung kepada pakej perisian yang dipasang. Ia perlu memenuhi keperluan perisian supaya pembangunan dapat dijalankan dengan baik. Oleh itu, perkakasan yang dipilih seharusnya memenuhi piawai minimum perisian. Di antara keperluan perkakasan yang diperlukan bagi mengimplementasi sistem ini ialah: i. Justifikasi perkakasan bagi pembangun ii. Justifikasi perkakasan bagi pelayan iii. Justifikasi perkakasan bagi pelanggan

72 53 Jadual 3.1 : Justifikasi Perkakasan Perkakasan Pembangun Pelayan Pelanggan Pemproses Minimum 533 Mhz Minimum 1 Ghz Minimum 533 Mhz Cakera Keras Cakera keras dengan kapasiti sekurangkurangnya 1GB ruang kosong Minimum 20 GB ruang kosong sekurang-kurangnya 1GB ruang kosong Cakera keras pendua Tiada Minimum 20 GB ruang kosong Tiada Jalur lebar Tiada Minimum 10 Gbps Ethernet Minimum 56 Kbps dail-up / 10 Mbps LAN. Ingatan Capaian Minimum 32 MB Minimum 1GB Minimum 32 MB Rawak (RAM) Peranti Input 1. Papan kekunci 1. papan kekunci 1. papan kekunci 2. Tetikus 2. tetikus 2. tetikus Peranti Output 1. Monitor (resolusi 1024 x 768) 1. Monitor (resolusi Monitor (resolusi 1024 x 768) 2. Pencetak x 768) 2. Pencetak 2. Pencetak

73 Justifikasi Perisian Pemilihan perisian yang bersesuaian adalah sangat penting bagi pembangunan sesuatu sistem kerana sistem yang dipilih perlu dihubungkan di antara satu sama lain, berkemampuan untuk menyelenggara sejumlah data yang besar, mempunyai kebolehan berinteraksi dengan baik serta mudah digunakan dan difahami. Ia juga tidak terlalu kompleks untuk digunakan dan mempunyai ciri-ciri antaramuka yang mudah difahami. Perisian yang digunakan mestilah perisian yang dipercayai dan senang diperolehi dan mempunyai spesifikasi yang bersesuaian dengan mesin yang digunakan oleh pembangun sistem. Di antara perisian yang digunakan untuk membangunkan sistem ini adalah seperti berikut: i. Sistem Pengoperasian Windows XP Professional Edition ii. Active Server Pages (ASP) iii. Microsoft Front Page iv. Macromedia Dreamweaver MX v. Microsoft Access 2000 vi. Internet Information Services (IIS) vii. Rational Rose Enterprise Edition Sistem Pengoperasian Windows XP Professional Edition Sistem yang digunakan untuk membangunkan sistem ini ialah Windows XP Professional Edition. Sistem pengoperasian ini adalah stabil bagi pembangun aplikasi-aplikasi berbentuk web. Proses konfigurasi bagi Internet Information Services (IIS) juga dapat dilakukan dengan mudah menggunakan persekitaran ini.

74 Active Server Pages (ASP) Secara keseluruhannya sistem ini menggunakan ASP yang bersifat server side scripting untuk proses pembangunan sistem. ASP membenarkan penggabungan di antara HyperText Markup Language (HTML), skrip dan komponen untuk membina aplikasi berasaskan web yang mempunyai kandungan yang dinamik. ASP memberi sokongan kepada VBScript dan Jscript Microsoft Front Page Antaramuka untuk pembangunan sistem ini dibuat dengan menggunakan Microsoft Front Page. Ini kerana pengolahan aturcara boleh dibuat mengikut citarasa pembangun. Selain itu, antaramuka perisian ini senang difahami dan ramah pengguna Microsoft Dreamweaver MX. Satu lagi perisian yang digunakan untuk membangunkan antaramuka sistem ini ialah Macromedia Dreamweaver MX. Ini adalah untuk mendapatkan fungsi atau komponen tambahan yang disediakan dalam perisian ini. Ia juga ramah pengguna dan mempunyai banyak pilihan komponen.

75 Microsoft Access 2000 Dalam pembangunan sesuatu projek, pangkalan data merupakan elemen terpenting untuk menyimpan segala data-data bagi kegunaan sistem. Bagi sistem ini, Microsoft Access 2000 akan digunakan sebagai perisian yang bertindak sebagai pangkalan data yang utama dan efisyen. Perisian ini dipilih kerana ia merupakan perisian yang cekap, efektif dan berkeupayaan tinggi untuk menyimpan jumlah data yang besar Internet Information Services (IIS) IIS adalah perisian pelayan yang boleh digunakan oleh semua peringkat pengguna dari pengguna baru sehinggalah kepada pengguna yang berpengalaman dalam teknologi web. IIS menyokong teknologi-teknologi baru yang berupaya membina dan menjadi pelayan aplikasi laman web yang dinamik dengan teknologi terkini. IIS menyokong teknologi seperti Active Server Pages (ASP), bahasa skrip iaitu VBScript dan Jscript, CGI, Internet Server API dan ActiveX. IIS mempunyai antaramuka yang ramah pengguna. Justifikasi pemilihan IIS adalah kerana kesesuaianya sebagai pelayan yang menyokong aplikasi berasaskan web disamping kelebihan instalasi yang mudah pada komputer peribadi. Antara keupayaan IIS ialah: i. Membenarkan web untuk diterbitkan secara keseluruhan melalui satu arahan. Satu web merupakan satu set fail yang termasuk dalam satu laman web khusus.

76 57 ii. Membenarkan laman web diterbitkan daripada komputer setempat kepada komputer yang jauh, daripada komputer yang jauh kepada komputer setempat atau di antara laman web yang jauh. iii. Membenarkan laman web dilihat dari komputer lain iaitu melalui internet. Ia dibuat bagi mendemonstrasikan laman web kepada pelanggan serta pengguna-pengguna yang lain. iv. Menyediakan program CGI, IDC, ASP dan Microsoft Internet Server Application Programming Interface (ISAPI) dan FrontPage WebBots pada komputer setempat, oleh itu pembangun boleh menguji web secara terus di dalam pelayar sebelum dikeluarkan kepada umum. Teknologi ini memerlukan penghubung pelayanpelanggan untuk dilarikan atau diaktifkan Rational Rose Enterprise Edition Perisian Rational Rose Enterprise Edition pula digunakan untuk menyediakan notasi grafik iaitu rajah kes guna, rajah jujukan dan rajah pakatan. 3.7 Spesifikasi Input dan Spesifikasi Output Spesifikasi input adalah ciri-ciri input yang dimasukkan oleh pengguna. Pengguna akan memasukkan input seperti butir-butir peribadi untuk pendaftaran, kata laluan untuk menggunakan sistem dan sebagainya.

77 58 Spesifikasi output merupakan hasil pemprosesan sistem. Mesej ralat akan dipaparkan sekiranya pengguna memasukkan input kata laluan yang salah. Ia juga menunjukkan hasil carian kepada penguna dan memaparkan maklumat yang diperlukan oleh pengguna. 3.8 Justifikasi Penggunaan Metodologi, Kaedah dan Teknik. Setiap keputusan yang dicapai adalah berdasarkan sebab atau keterangan tertentu mengapa ianya diambil atau diputuskan. Oleh itu, model prototaip penjelajahan dan teknik UML dipilih sebagai metodologi pembangunan sistem ini adalah berdasarkan sebab-sebab berikut: i. Pembangunan sistem percubaan atau eksperimen adalah lebih pantas dan murah untuk dinilai oleh pengguna akhir. ii. Keperluan sistem dapat didefinisikan serta ditakrifkan dengan jelas dan lengkap. iii. Membantu pengguna menentukan keperluan maklumat dengan baik apabila berinteraksi dengan sistem prototaip. iv. Menggunakan model prototaip penjelajahan bagi mengenalpasti keperluan sistem dengan lebih berkesan v. Mendapat komitmen daripada pengguna dalam pembangunan sistem sebenar. vi. Sesuai dimodelkan bersama kaedah UML. vii. Berlakunya hubungan harmoni di antara pembangun dan pengguna dalam proses pembangunan sistem. Bagi teknik UML pula, ia bukan sahaja merupakan notasi piawai dalam fasa analisa dan rekabentuk berorientasikan objek tetapi juga merupakan satu bahasa permodelan lengkap yang menggambarkan semantik dan sintaks sesuatu

78 59 sistem. UML menggabungkan pelbagai kaedah seperti OOA/OOD, OMT dan OOSE. Dengan menggunakan prinsip, teknik, kaedah dan peralatan kejuruteraan, UML bertujuan menspesifikasikan, menvisualisasi, membina dan mendokumenkan artifak proses berinsentifkan sistem. Selain itu, UML juga dapat menganalisa masalah dan membina rekabentuk sistem dengan mudah dan jelas di mana sebarang perubahan pada masa akan datang lebih mudah dilakukan. Ia juga boleh digunakan dengan semua proses dan teknologi pengimplementasian yang lain. Dengan menggunakan teknik ini, proses pembangunan berorientasikan objek dapat dilaksanakan dengan lebih mudah kerana terdapat pengulangan dalam proses pembangunannya. Proses iteratif ini sebenarnya berperanan dalam menerangkan ciri-ciri yang perlu diubahsuai dan bukannya pengubahsuaian ke atas kerja-kerja yang telah dilakukan. Seterusnya ia mampu mengurangkan masalah yang tidak konsisten dan ralat. 3.9 Jadual Projek Jadual perancangan projek, sila rujuk Lampiran B.

79 Ringkasan Dalam bab ini, penulis telah menjelaskan dengan terperinci tentang metodologi dan teknik yang akan digunakan untuk pembangunan sistem. Metodologi dan teknik yang telah dipilih ialah metodologi prototaip penjelajahan dan teknik UML. Justifikasi pemilihan metodologi dan teknik juga diterangkan untuk menguatkan lagi sebab pemilihan tersebut. Selain daripada itu, fasa-fasa yang terlibat dalam proses pembangunan sistem yang bermula dengan fasa perancangan awal, fasa analisis, fasa rekabentuk, fasa pembangunan dan implementasi sistem dan fasa pengujian sistem diterangkan mengikut rangka kerja yang telah dibina untuk pembangunan sistem. Tidak ketinggalan, bab ini juga menerangkan tentang justifikasi pemilihan perkakasan dan perisian yang akan digunakan dalam proses pambangunan sistem.

80 BAB 4 ANALISIS DAN REKABENTUK 4.1 Latar Belakang Organisasi Fakulti Sains Komputer & Sistem Maklumat (FSKSM) merupakan sebuah fakulti di UTM yang giat melaksanakan program serta aktiviti yang berkaitan dengan teknologi serta falsafah dalam bidang sains komputer. Sejarah fakulti ini bermula dengan penubuhan Institut Sains Komputer (ISK) pada tahun 1984, yang dibahagikan kepada dua iaitu Bahagian Akademik dan Bahagian Perkhidmatan Komputer. Hasil dari perkembangan pesat dalam bidang komputer, pada tahun 1991 ISK telah dipecahkan kepada dua bahagian yang berasingan iaitu Fakulti Sains Komputer & Sistem Maklumat (FSKSM) dan Pusat Komputer UTM (PKUTM). FSKSM yang kini ditadbir oleh seorang Dekan dengan dibantu oleh 3 orang Timbalan Dekan dan 6 orang Ketua Jabatan, terus menumpukan usaha untuk wujud sebagai sebuah institusi pengajian yang bertanggungjawab untuk melaksanakan program-program akademik, penyelidikan serta perundingan khasnya dalam bidang Sains Komputer.

81 62 FSKSM telah meletakkan beberapa objektif utama sebagai panduan dalam melaksanakan tanggungjawab tersebut iaitu: i. Menghasilkan profesional IT untuk memenuhi keperluan industri terutama yang berkaitan dengan Koridor Raya Multimedia (MSC) ii. Meningkatkan aktiviti penyelidikan dan perundingan yang berfokus, relevan, berkualiti dan memberi pulangan khusus kepada Fakulti iii. Membangunkan pusat sumber IT yang menjadi rujukan di dalam dan di luar UTM iv. Mewujudkan program khas bagi tujuan pembudayaan IT dalam masyarakat v. Menguruskan Fakulti dalam bentuk Pengurusan Korporat vi. Mempertingkatkan aktiviti penghasilan inovasi, pengkomersilan dan keusahawanan dalam bidang pembangunan perisian dan kandungan (content) vii. Menghasilkan pembangunan sumber manusia yang terancang. Selaras dengan perubahan hala tuju UTM dalam abad ke-21 untuk menjadi sebuah universiti bertaraf dunia, FSKSM telah mengemaskini objektifnya menjadi seperti berikut: i. Meningkatkan aktiviti dan usaha ke arah pengantarabangsaan fakulti ii. Membangunkan sumber manusia cemerlang bagi menghasilkan profesional ICT yang memenuhi keperluan pelanggan iii. Mewujudkan progam akademik yang berkualiti terutama dalam program pasca ijazah dan fokus ilmu dengan penggunaan ICT dalam pengajaran

82 63 iv. Mempertingkatkan aktiviti penyelidikan dan perundingan yang berfokus, relevan, berkualiti dan memberi pulangan melalui pusat kecermerlangan v. Mengurus pentadbiran fakulti dengan cekap dan berkesan Matlamat Organisasi Menerajui pendidikan dalam bidang teknologi maklumat dan ICT peringkat tinggi bertaraf dunia Visi Organisasi Menjadikan UTM sebuah institusi pendidikan yang unggul dalam teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) Misi Organisasi Menerajui pendidikan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) peringkat tinggi untuk memenuhi keperluan pelanggan dalam dunia yang dinamik Carta Organisasi Maklumat mengenai carta organisasi untuk FSKSM boleh di rujuk pada Lampiran D.

83 Aliran Kerja Untuk Temujanji dan Mesyuarat Rekod kedatangan mesyuarat Minit mesyuarat Setiausaha /Ketua Jawatankuasa Panggilan mesyuarat Menerima cadangan/menolak Panggilan mesyuarat Maklumkan cadangan mesyuarat Jawatankuasa Wakil ahli Jawatankuasa Pengesahan kehadiran dan cadangan wakil Rajah 4.1 : Gambarajah Aliran Kerja untuk mesyuarat Penentuan sesuatu mesyuarat biasanya dibuat oleh setiausaha atau ketua jawatankuasa. Mereka akan memaklumkan cadangan mesyuarat kepada jawatankuasa. Jawatankuasa akan menerima atau menolak cadangan dengan alasan-alasan tertentu. Jika cadangan diterima, surat panggilan mesyuarat akan dihantar kepada ahli yang terlibat. Ahli yang terlibat dengan mesyuarat akan memberi pengesahan kehadiran atau memberi cadangan wakil jika tidak dapat menghadiri mesyuarat tersebut. Surat panggilan mesyuarat kepada wakil ahli jawatankuasa akan dihantar. Seterusnya, rekod kehadiran akan akan dicatatkan dalam minit mesyuarat.

84 65 Pelajar/Pelawat/ Pensyarah Memohon untuk membuat temujanji Maklumbalas temujanji Pensyarah Rekod temujanji dalam kalendar Semak kalendar Kalendar Rajah 4.2 : Gambarajah Aliran Kerja Untuk Temujanji Semua pelajar, pelawat atau pensyarah boleh membuat temujanji dengan pensyarah yang lain dengan membuat permohonan untuk membuat temujanji. Pensyarah yang terlibat akan menyemak kalendar dan akan memberi maklumbalas temujanji. Jika temujanji dipersetujui, temujanji akan direkodkan dalam kalendar pensyarah. Sila rujuk Lampiran E untuk maklumat terperinci tentang proses semasa dalam bentuk permodelan UML.

85 Penyataan Masalah dalam kontek Organisasi Kebiasaannya, pengurusan temujanji dan mensyuarat dikendalikan secara manual. Setiap pelajar dan pensyarah mempunyai cara masing-masing dalam menentukan sesuatu temujanji dan mesyuarat yang mengakibatkan wujudnya permasalahan seperti masalah bagi menentukan atau membuat temujanji yang tepat antara pensyarah dan pelajar. Masalah lain ialah dalam menetapkan masa mesyuarat dan temujanji di antara pensyarah dengan pensyarah yang lain. Kesan daripada permasalahan ini telah meninggalkan kesan secara langsung dan tidak langsung kepada pengurusan FSKSM seperti apabila sesuatu mesyuarat diadakan tanpa kehadiran semua ahli yang terlibat maka sesuatu keputusan tidak dapat dibuat. Keadaan ini bertambah kritikal jika melibatkan perkara-perkara penting yang memerlukan tindakan yang segera. 4.2 Proses Semasa dan Permodelan Proses semasa yang terdapat di FSKSM dalam menguruskan temujanji dan mensyuarat dilakukan secara manual. Penentuan sesuatu mesyuarat dibuat dengan merujuk kepada kalendar orang-orang penting sesuatu mesyuarat contohnya dekan, timbalan dekan dan ketua-ketua jabatan. Oleh yang demikian, kerap kali berlaku pertindihan masa mesyuarat dengan aktiviti-aktiviti lain yang perlu dilakukan oleh pensyarah terlibat. Bagi memastikan tidak berlaku perkara tersebut, penentuan mesyuarat terpaksa dilakukan berulang-ulang dan memakan masa. Proses terperinci dan permodelan mengenai sistem semasa diterangkan dalam Lampiran E.

86 Keperluan Pengguna Melalui kajian awalan yang telah dijalankan pada fasa analisis, beberapa keperluan pengguna terhadap sistem telah dapat dikenalpasti. Walau bagaimanapun keperluan ini mungkin berubah-ubah selari dengan pembangunan projek. Terdapat dua jenis keperluan iaitu keperluan fungsian dan keperluan bukan fungsian. Bagi keperluan fungsian, sistem ini mengandungi akan mengandungi beberapa modul yang utama iaitu modul untuk pensyarah, modul untuk pelajar dan juga modul untuk staf pentadbiran. Modul untuk pensyarah mengandungi beberapa fungsi yang utama iaitu fungsi menentukan mesyuarat dan temujanji dikalangan pensyarah, mengemaskini kalendar, membentuk kumpulan, mendaftar sebagai pengguna sistem dan mengemaskini maklumat peribadi. Bagi modul pelajar pula, fungsi yang akan diadakan ialah pendaftaran sebagai pengguna sistem, mencetak kalendar pensyarah dan membuat temujanji. Bagi staf pentadbiran pula, mereka akan dapat mendaftar sebagai pengguna sistem, membentuk kumpulan, mengemaskini maklumat dan menentukan sekatan masa untuk cuti hujung minggu dan juga cuti am. Bagi keperluan bukan fungsian, pengguna berharap untuk mendapat sebuah sistem yang dapat memberi persembahan yang baik dari segi kelajuan, keselamatan dan dapat menampung sejumlah kapasiti pengguna pada satu-satu masa.

87 Permodelan Rekabentuk Proses Permodelan bagi rekabentuk proses dilakukan bagi memastikan proses yang berlaku di dalam sistem dapat diterjemahkan kepada bentuk yang mudah di fahami dengan menggunakan teknik permodelan berorientasikan objek iaitu Unified Modelling language(uml). Komponen-komponen dan modul-modul yang menunjukkan proses di dalam sistem ditunjukkan menggunakan rajah-rajah yang berkaitan seperti yang diterangkan dalam Seksyen Permodelan UML dilakukan dengan menggunakan perisian Rational Rose Enterprise Edition. Rekabentuk permodelan proses sistem boleh di rujuk pada Lampiran F. 4.5 Rekabentuk Senibina Sistem Fasa rekabentuk senibina sistem melibatkan beberapa perancangan perlu dilakukan untuk menentukan perkakasan, perisian, senibina komunikasi, keselamatan, sistem sokongan secara global(dennis et al.,2005). Secara am ia menekankan kepada aspek teknikal untuk merancang peralatan yang diperlukan bagi memastikan sistem dapat digunakan tanpa sebarang masalah. Pembangunan projek ini adalah berasaskan senibina pelayan-pelanggan.rajah 4.3 menunjukkan gambaran senibina sistem yang akan dibangunkan di mana pelanggan bertanggungjawab untuk logik penyampaian sementara pelayan bertanggungjawab untuk logik capaian data dan storan data. Logik aplikasi terdapat di dalam pelayan atau pelanggan di mana di dalam pembangunan ini kebanyakan logik aplikasi diletakkan pada pelayan kerana akan meminimakan bebanan kepada pelayar web yang digunakan oleh pengguna.

88 69 Penggunaan senibina berasaskan pelayan-pelanggan mempunyai kelebihan yang tertentu. Pertamanya, senibina ini mudah diskalakan. Bermaksud ianya mudah untuk ditambah atau dikurangkan storan dan kebolehan memproses pada pelayan. Jika pelayan telah melebihi beban maka ia dengan mudah dapat ditambah pelayan yang baru. Yang kedua, senibina ini boleh menyokong jenisjenis pelanggan dan pelayan yang berbeza. Pelayan dan pelanggan boleh mempunyai sistem pengoperasian yang berbeza. Yang terakhir, senibina ini adalah lebih dipercayai. WAN LAN http respone pelayan web http request storan data Buy SmartDraw!- purchased copies print this document without a watermark. Visit or call WAN Rajah 4.3 : Rekabentuk Senibina Rangkaian

89 Rekabentuk Antaramuka Pengguna Rekabentuk antaramuka adalah proses untuk menyatakan bagaimanakah sistem dapat berinteraksi dengan entiti luaran (seperti pelajar, penyarah dan pentadbir). Antaramuka pengguna akan menentukan bagaimana pengguna berinteraksi dengan sistem dan kebolehan sistem menerima input dan mengeluarkan output. Antaramuka pengguna terdiri daripada paparan skrin yang akan menunjukkan navigasi sistem, borang yang akan mendapatkan data dan laporan yang akan dihasilkan. Rekabentuk antaramuka sistem ini dibuat dengan mengikut piawaian Windows. Skrin dibahagikan kepada tiga kotak, sila rujuk Rajah 4.4. Kotak dibahagian atas adalah kawasan navigasi sistem di mana pengguna boleh menggunakan perintah-perintah yang ada. Kotak yang terletak di bahagian bawah adalah kawasan status yang memaparkan aktiviti-aktiviti yang dilakukan oleh pengguna. Manakala bahagian tengah atau bahagian terbesar adalah untuk paparan navigasi seperti paparan borang untuk kemasukan data dan laporan.

90 71 Seksyen navigasi Navigasi Sistem status Paparan navigasi Rajah 4.4 : Susun Atur Menggunakan Kepelbagaian Kawasan Navigasi

91 Rekabentuk Pangkalan Data. Pangkalan data merupakan koleksi data yang dikumpulkan di dalam storan di mana ia mempunyai perkaitan untuk menghasilkan maklumat yang akan digunakan oleh sistem. Pangkalan data akan dibangunkan bagi menyokong operasi sistem ini dengan menggunakan perisian Microsoft Access. Setiap jadualjadual yang terlibat mempunyai medan-medan yang tersendiri yang akan menerima data dari input pengguna mengikut medan yang telah ditetapkan. Terdapat tujuh jadual utama yang digunakan untuk menyimpan data dalam sistem ini. Jadual 4.1 menunjukkan senarai jadual yang digunakan di dalam pembangunan sistem. Sila lihat Lampiran G untuk melihat rekabentuk pangkalan data dan jadual secara terperinci. Nama Jadual Admin Calendar Kumpulan Lectinfo Namakumpulan Studentinfo Jadual 4.1 : Senarai jadual Keterangan Menyimpan maklumat berkenaan dengan pentadbir sistem. Menyimpan maklumat mengenai kalendar semua pensyarah yang menggunakan sistem. Menyimpan maklumat tentang kumpulan yang dibentuk, senarai nama dan alamat ahli. Menyimpan maklumat peribadi pensyarah Menyimpan nama kumpulan yang telah dibentuk Menyimpan maklumat peribadi pelajar.

92 Perancangan Ujian (Test Plan). Perancangan ujian digunakan untuk proses pengujian sistem. Proses proses dan aktiviti-aktiviti yang terlibat dalam pengujian akan ditunjukkan dan dilaksanakan mengikut langkah-langkah yang tersusun. Ianya dilakukan secara selari semasa proses pembangunan. Perancangan ujian bagi sistem ini adalah seperti yang ditunjukkan dalam jadual 4.2. Pengujian akan diterangkan dengan lebih terperinci dalam seksyen 5.5. Jadual 4.2 : Perancangan Ujian Peringkat Pengujian Pengujian Unit Pengujian Integrasi Pengujian Sistem Pengujian Penerimaan Teknik Pengujian Kotak Hitam Pengujian antaramuka Pengujian persembahan Pengujian kebolehfungsian Pengujian Apha Pengujian Beta

93 Ringkasan Sebagai kesimpulan, keseluruhannya bab ini telah menerangkan tentang analisis masalah pengurusan temujanji dan mesyuarat yang terdapat di FSKSM. Penulis menerangkan tentang latarbelakang organisasi, misi dan visi organisasi dan juga aliran kerja untuk membuat temujanji dan mesyuarat. Sebagai melengkapkan kajian awalan yang telah dijalankan, di dalam bab ini juga ada membincangkan tentang sistem semasa yang terdapat di FSKSM dan keperluan pengguna terhadap sistem akan datang. Permodelan untuk sistem semasa dan juga sistem akan datang telah dilakukan menggunakan metodologi berorientasikan objek. Ianya bertujuan memberikan gambaran yang lebih jelas tentang kelemahan dan kelebihan kedua-dua sistem. Selain itu juga, rekabentuk fizikal sistem, rekabentuk antaramuka pengguna dan rekabentuk pangkalan data juga diterangkan bagi melengkapkan fasa analisis dan rekabentuk.

94 BAB 5 PERLAKSANAAN DAN PENGUJIAN 5.1 Pengenalan. Bab ini akan menerangkan perkara-perkara yang telah dilaksanakan dalam fasa pembangunan dan implementasi sistem. Di dalam proses pembangunan sesuatu sistem, proses perlaksanaan atau implementasi merupakan salah satu aspek penting dan kritikal yang perlu dilaksanakan bagi membolehkan sistem yang dibangunkan memenuhi spesifikasi yang telah ditetapkan. Perkara-perkara seperti proses pengkodan sistem diterangkan bagi membolehkan sistem ditambah nilai atau dapat diselenggarakan dengan berkesan. 5.2 Program Pembangunan Di dalam proses pembangunan dan perlaksanaan sistem, terdapat beberapa perkara yang perlu diikuti dan disediakan terlebih dahulu seperti pemasangan perisian-perisian yang berkaitan.

95 76 Sistem ini dibangunkan sepenuhnya di dalam persekitaran sistem pengoperasian Windows XP Profesional. Sistem pengoperasian ini dipilih kerana ianya sesuai dengan IIS iaitu pelayan web peribadi yang digunakan dan sistem perisian ini digunakan secara meluas oleh pengguna sistem. IIS menyediakan perkhidmatan sebagai pelayan web persendirian yang membolehkan laman web dilarikan sebelum dilaksanakan pada pelayan-pelanggan yang sebenar. IIS amat mudah untuk dipasang kerana ianya didatangkan bersama dalam komponen sistem pengoperasian Windows 2000 dan ke atas. Proses pembangunan sistem ini memerlukan beberapa pemasangan perisian seperti pemasangan IIS, pemasangan pangkalan data iaitu Microsoft Access dan pemasangan Microsoft Front Page atau Macromedia Dreamweaver MX Pemasangan Internet Information Server (IIS). IIS dijadikan sebagai platform pelayan sementara untuk melarikan sistem ini. Oleh yang demikian, proses pembangunan sistem ini dapat dilakukan tanpa memerlukan rangkaian internet. Ini penting kerana pembangun dapat memastikan sistem yang telah siap dibangun dan memenuhi spesifikasi sahaja yang akan dipindahnaik ke dalam pelayan pembangun yang sebenar. Sistem boleh dilarikan seolah-olah ia telah dihubungkan dengan rangkaian internet. Fail-fail yang digunakan dalam pembangunan sistem disimpan di dalam mana-mana direktori dan dihubungkan dengan IIS.

96 77 Perisian ini boleh diperolehi dari cakera padat Windows 2000 dan ke atas. Berikut adalah proses pemasangan IIS dimana komponennya telah berada di dalam komputer: 1) Pergi kepada Start, dan pilih Setting dan kemudian Control Panel. Paparannya adalah seperti Rajah 5.1. Rajah 5.1 : Paparan skrin Control Panel 2) Selepas itu, klik pada ikon Add or Remove Program, pilih Add/Remove Windows Component, tandakan pada check box IIS dan kemudian tekan butang Next. Tunggu sehingga proses pemasangan selesai. Selepas pemasangan selesai, pengguna dikehendaki memulakan semula komputer untuk melengkapkan proses pemasangan. Paparannya skrinnya adalah seperti pada Rajah 5.2.

97 78 Rajah 5.2 : Paparan skrin untuk proses pemasangan IIS. Setelah selesai pemasangan IIS, pembangun perlu memasukkan fail yang terlibat dalam pembangunan sistem ke dalam Virtual Directory supaya perisian ini dapat mengesan lokasi fail-fail sistem untuk dilarikan. Untuk mencipta fail Virtual Directory langkah-langkahnya adalah seperti berikut: 1) Klik pada menu start, selepas itu pilih Control Panel, dan kemudian klik pada ikon Administrative Tools. Pada tetingkap ini, klik pada ikon IIS. Klik kanan pada default Web Site pada bahagian Explorer sebelah kiri paparan, pilih New dan seterusnya Virtual Directory. Paparannya adalah seperti Rajah ) Tetingkap Virtual Directory Creation wizard akan dipaparkan. Paparan skrinnya adalah seperti Rajah 5.4. Ikut arahan pada paparan skrin.

98 79 3) Virtual Directory Alias ialah nama yang akan digunakan untuk melarikan sistem. Contohnya, jika nama SistemPengurusan digunakan, alamat yang perlu ditulis pada web browser ialah Rajah 5.3 : Paparan Skrin untuk mencipta Virtual Directory.

99 80 Rajah 5.4 : Paparan Skrin Virtual Directory Creation wizard. 4) Pilih Directory dimana fail yang digunakan disimpan. Ikut arahan sehingga selesai. 5) Sistem boleh dilarikan dengan menggunakan web browser menggunakan localhost untuk menguji sama ada proses pemasangan lengkap atau tidak Pemasangan Microsoft Access dan Microsoft Front Page. Pemasangan Microsoft Access biasanya dipasang semasa pengguna memasang perisian Microsoft Office. Oleh yang demikian, di dalam laporan ini tidak akan dibincangkan kaedah pemasangan perisian ini. Apabila pengguna memasang perisian Microsoft Office, secara langsung Microsoft Access dan Microsoft Front Page dipasang bersama kerana terletak dalam pakej yang sama.

100 Skrip Perhubungan dengan Pangkalan Data Pangkalan data sistem ini dibangunkan dengan menggunakan perisian Microsoft Access segala jadual data yang diperlukan oleh sistem ditempatkan di dalam satu pangkalan data yang diberi nama Meeting.mdb. Semua jadual-jadual yang ingin digunakan seperti jadual penyelaras, jadual pelajar, jadual pensyarah akan dibina dalam pangkalan data meeting.mdb ini. Penakrifan nama medan, jenis data serta kekunci utama bagi jadual ditetapkan. Hubungan antara jadual-jadual juga diwujudkan. Pembangunan pangkalan data pada peringkat awal bertujuan untuk memudahkan fungsi bagi sistem diuji terlebih dahulu dengan menggunaka data kes yang dijana sendiri. Dengan itu, kefungsian sistem dapat dibangunkan secara berperingkat serta pengujian dapat dilakukan satu demi satu terhadapnya. Proses perhubungan ke pangkalan data untuk sistem ini boleh dilakukan secara langsung dengan pengekodan di dalam sistem dengan menggunakan Data Source (ODBC). Ini bermakna pangkalan data telah diisytiharkan dalam Data Source (ODBC) tersebut. Sintaks perhubungan dengan pangkalan data akan diproses dengan komponen ASP. Skrip yang menghubungkan pangkalan data dengan keseluruhan sistem ini adalah seperti dalam jadual 5.1. Di dalam skrip tersebut, pangkalan data diletakkan dalam direktori D. Pengguna boleh meletakkan pangkalan data pada mana-mana direktori yang sesuai. Pengguna hanya perlu menukar alamat direktori pada skrip.

101 82 Jadual 5.1 : Skrip perhubungan ke pangkalan data. <% conn = "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;" & _ "Data Source=D:\PROJEKAPP\DATABASE\meeting.mdb;" & _ "Persist Security Info=False" %> Skrip perhubungan untuk menghubungkan sistem dengan jadual tertentu di dalam pangkalan data boleh dilihat dalam jadual 5.2. Skrip tersebut adalah untuk memaparkan maklumat pensyarah. Jadual 5.2 : Skrip untuk menhubungkan sistem dengan jadual untuk paparan maklumat pensyarah. <!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.0 Transitional//EN"> <!-- #include file="conn/conn.inc" --> memanggil include fail untuk perhubungan ke pangkalan data <% dim objdb,objrs,sq pengisytiharan pembolehubah set objdb = Server.CreateObject("ADODB.Connection") objdb.open conn membuka pangkalan data SQL = " SELECT * FROM lectinfo " memilih jadual untuk paparan. set objrs = objdb.execute(sql) %>

102 83 Jadual 5.3 : Skrip untuk Menentukan Mesyuarat <!--#include file="beginpage.asp"--> <% Dim syear, smonth, sday syear = Request.QueryString("Y") smonth = Request.QueryString("M") sday = Request.QueryString("D") Dim objrecordset Dim Added %> <!--#include file="adovbs.inc"--> <!-- #include file="../conn/conn.inc" --> <% Set objrecordset = Server.CreateObject("ADODB.Recordset") objrecordset.open "calendar", conn, adopendynamic, adlockoptimistic, adcmdtable If Request.Form("btnAdd") = "Add Event" Then for lo = Lbound(session("meet")) to Ubound(session("meet")) meet = Ltrim(session("meet")(lo)) Ltrim(meet) set obj=server.createobject("adodb.connection") obj.open conn SQL = " SELECT * FROM lectinfo WHERE lectname='" & meet & "'" set objrs = obj.execute(sql) Dim ObjMail Set ObjMail = Server.CreateObject("CDO.Message") Set objconfig = CreateObject("CDO.Configuration") objconfig.fields(cdosendusingmethod) = cdosendusingport objconfig.fields(cdosmtpserver) = "localhost" objconfig.fields(cdosmtpserverport) = 25 objconfig.fields(cdosmtpauthenticate) = cdobasic Menghantar objconfig.fields.update Set objmail.configuration = objconfig objconfig.from objconfig.to = "User Name <user@domain.com>" = objrs("lect ")

103 84 objconfig.subject = Request.Form("txtSubject") objconfig.htmlbody = Request.Form("Message") objconfig.send Set objmail = Nothing objrecordset.addnew objrecordset.fields("subject") = Request.Form("txtSubject") objrecordset.fields("message") = Request.Form("Message") objrecordset.fields("day") = sday objrecordset.fields("month") = smonth objrecordset.fields("year") = syear objrecordset.fields("lectname") = meet if Request.Form("txtAddedBy") <> "" then objrecordset.fields("addedby") = Request.Form("txtAddedBy") End if objrecordset.fields("dateadded") = Now() objrecordset.fields("time") = Request.Form("select") objrecordset.fields("kumpulan") = objrs("kumpulan") objrecordset.update Added = "True" Memasukkan maklumat ke dalam jadual Next End If 'Set strdate variable to know which date to go on Calendar.asp Dim strdate strdate = smonth & "/" & sday & "/" & syear objrecordset.close Set objrecordset = Nothing If Added = "True" Then Response.Redirect("calendar.asp?date=" & strdate) End If %> <SCRIPT ID="clientEventHandlersJS" LANGUAGE="javascript"> <!-- function btnreset_onclick() { document.fcancel.submit() } //--> <!--#include file="endpage.asp"-->

104 85 Skrip dalam jadual 5.3 menunjukkan kod untuk memasukkan maklumat tentang mesyuarat yang akan diadakan. Maklumat mesyuarat akan dikemaskini ke dalam semua jadual pensyarah yang terlibat. akan dihantar sebagai notis kepada ahli yang terlibat menggunakan kelas CDOSYS.dll. 5.3 Modul-Modul Sistem Berdasarkan kepada spesifikasi keperluan, terdapat tujuh modul utama yang telah dibangunkan untuk sistem ini. Setiap modul mempunyai tahap capaian yang berbeza untuk setiap pengguna. Sila rujuk jadual 5.4 untuk melihat modulmodul untuk sistem ini. Jadual 5.4 : Modul-modul sistem Pendaftaran Modul Tahap Capaian Pelajar Pensyarah Staf Pentadbiran /Pentadbir Menentukan Mesyuarat Membuat temujanji Kemaskini data Membentuk kumpulan Menentukan sekatan masa Kemaskini kalendar

105 Pendaftaran Modul pendaftaran boleh dicapai oleh pengguna iaitu pelajar dan juga pensyarah. Pengguna perlu mendaftar terlebih dahulu sebelum menggunakan sistem. Semua maklumat yang terdapat dalam borang pendaftaran mesti diisi dengan lengkap dan mengikut format data yang telah ditetapkan. Semua pelajar dan pensyarah boleh mendaftar untuk menggunakan sistem ini. Contoh paparan borang pendaftaran boleh dilihat dalam Rajah 5.5. Rajah 5.5 : Borang Pendaftaran Menentukan Mesyuarat Penentuan sesuatu mesyuarat hanya boleh dilakukan oleh pensyarah. Hanya pensyarah sahaja dibenarkan membuat capaian ke atas modul ini. Pensyarah perlu memilih ahli ahli yang terlibat dengan mesyuarat. Pemilihan ahli boleh dibuat sama ada memilih satu persatu atau berdasarkan kumpulan. Pemilihan masa mesyuarat adalah berdasarkan kekosongan yang ada pada

106 87 kalendar yang dipaparkan oleh sistem. Jika mesyuarat telah ditentukan sistem akan menghantar kepada semua ahli yang terlibat Membuat Temujanji Modul untuk membuat temujanji boleh dicapai oleh pelajar dan juga pensyarah. Pengguna hanya perlu memilih pensyarah dan menentukan masa untuk membuat temujanji berdasarkan kekosongan dalam kalendar pensyarah tersebut. Notis melalui akan dihantar kepada pensyarah untuk pemberitahuan mengenai temujanji. Pensyarah boleh sama ada ingin memenuhi temujanji tersebut atau tidak dengan membalas tersebut Kemaskini Data Pengemaskinian data hanya boleh dilakukan oleh pensyarah dan juga staf pentadbiran yang dilantik untuk mentadbit sistem. Kemaskini data adalah merujuk kepada maklumat peribadi pensyarah. Jika terdapat perubahan maklumat peribadi, ianya boleh dilakukan sama ada oleh pensyarah tersebut atau staf yang dilantik Membentuk Kumpulan Modul untuk membentuk kumpulan boleh dicapai oleh pensyarah dan juga staf pentadbiran. Kumpulan boleh dibentuk mengikut keperluan dan tanpa had. Setiap pensyarah boleh jadi ahli untuk semua kumpulan. Modul ini adalah untuk memudahkan proses menentukan mesyuarat.

107 Menentukan Sekatan Masa Modul ini adalah untuk menentukan sekatan masa dalam kalendar. Ini adalah untuk menyekat pengguna dari membuat aktiviti pada hari cuti. Sekatan masa hanyalah untuk hari cuti Sabtu,Ahad dan juga cuti am. Modul ini hanya boleh dicapai oleh staf pentadbiran yang sudah dilantik Kemaskini Kalendar Proses kemaskini hanya boleh dilakukan oleh pemilik kalendar iaitu pensyarah. Ini adalah untuk memudahkan pengguna membuat temujanji dan menentukan mesyuarat. Semua medan boleh dikemaskini kecuali untuk hari Sabtu, Ahad dan Cuti Am. 5.4 Manual Pengguna Manual pengguna bertujuan untuk memandu arah penggunaan sistem kepada pengguna. Sebarang masalah dalam penggunaan sistem boleh dirujuk dalam manual ini. Manual pengguna boleh dirujuk di Lampiran H. 5.5 Pengujian Pengujian dilakukan bagi memastikan keseluruhan sistem sama ada aspek luaran atau dalaman berada pada tahap yang memuaskan. Terdapat empat bentuk pengujian yang telah dilaksanakan di dalam pembangunan sistem ini. Ia meliputi pengujian unit diikuti pengujian integrasi, pengujian sistem dan akhirnya ujian penerimaan pengguna. Kes-kes ujian boleh dilihat pada Lampiran I.

108 Pengujian Unit Pengujian unit dilakukan bagi menguji ketepatan yang terdapat pada unitunit atau modul-modul dalam sistem ini. Modul-modul ini boleh terdiri daripada fungsi-fungsi yang dibina di dalam sistem ini. Oleh itu, tumpuan bagi pengujian ini ialah terhadap fungsi dan ciri-ciri yang terdapat pada unit-unit tersebut, pengendalian data yang sah dan tidak sah, aliran antaramuka, struktur data dan sebagainya. Contohnya bagi pengendalian data yang tidak sah, perkara yang perlu diuji adalah bagaimana sistem boleh menghalang kemasukan data yang tidak sah. Rajah 5.6 : Contoh mesej ralat jika data tidak lengkap Pengujian aliran antaramuka memfokuskan kepada pengujian ke atas setiap parameter yang mengawal aktiviti keluar dan masuk sesuatu borang bagi memastikan borang-borang yang disediakan dalam sistem dihubungkan kepada destinasi yang betul. Contoh pengujian unit yang dijalankan ialah menguji datadata yang dimasukkan dalam borang pendaftaran. Jika pengguna tidak mengisi semua medan yang dikehendaki akan keluar satu mesej ralat. Jika pengguna mengisi borang dengan betul, data-data akan disimpan ke dalam pangkalan data.

109 Pengujian Integrasi Pengujian integrasi dilakukan bagi menguji unit atau modul yang telah digabungkan bagi memastikan antaramuka antara modul adalah betul. Di dalam pengujian ini,semua panggilan kepada modul akan diuji. Pengujian ini amat penting kerana ralat mungkin wujud apabila modul-modul yang sebelum ini bertindak secara bersendirian digabungkan. Di samping itu, pengujian ini juga adalah bagi memastikan sama ada sesuatu modul itu berupaya untuk berinteraksi dengan modul yang lain atau tidak apabila digabungkan. Contoh pengujian integrasi yang dijalankan ialah menguji sama ada antaramuka utama boleh memanggil modul-modul yang terlibat iaitu pelajar, pensyarah dan juga pentadbir sistem Pengujian Sistem Pengujian sistem adalah lebih kurang sama dengan pengujian integrasi. Pengujian sistem adalah tertumpu kepada pengujian keseluruhan sistem. Sistem akan diuji sebagai satu unit di mana fokus adalah terhadap keupayaan fungsi, pengendalian data sah atau tidak sah serta atribut bukan fungsi seperti kecekapan sistem, kebolehgunaan, persembahan dan keselamatan. Ini dilakukan bagi memastikan sistem ini dilaksanakan mengikut fungsi-fungsi yang telah ditetapkan serta memenuhi kehendak pengguna Pengujian Penerimaan. Pengujian penerimaan dilakukan sepenuhnya oleh pengguna dengan bantuan dan sokongan pembangun. Objektif utama pengujian ini dilakukan ialah untuk menguji keberkesanan SMTM dalam menyelesaikan masalah penjadualan

110 91 yang wujud di fakulti. Pengujian ini juga ialah untuk menguji sama ada sistem lengkap seperti yang dimohon oleh pengguna, memenuhi keperluan organisasi dan diterima oleh pengguna. Pengujian penerimaan dijalankan dalam dua peringkat iaitu pengujian alpha yang menguji penerimaan sistem dan pengujian beta untuk menguji sistem menggunakan data sebenar. Keputusan ujian penerimaan boleh dilihat di Lampiran J. 5.6 Ringkasan Bab ini menerangkan tentang perlaksanaan dan pengujian sistem. Prosesproses perlaksanaan sistem telah diterangkan bagi memudahkan sistem ini ditambah nilai pada masa akan datang. Keratan-keratan skrip penting juga ditunjukkan bagi memudahkan proses penyelenggaraan. Manual pengguna disediakan bagi memudahkan pengguna sebagai panduan menggunakan sistem. Proses pengujian dilaksanakan bagi memastikan sistem yang dihasilkan memenuhi objektif pembangunan sistem dan dibangunkan dengan lengkap tanpa sebarang kesilapan.

111 BAB 6 STRATEGI ORGANISASI 6.1 Pengenalan Walaupun telah menulis hampir 500 tahun yang lalu, komen Machiavelli s masih benar sehinggan hari ini. Menguruskan perubahan kepada sistem baru sama ada berkomputer atau tidak adalah salah satu tugas sukar dalam sesebuah organisasi (Dennis,2005). Dalam bab ini akan diterangkan tentang strategi yang boleh digunakan oleh organisasi untuk memasang dan mengimplementasi sistem. Perancangan untuk proses penukaran sistem baru harus dibuat walaupun sistem yang ingin diimplemenkan masih belum selesai. Ini penting bagi memastikan proses pertukaran berjalan lancar dan mengurangkan risiko kegagalan. Strategi yang akan digunakan dalam proses pertukaran ke sistem baru ini adalah sebagai cadangan kepada pengguna.

112 Strategi Pemasangan. Sistem ini akan dilaksanakan di FSKSM. Terdapat enam jabatan yang wujud di organisasi ini. Sila rujuk Lampiran D untuk melihat carta organisasi. Strategi yang akan digunakan mengambil kira faktor risiko, kos dan juga masa. Strategi yang akan digunakan ialah: i. Lokasi : pilot ii. Modul : keseluruhan iii. Cara : terus. Bagi penukaran dalam aspek lokasi, penukaran pilot digunakan supaya hanya jabatan-jabatan tertentu yang dipilih untuk mengimplemenkan sistem dan diuji. Jika jabatan tersebut telah berjaya mengimplemenkan sistem tersebut, sistem akan dipasang di jabatan-jabatan lain pula. Semua modul-modul yang terlibat akan dipasang secara keseluruhan bukan hanya modul-modul tertentu sahaja. Semua modul ini akan dipasang serentak pada waktu yang sama. Sistem ini juga akan menggantikan keseluruhan fungsi sistem sedia ada dengan menggunakan teknik secara terus. Strategi-strategi ini dipilih kerana ia senang dan lebih cepat dilaksanakan kerana sistem hanya bersaiz kecil. Dalam melaksanakan proses penukaran tersebut, terdapat beberapa aktiviti yang perlu dilaksanakan. Antara aktiviti tersebut ialah pemasangan peralatan, pemasangan perisian, motivasi penggunaan dan juga menyediakan latihan. Aktiviti-aktiviti ini ditunjukkan dalam Rajah 6.1.

113 94 Perancangan Pertukaran Perancangan Pertukaran Pengurusan Pemasangan peralatan Pemasangan Perisian Menyemak polisi pengurusan Menilai kos dan Faedah Motivasi penggunaan Menyediakan latihan Operasi Bermula Rajah 6.1 : Aktiviti dalam Proses Perlaksanaan Pertukaran. Proses pemasangan peralatan akan mengambil kira peralatan yang telah tersedia dalam jabatan. Bagi fasa permulaan ini, tiada peralatan baru yang akan dipasang kerana peralatan yang sedia ada telah mencukupi untuk melaksanakan sistem. Namun begitu peralatan ini harus diuji untuk mengesahkan supaya ianya dapat berfungsi dengan baik. Setelah selesai pemasangan peralatan, perisianperisian seperti yang diterangkan dalam seksyen 3.6 akan dipasang pada pada peralatan. Keseluruhan sistem akan dipasang untuk menguji ianya dapat digunakan dan beroperasi seperti yang dikehendaki dengan peralatan dan perisian tersebut.

114 Cadangan Strategi Implementasi SMTM Kebanyakan kumpulan yang membangunkan projek beranggapan kerja mereka selesai apabila sistem lama telah ditukarkan kepada sistem baru pada peringkat teknikal. Falsafah yang mengatakan build it and they will come hanyalah berlaku dalam filem (Dennis,2005). Kejayaan pertukaran pengurusan adalah bergantung kepada sama ada pengguna mahu menerima dan mampu menerima perubahan tersebut. Pengguna selalu sukar untuk membuat perubahan walaupun ke arah yang lebih baik. Walaupun perubahan adalah baik untuk organisasi namun ianya tidak cukup bagus untuk pekerja di organisasi tersebut. Terdapat empat strategi yang dicadangkan untuk mengimplementasikan SMTM supaya digunakan secara menyeluruh di FSKSM. Strategi yang pertama ialah dengan menyemak semula polisi pengurusan yang diamalkan oleh fakulti. Strategi yang kedua pula ialah menilai kos dan faedah yang diperolehi dari sistem. Manakala yang ketiga ialah memotivasikan penerimaan terhadap sistem. Strategi yang terakhir ialah latihan sebagai alat bantu penerimaan Menyemak Polisi Pengurusan Menyemak polisi pengurusan adalah satu kaedah untuk merekabentuk sistem pengurusan sedia ada kepada polisi pengurusan yang bakal di ubah. Polisi pengurusan perlu menyediakan matlamat, menjelaskan tentang proses kerja yang sepatutnya berlaku dan menentukan bagaimana ahli organisasi diberi ganjaran. Pihak pengurusan mempunyai tiga pilihan untuk menyusun semula proses kerja dalam jabatan:

115 96 i. Pertama ialah menjadikan Prosidur Operasi Piawai (Standard Operating Procedur(SOP)) menjadi satu rutin untuk melakukan sesutu kerja. SOP perlu berlaku secara formal dan tidak formal. Dalam konteks pengurusan mesyuarat dan temujanji, secara formal, penentuan mesyuarat perlu merujuk kepada sistem. Secara tidak formal, setiap pensyarah sudah menjadikan kebiasaan untuk menggunakan sistem untuk aktiviti lain bukan setakat menentukan mesyuarat sahaja. Perkara ini hanya akan berlaku jika SOP secara formal dilakukan secara berterusan. ii. Aspek kedua ialah menentukan bagaimana pensyarah dalam jabatan diukur untuk diberi ganjaran. Kaedah pengukuran perlu diterangkan secara jelas kepada pensyarah tentang apa yang perlu dicapai dalam jabatan. Ganjaran adalah bukti pengukuran kerana ia akan diberi kepada sesiapa yang mencapai sasaran yang ditetapkan. Salah satu ganjaran yang boleh diberikan ialah memberi kredit dalam penilaian Sasaran Kerja Tahunan (SKT) kepada pensyarah yang menggunakan sistem secara berterusan selama setahun. iii. Aspek yang terakhir ialah dengan menggunakan pengagihan sumber. Pensyarah yang menggunakan sistem dengan sepenuhnya akan berpeluang mendapat agihan sumber yang lebih seperti peruntukan untuk menjalankan kerja-kerja penyelidikan dan layak mendapat infrastruktur baru seperti makmal untuk kegunaan penyelidikan. Mereka juga layak mendapat peruntukan untuk menghadiri program latihan dalam dan luar negara. Ini memberi kesan secara langsung dan tidak langsung. Kesan langsung ialah mereka memperolehi peruntukan tersebut. Manakala kesan secara tidak langsung menunjukkan pihak pengurusan serius dalam melaksanakan sistem ini.

116 Menilai Kos dan Faedah. Dalam pelan perubahan pengurusan ini, perlu dibangunkan dua senarai yang jelas dan tepat mengenai kos dan faedah yang diperolehi dari sistem baru berbanding sistem sedia ada. Senarai tersebut ialah: i. Senarai yang pertama ialah dari perspektif jabatan. Senarai kos dan faedah bagi pihak jabatan ini perlu disebarkan secara menyeluruh kepada setiap pensyarah untuk menyesuaikan diri dengan sistem baru ini supaya mereka faham kenapa sistem baru bernilai kepada jabatan. Jadual 6.1 : Senarai Kos dan Faedah Dari Perspektif Jabatan Kos Faedah bantahan dari pensyarah yang belum bersedia menggunakan sistem. Dalam masa jangka panjang ialah ianya akan melicinkan dan memudahkan proses penentuan mensyuarat dan aktiviti-aktiviti lain. Dapat memantau aktiviti pensyarah. Manakala bagi pihak pensyarah, penggunaan sistem dapat memaklumkan aktiviti dan juga pergerakan mereka kepada pihak atasan. Ketua jabatan juga boleh menggunakan sistem sebagai bahan sokongan untuk penilaian tahunan dan secara tidak langsung

117 98 memaksa pensyarah menggunakan sistem ini ii. Senarai kos dan faedah yang kedua dengan mengambil kira pandangan pengguna yang bakal menggunakan sistem iaitu pensyarah. Jadual 6.2 : Senarai Kos dan Faedah bagi Pensyarah Kos Faedah Kos bagi pensyarah ialah mengorbankan masa untuk menggunakan dan mempelajari sistem Menyediakan bukti sokongan kepada aktiviti dan pergerakan yang dilakukan sepanjang tempoh berkhidmat. Pensyarah akan berminat menggunakan sistem ini jika sistem baru dapat mengurangkan beban kerja yang terpaksa dilakukan menggunakan sistem lama. Analisis kos dan faedah juga berfungsi untuk mengenalpasti pihak yang menyokong atau menolak perubahan yang bakal dibuat oleh pihak pengurusan. Cabaran pada peringkat ini ialah untuk menyeimbangkan kos dan faedah kepada pihak yang dijangka akan menolak perubahan yang bakal dilakukan. Analisis ini mungkin membongkarkan masalah yang serius yang berpotensi untuk menyekat kejayaan sistem yang bakal digunakan. Ini mungkin juga memerlukan kepada

118 99 jabatan/fakulti menyemak semula polisi pengurusan dan melakukan satu perubahan yang sesuai untuk memastikan keseimbangan kos dan faedah kepada pensyarah dan pelajar supaya bermotivasi untuk menggunakan sistem Motivasi Penerimaan Setiap bakal pengguna perlu diyakinkan bahawa penggunaan sistem ini boleh mengatasi kos untuk berubah. Terdapat dua strategi asas untuk motivasi penerimaan iaitu: i. Strategi informasi. Dalam strategi informasi, matlamatnya ialah untuk meyakinkan bakal pengguna bahawa perubahan ini adalah untuk kebaikan. Pensyarah tidak perlu lagi merujuk kalendar setiap pensyarah secara manual yang memakan masa dan perlu dilakukan berulang-ulang dalam menentukan mesyuarat. Kebiasaannya orang akan mudah menerima perubahan jika perubahan untuk menyelesaikan masalah sedia ada berbanding perubahan untuk menambah nilai pada organisasi. ii. Strategi politik. Strategi politik pula ialah dengan menggunakan kuasa pihak atasan untuk memotivasikan penerimaan. Strategi ini biasanya digunakan jika kos melebihi dari faedah. Dalam erti kata lain walaupun perubahan memberi faedah kepada jabatan tetapi tidak memberi kesan yang besar kepada individu iaitu pensyarah. Ketua jabatan boleh memainkan peranan dengan memberi pilihan kepada pensyarah sama ada menggunakan sistem atau

119 100 dikenakan tindakan seperti menyekat atau memberi anjakan gaji berkait dengan penggunaan sistem baru ini. Matlamat utama membuat perubahan pengurusan ialah memberi galakan kepada pensyarah yang ingin berubah berbanding memfokuskan kepada pensyarah yang tidak mahu menggunakan sistem. Adalah lebih baik untuk membiarkan pihak minoriti yang menentang dan fokus kepada kumpulan yang ingin berubah Latihan sebagai Alat Bantu Penerimaan. Pihak pengguna terutamanya pensyarah perlu diberi latihan menggunakan sistem supaya mereka mudah menerima perubahan. Kebiasaanya, pihak pengurusan gagal menyediakan latihan secukupnya menyebabkan perubahan itu gagal. Jabatan tidak boleh hanya menjangka bakal pengguna belajar sendiri dengan menganggap sistem mudah kerana setiap sistem baru memerlukan kemahiran yang baru kerana proses kerja telah berubah. Terdapat tiga kaedah yang boleh digunakan iaitu: i. Mengambil pensyarah baru. ii. Mengambil sumber luar yang mempunyai kemahiran iii. Menyediakan latihan yang mencukupi kepada pensyarah sedia ada. Tetapi yang paling berkesan dan efisyen dengan organisasi ialah dengan melatih pensyarah sedia ada untuk menggunakan sistem yang baru.

120 101 Terdapat beberapa cara untuk menjalankan latihan. Antaranya latihan secara orang perseorangan, latihan menggunakan komputer sama ada menggunakan cakera padat atau web dan latihan dalam kelas. Bagi sistem ini, latihan akan dijalankan secara latihan dalam kelas kerana kos untuk membangun, kos penyampaian dan kesan adalah sederhana. Selain daripada itu ianya lebih efektif kerana pengguna utama sistem adalah pensyarah. Latihan akan memfokuskan kepada fungsi-fungsi utama sistem dan mengaitkan bagamana sistem boleh membantu dalam menyelesaikan proses kerja pensyarah. Semua pensyarah di latih dalam satu kelas dan mereka boleh bertukar-tukar pandangan tentang sistem tersebut. Latihan hanya dirancang dalam satu hari secara hands-on. Pengguna akan dibekalkan manual pengguna semasa sesi latihan. 6.4 Ringkasan Secara keseluruhannya, bab ini telah menerangkan tentang strategi pemasangan dan cadangan strategi implementasi yang bersesuaian supaya sistem boleh digunakan di FSKSM. Strategi pemasangan yang dicadangkan adalah berdasarkan struktur organisasi dan sumber sedia ada supaya lebih berkesan.pendekatan berasaskan pilot akan dapat mengenalpasti kelemahan awal sebelum ia dapat diaplikasikan secara menyeluruh di fakulti. Cadangan strategi implementasi dibuat supaya sistem digunakan oleh semua pensyarah dan seterusnya menyelesaikan masalah penjadualan di fakulti.

121 BAB 7 PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN 7.1 Pengenalan Proses pengurusan dalam sesebuah organisasi seperti FSKSM menjadi semakin kompleks selari dengan perkembangan teknologi. Pembangunan SMTM juga adalah salah satu jalan penyelesaian yang dibuat bagi memudahkan proses pengurusan sedia ada yang terdapat di fakulti dalam menguruskan mesyuarat dan temujanji. Bab ini merupakan bab terakhir di dalam penulisan tesis ini. Dalam bab ini, penulis akan menerangkan pencapaian, kekangan dan cabaran semasa menyiapkan projek dan cadangan bagaimana projek boleh ditambah nilai untuk mendapatkan hasil yang terbaik dalam menyelesaikan masalah penjadualan.

122 Pencapaian Kajian ini berkisar kepada tiga objektif utama. Objektif pertama ialah untuk membangunkan sebuah sistem maklumat atas talian yang dinamakan sebagai Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian(SMTM) berdasarkan kepada pendekatan Computer-Supported Collaborative Work (CSCW). Objektif yang kedua ialah untuk menguji sejauh mana Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian(SMTM) dapat menyelesaikan masalah penjadualan di FSKSM. Manakala objektif yang ketiga ialah mencadangkan strategi penggunaan SMTM secara menyeluruh di FSKSM Objektif-objektif di atas ditetapkan supaya dapat menyelesaikan masalah penjadualan yang wujud di FSKSM. Kesannya ialah dapat menghasilkan proses pengurusan yang lebih berkesan Objektif Pertama - membangunkan sebuah sistem maklumat atas talian yang dinamakan sebagai Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian(SMTM) berdasarkan kepada pendekatan Computer-Supported Collaborative Work (CSCW). Berdasarkan kepada kajian literatur yang telah dijalankan satu sistem iaitu SMTM telah berjaya dibangunkan berdasarkan kepada skop yang telah ditetapkan. Fungsi-fungsi utama sistem ini ialah menentukan mesyuarat diantara pensyarah, membuat temujanji, mengemaskini kalendar peribadi pensyarah dan membentuk kumpulan. Sistem ini menggunakan pendekatan CSCW kerana dapat memberi maklumbalas yang cepat, dapat dicapai dari mana-mana dan bila-bila masa sahaja tanpa apa-apa sekatan dan juga membolehkan perkongsian kalendar iaitu kalendar peribadi pensyarah boleh dilihat dan digunakan dalam menentukan mesyuarat.

123 104 Kesannya dapat mempercepatkan proses membuat keputusan.di samping itu juga, ia dapat menjimatkan masa dan juga kos dalam menyelaraskan penjadualan. Pembangunan sistem ini menggunakan metodologi prototaip penjelajahan. Ia adalah satu sistem prototaip yang diuji terlebih dahulu tahap keberkesanannya sebelum dijadikan sistem sebenar. Rekabentuk sistem ini dimodelkan dengan menggunakan teknik Unified Modelling Language (UML). Teknik ini sesuai digunakan kerana mudah untuk difahami oleh pengguna. Hasilnya, SMTM telah berfungsi sepenuhnya dan boleh digunakan oleh pengguna Objektif Kedua - menguji penerimaan Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Secara Atas Talian(SMTM). Sistem telah siap diuji menggunakan kaedah UAT terhadap sampel yang telah dipilih secara rawak yang terdiri daripada pengguna sebenar iaitu pensyarah dan pelajar. Pengujian ini dilakukan untuk mendapatkan gambaran awal tentang penerimaan pengguna terhadap sistem. Gambaran awal penting bagi mendapatkan sistem yang lengkap sebelum diimplementasikan secara menyeluruh di fakulti. Pengguna perlu menguji sistem dan memberi komen terhadap kriteriakriteria seperti kebolehgunaan sistem, maklumbalas sistem terhadap ralat kemasukan data, rekabentuk antaramuka pengguna, manual pengguna, aliran kerja sistem dan kefungsian sistem.

124 105 Maklumbalas yang didapati dari pengujian ini menunjukkan pengguna dapat menerima dan ingin menggunakan sistem dalam pengurusan penjadualan Objektif Ketiga - Mencadangkan strategi implementasi SMTM supaya digunakan secara menyeluruh di FSKSM untuk menyelesaikan masalah penjadualan. Sistem yang baik belum tentu menjamin dapat menyelesaikan masalah penjadualan jika tidak digunakan secara menyeluruh oleh pengguna. Oleh itu, strategi implementasi sistem dicadangkan supaya sistem digunakan oleh semua pengguna terutamanya pensyarah. Cadangan tersebut diadun dengan mengambil kira dari perspektif pihak pengurusan dan juga pensyarah yang bakal menggunakan sistem ini. 7.3 Kekangan dan Cabaran Antara kekangan yang dihadapi ialah: i. Limitasi dari segi masa untuk membangunkan sistem yang lengkap dan memenuhi spesifikasi pengguna. Ini kerana masalah kekangan tenaga kerja yang tidak mencukupi bagi menyiapkan sistem. Oleh itu sistem hanya menumpukan kepada fungsi-fungsi utama sahaja supaya ianya dapat disiapkan dalam tempoh masa yang telah ditetapkan.

125 106 ii. Limitasi dari segi mendapatkan sampel untuk menguji sistem kerana sukar membuat temujanji disebabkan kesibukan dan jadual yang padat. iii. Limitasi kepakaran dan tenaga kerja- Pembangunan aplikasi CSCW yang berjaya harus dibantu oleh pakar-pakar dari semua bidang yang berkaitan iaitu bidang sains komputer, psikologi, sains komunikasi dan sebagainya. 7.4 Cadangan Pembangunan sistem ini wajar dipertingkatkan dari masa ke semasa untuk menghasilkan versi sistem yang lebih bemanfaat. Oleh yang demikian terdapat beberapa cadangan yang akan membolehkan sistem ini sebagai sebuah portal sejarah yang akan bertepatan dengan aliran masa dan teknologi terkini. i. Sistem ini boleh ditambah dengan fungsi pemantauan aktiviti dan pergerakan pensyarah. Sistem ini juga boleh dijadikan sebagai bukti sokongan untuk penilaian tahunan dan Sasaran Kerja Tahunan pensyarah. ii. Sistem boleh ditambah nilai supaya dapat digunakan oleh pihak pengurusan atasan sebagai alat penilaian tahunan pensyarah dengan lebih objektif dan adil. iii. Penggunaan kalendar tidak terhad kepada kegunaan orang sahaja, malah bilik mesyuarat, tempat dan peralatan juga boleh mempunyai kalendar sendiri dan dihubungkan dengan sistem.

126 Kesimpulan Sistem Maklumat Temujanji dan Mesyuarat Atas Talian (SMTM) adalah wajar dibangunkan memandangkan pensyarah, pelajar dan juga staf pentadbiran menghadapi kesukaran menguruskan masalah yang wujud dalam pengurusan temujanji dan mesyuarat. Permasalahan ini perlu diatasi dengan segera sebelum memberi kesan yang lebih kritikal kepada keseluruhan fakulti. Pembangunan sistem atas talian dapat mempercepatkan dan melicinkan proses membuat temujanji dan mesyuarat terutamanya bagi perkara yang memerlukan keputusan yang segera. Di samping itu juga, sokongan pihak atasan adalah perlu bagi memastikan sistem digunakan sepenuhnya. Diharapkan semua pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran mengambil peluang menggunakan sistem ini bagi menguruskan penjadualan masing-masing.

127 108 RUJUKAN Ali Bahrami (1999), Object oriented system development, Boston,McGraw-Hill. Amjad Umar (1997), Application Reengineering-Building Web Based Applications and Dealing With Legacies, New Jersey, Prentice Hall. Baecker, R. M., Grudin, J., Buxton, W. A. S., Greenberg, S. (1995), Readings in Human-Computer Interaction: Towards the Year 2000,Second Edition, Morgan Kaufmann Publishers. Bannon, L.,K. Schmidt, CSCW: Four Characters in Search of a Context, In Proceeding. First European Conference on CSCW, September 1989, Gatwick, UK, Reprinted in J. Bowers & S. Benford, Editors, (1991). Studies in Computer Supported Cooperative Work: Theory, Practice and Design, Amsterdam: North-Holland, Behrouz A.Forouzan (2004), Data communications and networking, 3 rd edition, New York, McGraw-Hill. Berners-Lee,T., Cailliau, R., Luotnen, A., Frystyck Nielsen, H., and Secret, A., The World Wide Web. Communications of the ACM, August 1994, 37(8), Brinck,T., (1998), Introduction to Groupware, USA, Foraker Design.

128 109 Chunnian Liu, Reidar Conradi, Process View of CSCW, In Proceeding of ISFST98, Ocon Technology Application, International Workshop on Intelligent Agents in Information and Process Management, September 1998, Bremen, Germany, David Beard, Murugappan Palaniappan, A Visual Calendar For Scheduling Group Meetings, CSCW 90 Proceedings, Oktober 1990, North Carolina : ACM Dennis C.Neale, John M.Carroll, Mary Beth Rosson, Evaluating Computer- Supported Cooperative Work: Models and Frameworks, CSCW 04 Proceedings, November 6-10, 2004, Chicago USA :ACM Dennis,A., Wixom,B.H. & Tegarden,D (2002), System Analysis and Design An Object-Oriented Approach with UML, New York, Wiley Publishing. Dennis,A., Wixom,B.H. & Tegarden, D. (2005), System Analysis and Design with UML Version 2.0: An Object Oriented Approach, 2 nd edition, New York, Wiley Publishing. Dix, A., Challenges for Cooperative Work on the Web: An Analytical Approach, In International Journal of CSCW: Special Issue on CSCW and the Web, 1997, Kluwer Publisher, Netherlands, Ellie Quigley (2004), JavaScript by Example, Upper Saddle River, N.J, Prentice Hall.

129 110 Ellis, C.A., Gibbs, S.J. and Rein, G.L, Groupware - Some Issues and Experiences, Communications of the ACM, 1991, Vol. 34, No. 1. E.Wainright Martin, Carol V.Brown, Daniel W.DeHayes, Jeffrey A.Hoffer, William C.Perkins (2002), Managing Information Technology, 4 th edition, New Jersey, Prentice Hall. Fauziah Baharom, Haslina Mohd, Norida Mohd Darus, Yuhanis Yusof, Ahmad Shaarizan Shaarani (2001), Pengenalan kepada Pengaturcaraan Java, Malaysia, Prentice Hall. Girgensohn, A.,Lee,A., Developing Collaborative Applications on the Worlg Wide Web, CHI-98-Conference Summary on Human Factors in Computer Systems, 1998, ACM Press, New York, Hill,R.D, Brinck,T.,Groupware For Realtime Collaboration. In Conference Companion on Human Factors in Computing Systems, ACM Press, 1994, Hughes, John, Dave Randall, and Dan Shapiro, CSCW: Discipline or Paradigm: A sociological perspective, Proceedings of the Second European Conference on Computer- Supported Cooperative Work, edited by L. Bannon, M. Robinson and K. Schmidt, Kluwer, Academic Publishers, Amsterdam, 1991, Julia Case Bradley, Anita C.Millspaugh (2002), Programming with java, Boston McGraw-Hill.

130 111 Joyce Farrel (1999), Java Programming Introductory, Cambridge, Course Technology. Joseph Phillips (2004), IT project management, on track from start to finish, 2 nd edition, California, McGraw-Hill. Kathy Schwalbe (2002), Information technology project management, 2 nd edition, Boston, M. A. Course Technology. Koh Soon Yee (2004), A-calenduler : sistem kalendar dan penjadualan mesyuarat staf akademik institusi pengajian tinggi, Skudai,Universiti Teknologi Malaysia Mohd Aizaini Maarof (2004), Siri II Teknologi Maklumat, Internet, Sistem Maklumat dan Bahasa Pengaturcaraan, Johor,Malaysia, UTM. Palen, L. and Grudin, J., Discretionary Adoption of Group Support Software.: Lessons from calendar applications, in Munkvold, B.E. ed. Implementing Collaboration Technologies in Industry: Case Examples and Lessons Learned, Springer Verlag, London, UK, 2002 Palen, L, Social, Individual and Technological Issues for Groupware Calendar Systems, Proceedings of the ACM Conference on Human Factors in Computing Systems, Pittsburgh, 1999, Raymond McLeod,Jr, Eleanor Jordan (2002), Systems development, a project management approach, New York, John Wiley&Sons.

131 112 Raatikainen, K (2002), Research Challenges in Wireless Internet, Wireless Internet Presentation, Helsingin, Yliopisto, University of Helsinki. Richard Bentley, Thilo Horstmann, Jonathan Trevor, The World Wide Web As A Enabling Technology for CSCW: The Case Of BSCW, CSCW Group, Institute for Applied Information Technology (GMD FIT), Academic Publisher, Amsterdam, Sandra Donaldson Dewitz (1996), Systems analysis and design and the transition to objects, New York, McGraw-Hill. School of Graduate Study, Thesis Manual, Skudai UTM, 2004 Sposito, F., CSCW, Groupware and Social Issues: Applications, analytical perspectives and possible solutions in an ever-changing and critical study field, Paper for the course Human- Computer interaction, Italy,2000. Steve Benford, John Mariani, Leandro Navvaro, Wolfgang Prinz, Tom Rodden, MOCCA: An Environment for CSCW Applications, COOCS 93 Proceedings, USA: ACM Suchman, Lucy A, Office Procedures as Practical Action: Models of Work and System Design, ACM Transactions on Office Information Systems, vol. 1, no. 4, October 1983,

132 113 Suhaimi Ibrahim, Wan Mohd Nasir Wan Kadir, Paridah Samsuri, Rozlina Mohamed, Mohd Yazid Idris (1999), Kejuruteraan perisian, Skudai, UTM. Sun MicroSystems.I, (1998), Revitalize the workgroup without replacing the LAN, California,USA, Sun MicroSystems.Inc. Uwe M.Borghoff, Johann H.Schlicter (2000), Computer-Supported Cooperative Work, New York, Springer. Walter Reinhard, Jean Schweitzer, and Gerd Volksen, CSCW Tools: Concepts and Architectures, Siemens Corporate Research and Development, IEEE Wilson,P, (1991), Computer Supported Cooperative Work: An Introduction, Volume 1, Intellect Book, England Norwell, Kluwer Academic Publishers. Yau Lai Tee (1999), Sistem kalendar elektronik web bagi pensyarah dan pelajar di FSKSM, Skudai, Universiti Teknologi Malaysia

133 114 LAMPIRAN A PERMOHONAN SISTEM (SYSTEM REQUEST)

134 115 PERMOHONAN SISTEM (SYSTEM REQUEST) Nama projek :Sistem Maklumat Mesyuarat dan Temujanji Secara Atas Talian. Pembangun Projek : Marlina binti Mohamad Penaja Projek: Prof Madya.Dr Naomie Salim Jabatan: Timbalan Dekan Penyelidikan dan Pengajian Siswazah (FSKSM) Telefon: naomie@fsksm.utm.my Laman Web: Kefungsian : Sistem ini dibangunkan untuk kegunaan oleh tiga jenis pengguna iaitu pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran. Tujuan utama pembangunan sistem ini ialah untuk menguruskan penjadualan untuk mesyuarat dan temujanji. Untuk pensyarah, kemudahan yang disediakan oleh sistem ialah: Menentukan masa dan ahli mesyuarat. Membuat temujanji Mencetak jadual atau kalendar Mengemaskini maklumat. Membentuk kumpulan Menyediakan kalendar dan menentukan masa yang terluang. Untuk pelajar, kemudahan yang disediakan oleh system ialah: Pendaftaran untuk menggunakan sistem Memaparkan calendar pensyarah.

135 116 Membuat temujanji Untuk staf pentadbiran: Pendaftaran untuk menggunakan system. Membentuk kumpulan Mengemaskini kalendar Nilai Jangkaan Meningkatkan kepuasan pengguna kerana system ini akan menolong penguna membuat keputusan tentang temujanji dan mesyuarat berdasarkan kepada masa terluang yang dipaparkan oleh system. Dapat menjimatkan masa yang diperuntukkan untuk membuat sebarang keputusan untuk mengadakan mesyuarat dan masa tersebut boleh digunakan untuk tugas lain yang tidak kurang pentingnya.. Memudahkan semua pengguna menentukan sesuatu mesyuarat dan temujanji Meningkatkan kecekapan dalam pengurusan di Fakulti Sains Komputer dan Sistem Maklumat. Isu-isu dan Kekangan Sistem ini hanya memfokuskan pada masa dan tarikh sahaja Sistem ini mesti disiapkan pada bulan mac 2006

136 117 LAMPIRAN B CARTA GANTT

137 ID Task Name 1 Fasa 1: Perancangan Awal 2 Pemilihan Penyelia 3 Penetapan tajuk projek 4 Menentukan skop, objektif dan matlamat 5 Mengenalpasti masalah dan kajian latarbelakang 6 Kenalpasti skop, objektif,matlamat 7 Fasa 2 : Analisis 8 Melakukan kajian ke atas Organisasi 9 Melakukan kajian mengenai masalah yang wujud 10 Melakukan kajian mengenai CSCW 11 Melakukan kajian terhadap teknologi Internet 12 Melakukan kajian terhadap sistem di pasaran 13 Melakukan kajian terhadap bahasa pengaturcaraan 14 Melakukan kajian ke atas metodologi 15 Analisis selesai 16 Fasa 3 : Rekabentuk Sistem 17 Permodelan menggunakan Teknik UML 18 Permodelan Sistem Semasa 19 Permodelan Sistem Akan Datang 20 Penyediaan Laporan Projek 1 21 Menulis bab 1 - bab 3 22 Menulis bab 4 dan bab 5 23 Menghantar Laporan projek 1 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Projek 1 (LAMPIRAN B) Jan 4, '04 Jan 11, '04 Jan 18, '04 Jan 25, '04 T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T Milestone External Tasks Summary External Milestone Project Summary Deadline Page 1

138 Projek 1 (LAMPIRAN B) Feb 1, '04 Feb 8, '04 Feb 15, '04 Feb 22, '04 Feb 29, '04 Mar 7, '04 Ma F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 2

139 Projek 1 (LAMPIRAN B) M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W 14, '04 Mar 21, '04 Mar 28, '04 Apr 4, '04 Apr 11, '04 Apr 18, '04 Apr 25, '04 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 3

140 Projek 1 (LAMPIRAN B) May 2, '04 May 9, '04 May 16, '04 May 23, '04 May 30, '04 Jun 6, '04 T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 4

141 Projek 1 (LAMPIRAN B) S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T Jun 13, '04 Jun 20, '04 Jun 27, '04 Jul 4, '04 Jul 11, '04 Jul 18, '04 Jul 25, '04 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 5

142 Projek 1 (LAMPIRAN B) Aug 1, '04 Aug 8, '04 Aug 15, '04 Aug 22, '04 Aug 29, '04 Sep 5, '04 W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 6

143 Projek 1 (LAMPIRAN B) Sep 12, '04 Sep 19, '04 Sep 26, '04 Oct 3, '04 Oct 10, '04 Oct 17, '04 Oct 24, S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 7

144 Projek 1 (LAMPIRAN B) T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T 04 Oct 31, '04 Nov 7, '04 Nov 14, '04 Nov 21, '04 Nov 28, '04 Dec 5, '04 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 8

145 Projek 1 (LAMPIRAN B) Dec 12, '04 Dec 19, '04 Dec 26, '04 Jan 2, '05 Jan 9, '05 Jan 16, '05 Jan F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 9

146 Projek 1 (LAMPIRAN B) M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W 23, '05 Jan 30, '05 Feb 6, '05 Feb 13, '05 Feb 20, '05 Feb 27, '05 Mar 6, '05 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 10

147 Projek 1 (LAMPIRAN B) Mar 13, '05 Mar 20, '05 Mar 27, '05 Apr 3, '05 Apr 10, '05 Apr 17, '05 T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 11

148 Projek 1 (LAMPIRAN B) S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T Apr 24, '05 May 1, '05 May 8, '05 May 15, '05 May 22, '05 May 29, '05 Jun 5, '05 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 12

149 Projek 1 (LAMPIRAN B) Jun 12, '05 Jun 19, '05 Jun 26, '05 Jul 3, '05 Jul 10, '05 Jul 17, '05 W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 13

150 Projek 1 (LAMPIRAN B) Jul 24, '05 Jul 31, '05 Aug 7, '05 Aug 14, '05 Aug 21, '05 Aug 28, '05 Sep 4, ' S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M Pelajar,Pensyarah Pelajar,Penyelia 8/16 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 14

151 Projek 1 (LAMPIRAN B) T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T 5 Sep 11, '05 Sep 18, '05 Sep 25, '05 Oct 2, '05 Oct 9, '05 Oct 16, '05 9/20 10/12 Project: Projek 1 Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 15

152 ID Task Name Duration 1 Fasa 3: Rekabentuk Sistem (samb) 21 days 2 Rekabentuk antaramuka 72 hrs 3 Rekabentuk pangkalan data 12 days 4 Fasa 4 : Pembangunan dan Implementasi 38 days 5 Pembangunan pangkalan data 10 days 6 Pembangunan Antaramuka Sistem 10 days 7 Pengekodan 18 days 8 Fasa 5 : Pengujian Sistem 13 days 9 Pengujian fasa 1 8 days 10 Pengujian fasa 2 5 days 11 Penyediaan Laporan Projek 2 21 days? 12 Penulisan laporan 18 days 13 Menghantar Laporan projek 2 1 day? 14 Pembentangan 1 day? Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Jan 4, '04 Jan 11, '04 Jan 18, '04 Jan 25, '04 T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W Milestone External Tasks Summary External Milestone Project Summary Deadline Page 1

153 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Feb 1, '04 Feb 8, '04 Feb 15, '04 Feb 22, '04 Feb 29, '04 Mar 7, '04 Mar 14, T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 2

154 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S '04 Mar 21, '04 Mar 28, '04 Apr 4, '04 Apr 11, '04 Apr 18, '04 Apr 25, '04 Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 3

155 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T May 2, '04 May 9, '04 May 16, '04 May 23, '04 May 30, '04 Jun 6, '04 Jun 13, '04 Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 4

156 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Jun 20, '04 Jun 27, '04 Jul 4, '04 Jul 11, '04 Jul 18, '04 Jul 25, '04 Aug 1, '04 F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 5

157 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Aug 8, '04 Aug 15, '04 Aug 22, '04 Aug 29, '04 Sep 5, '04 Sep 12, '04 Se W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 6

158 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) 19, '04 Sep 26, '04 Oct 3, '04 Oct 10, '04 Oct 17, '04 Oct 24, '04 Oct 31, '04 M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 7

159 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Nov 7, '04 Nov 14, '04 Nov 21, '04 Nov 28, '04 Dec 5, '04 Dec 12, '04 Dec 19, '04 S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 8

160 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Dec 26, '04 Jan 2, '05 Jan 9, '05 Jan 16, '05 Jan 23, '05 Jan 30, '05 Feb 6, ' T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 9

161 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S 5 Feb 13, '05 Feb 20, '05 Feb 27, '05 Mar 6, '05 Mar 13, '05 Mar 20, '05 Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 10

162 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T Mar 27, '05 Apr 3, '05 Apr 10, '05 Apr 17, '05 Apr 24, '05 May 1, '05 May 8, '05 Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 11

163 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) May 15, '05 May 22, '05 May 29, '05 Jun 5, '05 Jun 12, '05 Jun 19, '05 Jun 26, '05 F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 12

164 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Jul 3, '05 Jul 10, '05 Jul 17, '05 Jul 24, '05 Jul 31, '05 Aug 7, '05 Au W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 13

165 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) 14, '05 Aug 21, '05 Aug 28, '05 Sep 4, '05 Sep 11, '05 Sep 18, '05 Sep 25, '05 M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 14

166 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Oct 2, '05 Oct 9, '05 Oct 16, '05 Oct 23, '05 Oct 30, '05 Nov 6, '05 Nov 13, '05 S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 15

167 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Nov 20, '05 Nov 27, '05 Dec 4, '05 Dec 11, '05 Dec 18, '05 Dec 25, '05 Jan 1, ' T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 16

168 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S 6 Jan 8, '06 Jan 15, '06 Jan 22, '06 Jan 29, '06 Feb 5, '06 Feb 12, '06 Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 17

169 Projek 2 (LAMPIRAN B-1) Feb 19, '06 Feb 26, '06 Mar 5, '06 Mar 12, '06 Mar 19, '06 Mar 26, '06 Apr 2, '06 S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T F S S M T W T 3/27 3/29 Project: SMTM Marlina Mohamad Task Split Progress Milestone Summary Project Summary External Tasks External Milestone Deadline Page 18

170 118 LAMPIRAN C JADUAL DAN SOALAN TEMUBUAL

171 119 Jadual Temubual Nama Jawatan Tujuan Temubual Prof.Madya Dr. Naomie Salim En Hafiz Timbalan Dekan (Penyelidikan dan Pengajian Siswazah) Penolong Pendaftar Mengetahui tentang masalah dalam menentukan temujanji dan mesyuarat Mengetahui tentang latarbelakang, organisasi Siti Norihan Mu ti Pelajar Mengkaji masalah semasa yang dihadapi dalam membuat temujanji Tarikh 15 Ogos ptg 26 Ogos ptg 1 Sept pagi Soalan Temubual 1. Apakah misi, visi, objektif dan latar belakang FSKSM? 2. Apakah isu yang paling kritikal untuk mencapai visi dan misi FSKSM? 3. Apakah jawatankuasa yang wujud di FSKSM? 4. Apakah masalah yang wujud di FSKSM dalam menentukan temujanji dan mesyuarat? 5. Jika wujud masalah, siapakah yang paling berhak untuk membuat keputusan muktamad? 6. Bagaimanakah sesuatu temujanji atau mesyuarat itu diadakan? 7. Sistem yang bagaimanakah yang diperlukan dalam menanggani masalah tersebut?

172 120 LAMPIRAN D CARTA ORGANISASI FSKSM

173 CARTA ORGANISASI FAKULTI SAINS KOMPUTER DAN SISTEM MAKLUMAT DEKAN Prof.Dr.Abdul Hanan bin Abdullah Pembantu Khas Pn Hasnah binti Tubi Timbalan Dekan (Akademik) PM Dr. Mohd Aizaini bin Maarof Timbalan Dekan (Penyelidikan dan Pengajian Siswazah) PM Dr. Naomie binti Salim Timbalan Dekan (Pembangunan) PM Dr. Abdul Samad bin Ismail Timbalan Pendaftar Pn Mariani bt Abd Samad Sistem Maklumat Dr.Azizah bt Abd Rahman Sistem & Komunikasi Komputer Dr. Muhammad Shafei b. Abd Latiff Permodelan & Pengkomputer an Industri Dr. Habibollah bin Haron Kejuruteraan Perisian Dr. Ali bin Selamat Grafik & Multimedia PM Dr. Siti Mariyam bt Shamsuddin Program Luar PM Abd Manan bin Ahmad Pengurus Teknologi Maklumat En. Zahabidin bin Jupri Pengarah Pengarah Pusat Kecemerlangan Penolong Pendaftar En Hafiz Pensyarah Pensyarah Pensyarah Pensyarah Pensyarah Pensyarah Kerani Kanan Ketua- Ketua Makmal Juruteknik Kanan Pemb.Tadbir (S/U) Pemb. Tadbir (P/O) Pemb.Tadnir (Ren.) Pemb. Am Rendah Juruteknik

174 121 LAMPIRAN E PROSES SEMASA DAN PERMODELAN

175 122 Gambarajah Use Case Sistem Semasa. pelajar membuat temujanji pensyarah jawatankuasa peringkat universiti panggil mesyuarat ketua ajk semak jadual setiausaha kemaskini jadual maklum temujanji ajk penjadualan semula temujanji cari wakil Rajah E.1: Gambarajah Use Case untuk sistem semasa Penerangan Use Case Jadual E.1 : Penerangan Use Case untuk membuat temujanji Nama Use Case : Membuat Temujanji ID: 1 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: Pensyarah, Pelajar Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Pensyarah membuat, mengubah dan membatalkan temujanji Pelajar membuat, mengubah dan membatalkan temujanji Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah dan pelajar membuat sesuatu temujanji, mengubah dan membatalkan temujanji.

176 123 Penyebab (Trigger): Pensyarah atau pelajar membuat temujanji melalui panggilan telefon, pergi ke bilik pensyarah atau secara lisan. Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/pelajar membuat panggilan telefon, pergi kebilik atau secara lisan. 2. pensyarah/pelajar menyatakan persetujuan. 3. temujanji ditentukan Sub-aliran: Aliran alternatif: Jadual E.2 : Penerangan Use Case untuk menentukan mesyuarat Nama Use Case : Menentukan Mesyuarat ID: 2 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: Pensyarah, ketua ajk, Jenis Use Case: Perlu jawatankuasa peringkat universiti,setiausaha Pihak terlibat: Pensyarah menentukan mesyuarat Ketua ajk menentukan mesyuarat Jawatankuasa peringkat universiti menentukan mesyuarat Setiausaha menentukan mesyuarat Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah/ketua ajak/ jawatankuasa peringkat univerisiti/ setiausaha membuat,mengubah dan membatalkan sesuatu mesyuarat. Penyebab (Trigger): Pensyarah/ ketua ajak/ jawatankuasa peringkat univerisiti/setaiusaha menentukan mesyuarat dengan memilih tarikh,masa dan ahli yang terlibat untuk sesuatu mesyuarat. Jenis : Luaran Hubungan :

177 124 Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/ ketua ajak/ jawatankuasa peringkat univerisiti/setiausaha memilih ahli mesyuarat yang terlibat, tarikh dan masa. 2. Surat panggilan mesyuarat akan dikeluarkan. 3. pensyarah/ ketua ajak/ jawatankuasa peringkat univerisiti/setiausaha akan mendapat maklumbalas mengenai kehadiran ahli mesyuarat. 4. mesyuarat ditentukan. Sub-aliran: Aliran alternatif: Jadual E.3 : Penerangan Use Case untuk semak jadual Nama Use Case : semak jadual ID: 3 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: ajk Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Ajk menyemak jadual Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan ajk menyemak jadual untuk menentukan sesuatu mesyuarat Penyebab (Trigger): Ajk akan merujuk kepada jadual ahli yang dipanggil untuk mesyuarat pada pejabat am. Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. ajk akan merujuk jadual ahli yang dipanggil untuk mesyuarat di pejabat am 2. mesyuarat akan diputuskan berdasarkan jadual. Sub-aliran: Aliran alternatif:

178 125 Jadual E.4 : Penerangan Use Case untuk kemaskini jadual Nama Use Case : kemaskini jadual ID: 4 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: ajk Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Ajk menyemak jadual Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan ajk mengemaskini jadual selepas sesuatu mesyuarat diputuskan. Penyebab (Trigger): Ajk akan mengemaskini jadual ahli yang dipanggil untuk mesyuarat pada pejabat am. Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. ajk akan mengemaskini jadual ahli yang dipanggil untuk mesyuarat di pejabat am Sub-aliran: Aliran alternatif: Jadual E.5 : Penerangan Use Case untuk maklum temujanji Nama Use Case : maklum temujanji ID: 5 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: ajk Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Ajk memaklumkan temujanji Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan ajk memaklumkan temujanji yang telah dibuat Penyebab (Trigger): Ajk akan memaklumkan mengenai temujanji Jenis : Luaran

179 126 Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. ajk akan memaklumkan ahli mengenai temujanji. Sub-aliran: Aliran alternatif: Jadual E.6 : Penerangan Use Case untuk penjadualan semula temujanji Nama Use Case : penjadualan semula temujanji Aktor Utama: ajk Pihak terlibat: Ajk penjadualan semula temujanji ID: 6 Peringkat : Tinggi Jenis Use Case: Perlu Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan ajk membuat penjadualan semula temujanji Penyebab (Trigger): Ajk membuat penjadualan semula temujanji Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. ajk akan membuat penjadualan semula temujanji. Sub-aliran: Aliran alternatif: Jadual E.7 : Penerangan Use Case untuk cari wakil Nama Use Case : cari wakil ID: 7 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: ajk Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Ajk mencari wakil untuk mesyuarat Penerangan Ringkas:

180 127 Use case ini menerangkan bagaimana ajk mencari wakil untuk menghadiri mesyuarat Penyebab (Trigger): Ajk memohon persetujuan wakil Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. ajk akan mencari wakil yang boleh menggantikan ahli yang sepatutnya hadir 2. ajk menunggu persetujuan wakil 3. surat jawapan panggilan mesyuarat dihantar dengan nama wakil. Sub-aliran: Aliran alternatif: Gambarajah Kelas Pelajar no matrik nama no telefon membuat temujanji() Pensyarah no staf no telefon no bilik nama membuat temujanji() menentukan mesyuarat() Setiausaha nama no staf no telefon no bilik panggil mesyuarat() temujanji tarikh masa perkara maklum temujanji() jadual tarikh masa perkara mesyuarat tarikh masa perkara ahli maklum mesyuarat() nama no staf no telefon no bilik J/kuasa Peringkat Universiti nama no telefon menentukan mesyuarat() Ketua Ajk nama no staf no telefon no bilik Ajk semak jadual() kemaskini jadual() maklum temujanji() penjadualan semula temujanji() cari wakil() panggil mesyuarat() Rajah E.2 : Gambarajah kelas untuk sistem semasa

181 128 Gambarajah Jujukan : pelajar : pensyarah 1 : membuat temujanji senarai pensyarah jadual 2 : membuat temujanji 3 : rekodkan dalam jadua;/kalendar Rajah E.3 : Gambarajah jujukan untuk membuat temujanji : pensyarah : jawatankuasa peringkat universiti : ketua ajk : setiausaha ahli mesyuarat surat panggilan mesyuarat jadual pilih ahli mesyuarat,tarikh dan masa pilih ahli mesyuarat,tarikh dan masa pilih ahli mesyuarat,tarikh dan masa pilih ahli mesyuarat,tarikh dan masa keluarkan surat panggilan mesyuarat rekodkan dalam jadual Rajah E.4 : Gambarajah jujukan untuk panggilan mesyuarat

182 129 : ajk jadual kemaskini jadual Rajah E.5 : Gambarajah jujukan untuk kemaskini jadual : ajk senarai wakil surat persetujuan wakil jadual cari wakil hantar surat persetujuan wakil rekod dalam jadual Rajah E.6 : Gambarajah jujukan untuk mencari wakil

183 130 : ajk jadual semak jadual Rajah E.7 : Gambarajah jujukan untuk semak jadual : ajk temujanji jadual membuat penjadualan semula temujanji rekod dalam jadual Rajah E.8 : Gambarajah jujukan untuk penjadualan semula temujanji

184 131 : ajk temujanji memaklumkan temujanji Rajah E.9 : Gambarajah jujukan untuk maklum temujanji Gambarajah Aktiviti memilih pensyarah yang dikehendaki pilih tarikh dan masa memohon untuk membuat temujanji tunggu maklumbalas Rajah E.10 : Gambarajah aktiviti untuk pelajar

185 132 memilih pensyarah yang dikehendaki memilih ahli mesyuarat, tarikh dan masa pilih tarikh dan masa keluarkan surat panggilan mesyuarat memohon untuk membuat temujanji menerima maklumbalas dari ahli mesyuarat tunggu maklumbalas mesyuarat ditentukan Rajah E.11 : Gambarajah aktiviti untuk pensyarah memilih ahli mesyuarat, tarikh dan masa keluarkan surat panggilan mesyuarat menerima maklumbalas dari ahli mesyuarat mesyuarat ditentukan Rajah E.12 : Gambarajah aktiviti untuk jawatankuasa peringkat universiti

186 133 cari wakil kemaskini jadual maklum temujanji semak jadual penjadualan semula temujanji memohon persetujuan wakil menghantar surat persetujuan wakil mengemaskini jadual memaklumkan pada ahli menyemak jadual ahli membuat semula jadual Rajah E.13 : Gambarajah aktiviti untuk ajk memilih ahli mesyuarat, tarikh dan masa keluarkan surat panggilan mesyuarat menerima maklumbalas dari ahli mesyuarat mesyuarat ditentukan Rajah E.14 : Gambarajah aktiviti untuk setiausaha

187 134 memilih ahli mesyuarat, tarikh dan masa keluarkan surat panggilan mesyuarat menerima maklumbalas dari ahli mesyuarat mesyuarat ditentukan Rajah E.15 : Gambarajah aktiviti untuk ketua ajk

188 135 LAMPIRAN F PERMODELAN REKABENTUK PROSES

189 136 Gambarajah Use Case Bagi SMTM kemaskini Kalendar Pensyarah Menentukan mesyuarat mencetak kalendar membuat temujanji Pendaftaran Kemaskini Data membentuk kumpulan menentukan sekatan masa Pelajar Staf Pentadbiran Rajah F.0: Gambarajah Use Case

190 137 Penerangan Use Case Jadual F.1 : Penerangan Use Case Membuat Temujanji Nama Use Case : Membuat Temujanji ID: 1 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: Pensyarah, Pelajar Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Pensyarah membuat, mengubah dan membatalkan temujanji Pelajar membuat, mengubah dan membatalkan temujanji Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah dan pelajar membuat sesuatu temujanji, mengubah dan membatalkan temujanji. Penyebab (Trigger): Pensyarah atau pelajar melayari laman web dan membuat temujanji dengan memilih tarikh dan masa untuk pensyarah yang dikehendaki. Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/pelajar membuka laman web 2. Pensyarah/pelajar login ke dalam sistem sebagai pengguna 3. Pensyarah/pelajar memilih menu untuk membuat temujanji 4. Sistem akan memaparkan nama-nama pensyarah 5. Pensyarah/pelajar memilih pensyarah yang dikehendaki 6. Sistem akan memaparkan kalendar pensyarah yang telah dipilih 7. Pensyarah/pelajar memilih tarikh dan masa 8. Sistem akan mengemaskini maklumat temujanji ke dalam pangkalan data 9. Pensyarah/pelajar logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif: 2a. jika pensyarah/pelajar gagal semasa login, pengguna dikehendaki login semula dengan menggunakan ID pengguna dan kata laluan yang betul.

191 138 Jadual F.2 : Penerangan Use Case Menentukan Mesyuarat Nama Use Case : Menentukan Mesyuarat ID: 2 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: Pensyarah Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Pensyarah menentukan mesyuarat Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah membuat,mengubah dan membatalkan sesuatu mesyuarat. Penyebab (Trigger): Pensyarah melayari laman web dan menentukan mesyuarat dengan memilih tarikh,masa dan ahli yang terlibat untuk sesuatu mesyuarat. Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah membuka laman web 2. Pensyarah login ke dalam sistem sebagai pengguna 3. Pensyarah memilih menu untuk menentukan mesyuarat 4. Sistem akan memaparkan nama-nama pensyarah 5. Pensyarah memilih pensyarah yang dikehendaki 6. Pensyarah akan memilih tarikh dan masa. 7. Sistem akan mencadangkan tarikh dan masa yang bersesuaian dengan tarikh dan masa yang telah dipilih oleh pensyarah 8. Sistem akan mengemaskini maklumat mesyuarat ke dalam pangkalan data 9. Pensyarah/pelajar logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif: 2a. jika pensyarah gagal semasa login, pengguna dikehendaki login semula dengan menggunakan ID pengguna dan kata laluan yang betul. 7a jika masa dan tarikh yang dipilih mengandungi pertindanan data, pengguna dikehendaki memilih sekali lagi masa dan tarikh yang lain

192 139 Jadual F.3 : Penerangan Use Case Pendaftaran Nama Use Case : Pendaftaran ID: 3 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: Pensyarah, Pelajar, Staf Jenis Use Case: Perlu Pentadbiran Pihak terlibat: Pensyarah membuat pendaftaran untuk menggunakan sistem Pelajar membuat pendaftaran untuk menggunakan sistem Staf Pentadbiran - membuat pendaftaran untuk menggunakan sistem Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran membuat membuat pendaftaran untuk menjadi pengguna sistem. Penyebab (Trigger): Pensyarah, pelajar dan staf pentadbiran melayari laman web dan memilih menu pendaftaran Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/pelajar/ staf pentadbiran membuka laman web 2. sistem akan memaparkan menu utaman sistem 3. pensyarah/pelajar/staf pentadbiran memilih menu pendaftaran 4. pensyarah/pelajar/staf pentadbiran memasukkan data yang diperlukan oleh sistem 5. pensyarah/pelajar/staf pentadbiran menekan butang pendaftaran 6. sistem akan mengemaskini maklumat pendaftaran ke dalam pangkalan data 7. Pensyarah/pelajar/staf pentadbiran logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif:

193 140 Jadual F.4 : Penerangan Use Case Menentukan Sekatan Masa Nama Use Case : Menentukan sekatan masa ID: 4 Peringkat : Tinggi Aktor Utama: Pensyarah, Staf Pentadbiran Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Pensyarah membuat jadual dengan menentukan masa terluang dengan masa sibuk Staf Pentadbiran membina jadual dengan menentukan sekatan masa seperti hari cuti hujung minggu dan cuti am. Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah dan staf pentadbiran membuat jadual dengan menentukan sekatan masa. Penyebab (Trigger): Pensyarah dan staf pentadbiran melayari laman web dan memilih menu menentukan sekatan masa Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/staf pentadbiran membuka laman web 2. pensyarah/staf pentadbiran login ke dalam sistem 3. pensyarah/staf pentadbiran akan memaparkan kalendar 4. pensyarah/pelajar/staf pentadbiran menentukan sekatan masa 5. sistem akan mengemaskini maklumat pendaftaran ke dalam pangkalan data 6. Pensyarah/satf pentadbiran logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif: 2a. jika pensyarah/staf pentadbiran gagal semasa login, pengguna dikehendaki login semula dengan menggunakan ID pengguna dan kata laluan yang betul

194 141 Jadual F.5 : Penerangan Use Case Kemaskini Kalendar Nama Use Case : Kemaskini Kalendar ID: 5 Peringkat : Sederhana Aktor Utama: Pensyarah Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Pensyarah membuat pengemaskinian kalendar Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah melakukan kemaskini kalendar Penyebab (Trigger): Pensyarah melayari laman web dan memilih menu kemaskini Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah membuka laman web 2. pensyarah login ke dalam sistem 3. pensyarah memilih untuk memaparkan kalendar 4. pensyarah akan melakukan kemaskini 5. sistem akan mengemaskini maklumat pendaftaran ke dalam pangkalan data 6. Pensyarah logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif: 2a. jika pensyarah gagal semasa login, pengguna dikehendaki login semula dengan menggunakan ID pengguna dan kata laluan yang betul

195 142 Jadual F.6 : Penerangan Use Case Membentuk Kumpulan Nama Use Case : Membentuk kumpulan ID: 6 Peringkat : Rendah Aktor Utama: Pensyarah, Staf Pentadbiran Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Pensyarah membentuk kumpulan Staf Pentadbiran membentuk kumpulan Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah dan staf pentadbiran membentuk kumpulan Penyebab (Trigger): Pensyarah dan staf pentadbiran melayari laman web dan memilih menu membentuk kumpulan Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/staf pentadbiran membuka laman web 2. pensyarah/staf pentadbiran login ke dalam sistem 3. pensyarah/staf pentadbiran akan memilih menu untuk membentuk kumpulan 4. pensyarah/pelajar/staf pentadbiran memilih nama pensyarah yang dikehendaki 5. sistem akan mengemaskini maklumat pendaftaran ke dalam pangkalan data 6. Pensyarah/satf pentadbiran logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif: 2a. jika pensyarah/staf pentadbiran gagal semasa login, pengguna dikehendaki login semula dengan menggunakan ID pengguna dan kata laluan yang betul

196 143 Jadual F.7 : Penerangan Use Case Mencetak Kalendar Nama Use Case : Mencetak kalendar ID: 7 Peringkat : Rendah Aktor Utama: Pensyarah, Pelajar Jenis Use Case: Perlu Pihak terlibat: Pensyarah mencetak kalendar Pelajar mencetak kalendar Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah dan pelajar mencetak calendar Penyebab (Trigger): Pensyarah atau pelajar melayari laman web dan mencetak kalendar yang dikehendaki Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/pelajar membuka laman web 2. Pensyarah/pelajar login ke dalam sistem sebagai pengguna 3. Sistem akan memaparkan nama-nama pensyarah 4. Pensyarah/pelajar memilih pensyarah yang dikehendaki 5. Sistem akan memaparkan kalendar pensyarah yang telah dipilih 6. Pensyarah/pelajar memilih menu untuk mencetak kalendar 7. Sistem akan mencetak kalendar 8. Pensyarah/pelajar logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif: 2a. jika pensyarah/pelajar gagal semasa login, pengguna dikehendaki login semula dengan menggunakan ID pengguna dan kata laluan yang betul.

197 144 Jadual F.8 : Penerangan Use Case Kemaskini Data Nama Use Case : Kemaskini data ID: 8 Peringkat : Sederhana Aktor Utama: Pensyarah, Staf Jenis Use Case: Perlu Pentadbiran Pihak terlibat: Pensyarah melakukan kemaskini terhadap maklumat peribadi Staf Pentadbiran melakukan kemaskini terhadap maklumat peribadi staf dan juga pelajar Penerangan Ringkas: Use case ini menerangkan bagaimana pensyarah dan staf pentadbiran melakukan kemaskini data Penyebab (Trigger): Pensyarah dan staf pentadbiran melayari laman web dan memilih untuk melakukan kemaskini data Jenis : Luaran Hubungan : Aliran normal peristiwa: 1. Pensyarah/staf pentadbiran membuka laman web 2. pensyarah/staf pentadbiran login ke dalam sistem 3. pensyarah/staf pentadbiran akan memilih menu untuk mengemaskini data 4. pensyarah/pelajar/staf pentadbiran memilih sama ada untuk kemaskini atau padam data 5. sistem akan mengemaskini maklumat pendaftaran ke dalam pangkalan data 6. Pensyarah/satf pentadbiran logout dan meninggalkan laman web Sub-aliran: Aliran alternatif: 2a. jika pensyarah/staf pentadbiran gagal semasa login, pengguna dikehendaki login semula dengan menggunakan ID pengguna dan kata laluan yang betul

198 145 Gambarajah Pakej <<subsystem>> pensyarah antaramuka sistem (from Logical View) <<subsystem>> Pelajar <<subsystem>> Pentadbir sistem Rajah F.1 : Rajah menunjukkan pakej-pakej dalam sistem.

199 146 Gambarajah Kelas antaramuka membuat temujanji nama pensyarah tarikh masa membuat temujanji() pensyarah ID pengguna kata laluan membuat temujanji() menentukan mesyuarat() pendaftaran() menentukan sekatan masa() kemaskini kalendar() membentuk kumpulan() mencetak kalendar() kemaskini data() antaramuka menentukan mesyuarat nama tarikh masa menentukan mesyuarat() antaramuka login ID pengguna kata laluan login() antaramuka kemaskini kalendar tarikh masa perkara kemaskini kalendar() antaramuka membentuk kumpulan nama ahli no ic no telefon kata laluan bentuk kumpulan() antaramuka menentukan sekatan masa tarikh perkara membuat sekatan masa() antaramuka pendaftaran nama no ic no telefon kata laluan pendaftaran() antaramuka mencetak kalendar tarikh cetak kalendar() antaramuka kemaskini data nama no ic no telefon kata laluan kemaskini() padam() Rajah F.2: Gambarajah Kelas bagi Pensyarah

200 147 antaramuka mencetak kalendar tarikh cetak kalendar() pelajar ID pengguna kata laluan pendaftaran() mencetak kalendar() membuat temujanji() antaramuka login ID pengguna kata laluan login() antaramuka membuat temujanji nama pensyarah tarikh masa membuat temujanji() antaramuka pendaftaran nama no ic no telefon kata laluan pendaftaran() Rajah F.3 : Gambarajah Kelas bagi Pelajar

201 148 antaramuka membentuk kumpulan nama ahli no ic no telefon kata laluan bentuk kumpulan() staf pentadbiran ID pengguna katalaluan Menentukan sekatan masa() Pendaftaran() membentuk kumpulan() kemaskini data() antaramuka login ID pengguna kata laluan login() antaramuka kemaskini data nama no ic no telefon kata laluan kemaskini() padam() antaramuka pendaftaran nama no ic no telefon kata laluan pendaftaran() antaramuka menentukan sekatan masa tarikh perkara membuat sekatan masa() Rajah F.4 : Gambarajah Kelas bagi Pentadbir Sistem

202 149 Gambarajah Jujukan : Pensyarah : Pelajar 1: masukkan ID pengguna dan katalaluan login menu utama senarai nama pensyarah Kalendar pangkalan data 2 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 3 : ID pengguna dan katalaluan tidak betul 4 : pilih menu untuk membuat temujanji 5 : pilih pensyarah 6 : pilih tarikh dan masa dan buat temujanji 7 : kemaskini ke dalam pangkalan data Rajah F.5 : Gambarajah jujukan untuk membuat temujanji

203 150 : Pensyarah login menu utama senarai nama pensyarah menentukan mesyuarat pangkalan data 1 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 2 : ID pengguna dan katalaluan tidak betul 3 : pilih menu untuk menentukan mesyuarat 4 : pilih pensyarah, tarikh dan masa 5 : buat keputusan tarikh dan masa mesyuarat 6 : kemaskini ke dalam pangkalan data Rajah F.6 : Gambarajah jujukan untuk menentukan mesyuarat

204 151 : Pensyarah : Pelajar : Staf Pentadbiran menu utama borang pendaftaran pangkalan data 1 : pilih menu pendaftaran 2 : pilih menu pendaftaran 3 : pilih menu pendaftaran 4 : isikan maklumat dalam borang pendaftaran 5 : kemaskini maklumat ke dalam pangkalan data Rajah F.7 : Gambarajah jujukan untuk pendaftaran : Pensyarah : Staf Pentadbiran login menu utama kalendar pangkalan data 1 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 2 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 3 : pilih untuk menentukan sekatan masa 4 : tentukan sekatan masa 5 : kemaskini maklumat ke dalam pangkalan data Rajah F.8 : Gambarajah jujukan untuk menentukan sekatan masa

205 152 : Pensyarah login menu utama kalendar pangkalan data 1 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 2 : ID pengguna dan katalaluan tidak betul 3 : pilih menu kemaskini kalendar 4 : kemaskini kalendar kemaskini maklumat ke dalam pangkalan data Rajah F.9 : Gambarajah jujukan untuk kemaskini calendar : Pensyarah : Staf Pentadbiran login menu utama senarai nama pensyarah pangkalan data 1 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 2 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 3 : ID pengguna dan katalaluan tidak betul 4 : pilih menu membentuk kumpulan 5 : pilih pensyarah dan membentuk kumpulan 6 : kemaskini maklumat ke dalam pangkalan data Rajah F.10: Gambarajah jujukan untuk membentuk kumpulan

206 153 : Pensyarah : Pelajar login senarai nama pensyarah butang cetak kalendar 1 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 2 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 3 : ID pengguna dan katalaluan tidak betul 4 : pilih pensyarah 5 : pilih untuk mencetak kalendar Rajah F.11 : Gambarajah jujukan untuk mencetak kalendar : Pensyarah : Staf Pentadbiran login menu utama borang maklumat pangkalan data 1 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 2 : masukkan ID pengguna dan katalaluan 3 : ID pengguna dan katalaluan tidak betul 4 : pilih menu untuk kemaskini data 5 : pilih untuk kemaskini atau padam data 6 : kemaskini maklumat ke dalam pangkalan data Rajah F.12 : Gambarajah jujukan untuk kemaskini data

207 154 Gambarajah Carta Keadaan login batal pendaftaran login login gagal menu utama pensyarah menentukan mesyuarat pertindanan data pilih nama,tarikh, masa paparan kalendar semua mesyuarat diputuskan membentuk kumpulan pilih ahli kumpulan paparan maklumat kumpulan kemaskini kalendar kemaskini agenda paparan kalendar Rajah F.13 : Gambarajah Carta Keadaan untuk Modul Pensyarah

208 155 Gambarajah Aktiviti membuat pendaftaran login data tidak sah data sah kemaskini kalendar mencetak kalendar membuat temujanji menentukan mesyuarat pilih pensyarah pilih ahli, tarikh dan masa papar kalendar pensyarah pertindanan data tiada pertindanan data cetak kalendar pilih tarikh dan masa sistem akan cadangkan masa yang sesuai ahli,tarikh dan masa mesyuarat ditentukan permohonan temujanji keluar dari sistem Rajah F.14 : Gambarajah Aktiviti untuk Pensyarah

209 156 membuat pendaftaran login data tidak sah data sah kemaskini data membentuk kumpulan tentukan sekatan masa kemaskini atau padam data pilih pensyarah membentuk kumpulan baru keluar dari sistem Rajah F.14 : Gambarajah Aktiviti untuk Pensyarah (sambungan)

210 157 membuat pendaftaran login data tidak sah data sah mencetak kalendar membuat temujanji pilih pensyarah paparkan kalendar pensyarah cetak kalendar pilih tarikh dan masa permohonan temujanji keluar dari sistem Rajah F.15 : Gambarajah Aktiviti untuk Pelajar

211 158 membuat pendaftaran login data tidak sah data sah kemaskini data membentuk kumpulan tentukan sekatan masa kemaskini atau padam data pilih pensyarah membentuk kumpulan baru keluar dari sistem Rajah F.16 : Gambarajah Aktiviti untuk Staf Pentadbiran

212 159 LAMPIRAN H REKABENTUK PANGKALAN DATA

213 160 Rekabentuk Pangkalan Data Jadual Admin Bil Nama Medan Jenis Saiz Jenis Kunci 1 lectname text 50 2 Matricno text 12 Primer 3 Pword text 50 4 Lect text 50 5 Phoneno text 50 6 level text 50 Jadual Calendar Bil Nama Medan Jenis Saiz Jenis Kunci 1 ID autonumber 50 Primer 2 Subject text message memo Day number 50 5 Month number 50 6 Year number 50 7 addedby text 50 8 DateAdded Date/time 50 9 lectname Text time Text 50 1 kumpulan text 50 Jadual Kumpulan Bil Nama Medan Jenis Saiz Jenis Kunci 1 groupname text 50 2 lectname text 50 4 Lect text 50 6 groupid autonumber 50 primer

214 161 Jadual Lectinfo Bil Nama Medan Jenis Saiz Jenis Kunci 1 lectname text 50 2 lectid text 50 3 Matricno text 12 Primer 4 Pword text 50 5 Lect text 50 6 Phoneno text 50 7 kumpulan text 50 Jadual NamaKumpulan Bil Nama Medan Jenis Saiz Jenis Kunci 1 groupname text 50 2 Groupid autonumber 50 primer Jadual StudentInfo Bil Nama Medan Jenis Saiz Jenis Kunci 1 studname text 50 2 Matricno text 12 Primer 3 Pword text 50 4 emlstudent text 50 5 Phoneno text 50 6 studid text 50

215 Perkara Mesej Hari Bulan Kalendar Tahun Masa Kumpulan No telefon Nama No pekerja ID Kata laluan Kumpulan No pekerja Nama Pensyarah ID pensyarah No telefon Kemaskini kalendar Membuat temujanji Menentukan mesyuarat Membentuk kumpulan Pentadbir sistem Kumpulan Kata laluan ID kumpulan Rajah G.1 : Gambarajah Perhubungan Entiti (ERD) 159 Nama No matrik Kata laluan Pelajar No telefon ID pelajar Nama pensyarah pensyarah Nama kumpulan

216 159 LAMPIRAN I MANUAL PENGGUNA

217 164 MANUAL PENGGUNA SMTM Manual pengguna ini adalah bertujuan untuk membantu pengguna menggunakan sistem. Sistem ini boleh digunakan oleh tiga jenis pengguna iaitu pelajar, pensyarah dan juga staf iaitu pentadbir sistem. Rajah 1.1 : Antaramuka Utama Sistem Pelajar Semua pelajar yang ingin menggunakan sistem dikehendaki mendaftar sebagai pengguna sistem. Sistem ini membenarkan pelajar membuat pendaftaran dan juga membuat temujanji dengan pensyarah.

218 165 Pendaftaran 1. Klik menu Student Registration. Borang seperti Rajah 1.2 akan dipaparkan 2. Isi semua maklumat yang bertanda * dan tekan butang Register. Rajah 1.2 : Borang Pendaftaran pelajar Membuat Temujanji 1. Klik pada menu Lecturer List pada antaramuka utama. Antaramuka seperti rajah 1.3 akan dipaparkan. 2. Pilih pensyarah yang dikehendaki dengan klik pada nama pensyarah. Paparan kalendar pensyarah akan dipaparkan seperti rajah klik pada tarikh untuk membuat temujanji 4. Log masuk sebelum memasukkan butiran temujanji seperti rajah 1.5

219 166 Rajah 1.3 : Paparan senarai nama pensyarah. Rajah 1.4 : Paparan kalendar pensyarah

220 167 Rajah 1.5 : Log masuk pelajar 5. Masukkan butiran temujanji dalam borang seperti rajah Tekan butang Add Event. Rajah 1.6 : Borang Maklumat temujanji

221 168 Pensyarah Pensyarah boleh kemaskini maklumat peribadi, kemaskini kalendar, mencipta kumpulan baru, mengemaskini dan memaparkan maklumat kumpulan dan menentukan mesyuarat. Pensyarah mestilah berdaftar dengan sistem dan log masuk sebelum dapat menggunakan sistem. Menu utama pensyarah adalah seperti rajah 1.7. Pensyarah mesti klik pada menu Lecturer Login pada antaramuka utama untuk masuk ke menu utama pensyarah. Rajah 1.7 : Menu utama pensyarah Pendaftaran 1. Klik pada Lecturer Registration 2. Isi maklumat dalam borang pendaftaran 3. tekan butang register.

222 169 Kemaskini Maklumat 1. Klik pada menu Update Information. Skrin seperti rajah 1.8 akan dipaparkan 2. klik butang Update. Rajah 1.8 : Paparan kemaskini maklumat pensyarah Kemaskini Kalendar 1. Klik pada menu Update Calendar. Kalendar peribadi pensyarah akan dipaparkan seperti rajah Klik pada aktiviti. 3. Klik pada butang Edit/Delete Event untuk kemaskini atau padam aktiviti. Paparannya adalah seperti rajah 1.9

223 170 Rajah 1.9 : Paparan untuk kemaskini dan padam aktiviti Membentuk Kumpulan 1. Klik pada menu Create Group. Paparannya adalah seperti rajah Pilih pensyarah yang dikehendaki dengan tanda pada Checkbox. 3. Tuliskan nama kumpulan dalam ruangan Group name. 4. Tekan butang Ok Rajah 1.10 : Paparan untuk membentuk kumpulan

224 171 Kemaskini Maklumat Kumpulan. 1. Klik pada menu Group Information. Senarai kumpulan akan dipaparkan seperti rajah Klik pada nama kumpulan untuk tambah ahli kumpulan atau padam kumpulan. Paparannya adalah seperti rajah Rajah 1.11 : Paparan senarai kumpulan Rajah 1.12 : Paparan untuk tambah ahli kumpulan

225 Klik pada butang Add More untuk tambah ahli kumpulan 4. Klik pada butang Delete untuk padam kumpulan. Menentukan Mesyuarat 1. Klik pada menu Set Meeting. Skrin seperti rajah 1.13 akan dipaparkan. 2. Pilih pensyarah yang dikehendaki dengan tanda pada checkbox. 3. Tekan butang Ok. Kalendar semua pensyarah akan dipaparkan seperti rajah Rajah 1.13 : Paparan untuk memilih pensyarah untuk menentukan mesyuarat.

226 173 Rajah 1.14: Paparan kalendar semua pensyarah yang dipilih. 4. Pilih masa dan waktu yang kosong. Klik pada tarikh untuk memasukkan maklumat mesyuarat. 5. Borang untuk memasukkan maklumat akan dipaparkan seperti rajah Masukkan maklumat dan tekan butang Add event. Rajah 1.15 : Borang memasukkan maklumat mesyuarat.