Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À â Oil Surfactant Efficacy of the Oil Surfactant against Larvae & Pupae of the Vector Mosquitoes

Transcription

1 àõ Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À â Oil Surfactant Efficacy of the Oil Surfactant against Larvae & Pupae of the Vector Mosquitoes Õ «Ø «π Apiwat Tawatsin Õÿ ««Usavadee Thavara ª Õß æ π åõÿ Prakong Phan-Urai π« µ å ÿ National Institute of Health µ å æ å Department of Medical Sciences µ æ æå π ««ÿ ªï Ë 16 Ë 7-9 Æ - π π πõ µ µ Ë â π «ÿ ÿß ÿàß πâπ ª Ë â ß Ëß àõ Àâ ªí À µ à«à ªìπæ æ πà Õæ ÈÕ ßµàÕºŸâ â µ Õ π æ µàõ Ëß «âõ ßπ Èππ µ å ß Ë Àâ «π «ÿ ÿß â«õ ËπÊ «ÿ ÿß «ß æ ß ªìπ ß Õ Àπ Ëß Ë π π â â» Èßπ È ªìπ Õß πàâõߪø µ æ ËÕÀ ª º Õß Oil Surfactant Ëß ªìππÈ π Ë æ π Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À Èß 3 π Õ Aedes aegypti, Culex quinquefasciatus Anopheles dirus À ª Ë À π Ÿ πè µ «àß Õß ÿß π µà ßÊ ß à «º» æ «à Oil Surfactant ª º π Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À Èß 3 π µà µ «àß â «à Ÿ πè «π ÿß Èß 3 π ßµ Õ An. dirus, Ae. aegypti Cx. quinquefasciatus Èßπ Ȫ Ë À π ÿß An. dirus Õ 2 µl µàõæ Èπ Ë 50 µ.. ( à 4 µ µàõæ Èπ ˺ «10,000 µ..) à«πª Ë À À ÿß Ae. aegypti Cx. quinquefusciatus Õ 5 µl µàõæ Èπ ˺ «50 µ.. ( à 10 µ µàõæ Èπ ˺ «10,000 µ..) º» π È â ªìπ âõ Ÿ ÈÕßµâπ π æ π Oil Surfactant â π «ÿ ÿßæ À π â µà µâõß» ߪ º Õß Oil Surfactant π Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À π π µ Õ π» ߺ µàõ Ëß «âõ µàõ ª 135 Abstract Mosquito control strategies in the former time was focused on chemical insecticides which caused not only acute or chronic toxicity to human beings but also polluted the environment. On account of the attempt by several scientists, many other strategies were introduced to replace chemical uses and one of these

2 136 Keywords strategies was physical control. Laboratory study of insecticide effect of the Oil Surfactant, the water insoluble surfactant that has physical mechanism, was carried out in both larvae and pupae of the three mosquito species, Aedes aegypti, Culex quinquefasciatus and Anopheles dirus. The results revealed that mosquito pupae are more affected by the Oil Surfactant than larvae and An. dirus was most affected, Ae. aegypti next and Cx. quinquefasciatus the least. Moreover, the appropriate amount of the Oil Surfactant for the control of An. dirus was two µl. per 50 cm 2 of the surface area (this was equivalent to four litres per hectare), while the appropriate amount for Ae. aegypti and Cx. quinquefasciatus was five µl. per 50 cm 2 of the surface area (this was equivalent to ten litres per hectare). However the results of the Oil Surfactant from this study are preliminary data to be considered as an alternative insecticide instead of chemical insecticides, further studies of effectiveness in field mosquito-control and environmental impact are necessary. Oil Surfactant, mosquitoes, Ae. aegypti, Cx. quinquefasciatus, An. dirus π ÿßπõ â ß «Õ âõπ π Õ â«ß Èß ß ªìπµ «π â Ÿà πÿ å µ µàõ Ëß ÿß ªìπæ À Õ Ÿà â«πà Ë â à â Õ ÕÕ â ÕßÕ â â ß ªìπµâπ (Borror, 1976; Beaty, 1996) µ µàõ À à π È ªìπªí À ÿ Ë Õߪ» æ πÿ å Ëß ªìπ æ Õ π à Ëß Õߪ» «Èß â ß «À ß» ªìπ π«π π â À à π È æ ß â ÕßÕ à π Èπ Ë ªÑÕß π â â««π ßπ Èπ «ÿ ª ÿßæ À µ Õ π ªÑÕß πµπ Õß Àâ Ÿ ÿß ß ªìπ µ Ë Ëß π ªÑÕß π πõ µ µ Ë â π «ÿ ÿß ÿàß πâπ ª Ë â ß Ëß â àõ Àâ ªí À µ à«à ªìπªí À æ æ πà Õæ ÈÕ ßµàÕºŸâ â µ ß µ Õ π æ µàõ Ëß «âõ ( «πå, 2521; æ, 2537) πõ π È ÿß ß π â ««π æ ËÕ Õ Ÿà Õ àπ â ß «µâ π πµàõ ß π ÿà Organophosphate Õß ÿß Aedes aegypti (Madhukar and Pillai, 1970; Phanthumachinda, 1979) ªìπµâπ Àâ â ß À à π È à âº π µ å ß Ë Àâ «π «ÿ ÿß «Õ ËπÊ àπ «ÿ «ß æ «ÿ «««ÿ ßæ π ÿ ªìπµâπ (United Nations, 1982) «ÿ «ß æ ß ªìπ ß Õ Àπ Ëß Ë π â π â â» Èßπ È ªìπ Õß πàâõߪø µ æ ËÕÀ ª º Õß Oil Surfactant Ëß ªìππÈ π Ë æ π Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À µ Õ πà ª Ë À π π ª âµàõ ª

3 ( ( «ÿ «Oil Surfactant : πè π Ëß â æ À «À ÕßÕ æ π ph 6.5 à πè à«πª Õ Ë ªìπæ«Mono-ethoxy oleic acid Di-ethoxycetostearyl alcohol (Accotec Co.Ltd., personal communication) ÿß Ë â π» : â Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À 3 π Õ - ÿß Aedes aegypti æ À â Õ ÕÕ - ÿß Culex quinquefasciatus æ À â â ß - ÿß Anopheles dirus æ À : Õß ÈßÀ πàâõߪø µ Õß ÿà ß π Ø«π« µ å ÿ «ÿ Õÿ À Ÿ ÕßÀâÕßªØ µ ÀâÕ Ÿ à π à«ß 27±1 C «Èπ æ å 80±10% RH Õß â Oil Surfactant Ÿ πè Ë 4 µ «àß Õß ÿßæ À Èß 3 π π Õ å π «ÿ 400. âπºà»ÿπ å ß 8. æ Èπ ˺ «~50 µ.. µà Õ å àπè 250. à Ÿ πè À Õµ «àß 30 µ «âª Õß Oil Surfactant Õß µ µà ß π 5 µ Èß µà 1-5 µ Ëß Õß È «ÈßÀ 10 Èß ÿ Èß ÿ à «ÿ Ë à â à Oil Surfactant π º µ Õß Ÿ πè µ «àß Õß Èß ÿà Õß ÿà «ÿ Ë 48 Ë«ßÀ ß Õß â«π π«õ µ µ (% mortality) ß ËÕπ «à â Õ µ µ Õß ÿà «ÿ Õ Ÿà π à«ß 5-20% µâõßπ Õ µ µ ÈßÀ π Èßπ Èπ ª â«abbottûs formula (Abbott, 1925) µà â Õ µ µ Õß ÿà «ÿ <5% Á â Õ µ µ ß â Abbottûs formula : Õ µ µ = Õ µ µ Õß ÿà Õß-Õ µ µ Õß ÿà «ÿ X Õ µ µ Õß ÿà «ÿ µ Ë â π» 1. Õ µ µ (% mortality) = π«π Ÿ πè À Õµ «àß Ëµ X 100 π«π Ÿ πè À Õµ «àß Ë Õß 2. Õ «µ µà ß À«à ß µ Õßµ «àß Ÿ πè â Õ µ π «µ µà ß À«à ß à à«π Õß Õߪ 137 Z = ( P 1 - P 2 )-( P 1 - P 2 ) P pooled (1-P pooled ) [ n 1 n 2 ] P 1 = à«π Õߪ µ «àß Ë» P 2 = à«π Õߪ Ÿ πè Ë» ( (

4 ( P 1 P 2 ( ( = à«π Õߪ µ «àßµ µ π = à«π Õߪ Ÿ πè µ µ π P pooled = à«π Õߪ «= x 1 +x 2 n 1 n 2 X 1 = π«πµ «àß ÈßÀ ˵ X 2 = π«π Ÿ πè ÈßÀ ˵ n 1 = π«πµ «àß ÈßÀ Ë Ÿ Õß n 2 = π«π Ÿ πè ÈßÀ Ë Ÿ Õß 138 º Õß» ª º Õß Oil Surfactant µàõ Ÿ πè Õß ÿßæ À Èß 3 π Ë» æ «à Àâ Ÿ πè ÿß Anopheles dirus µ â Ë ÿ Õ Ÿ à π à«ß % Õß ß ªìπ Ÿ πè ÿß Aedes aegypti µ Õ Ÿà π à«ß % Àâ Ÿ πè ÿß Culex quinquefasciatus µ Õ Ÿà π à«ß % ( Ÿª Ë 1 ) à«π» ª º µàõµ «àß Õß ÿßæ À Èß 3 π æ «à Àâµ «àß Õß ÿß An. dirus µ 100% Ë ÿ «â âπ Àâµ «àß Õß ÿß Ae. aegypti Cx. quinquefasciatus µ Õ Ÿà π à«ß % % µ ( Ÿª Ë 2) ËÕ ª ª º Õß Oil Surfactant À«à ß Ÿ πè µ «àß Õß ÿß æ À Èß 3 π æ «à Oil Surfactant º π µ «àß â «à Ÿ πè Õ à ß π Ëß ß µ (p < 0.001) Õ µ µ Õßµ «àßµàõ Ÿ πè (Pupae/larvae mortality ratio) Õ Ÿà π à«ß (µ ß Ë 1) Õßµ Õ» Èßπ È à Èß ËÕ µ µ Õß ÿ à «ÿ > 5% Õ µ µ Õß ÿà «ÿ Õß Ÿ πè Õ Ÿà π à«ß 0-1.7% Õßµ «àßõ Ÿà π à«ß % ßπ ÈπÕ µ µ Õß ÿà Õß ß âõ µ µ ß ÈßÀ µ ß Ë 1 ª ª º Õß Oil Surfactant µàõ Ÿ πè µ «àß Õß ÿß Ae. aegypti, Cx. quinquefasciatus An. dirus Mosquitoes Larvae(L) Pupae(P) P/L Statistical Value total % total % mortality Z p tested mortality tested mortality ratio Ae. aegypti 1, , <0.001 Cx. quinquefasciatus 1, , <0.001 An. dirus 1, , <0.001

5 Mortality rate (%) An. dirus Ae. aegypti Cx. quinquefasciatus Ÿª Ë 1 «æ π å À«à ߪ (Volume) Õß Oil Surfactant Õ µ µ (Mortality rate) Õß Ÿ πè ÿß An. dirus, Ae. aegypti Cx. quinquefasciatus 139 Mortality rate (%) An. dirus Ae. aegypti Cx. quinquefasciatus Ÿª Ë 2 «æ π å À«à ߪ (Volume) Õß Oil Surfactant Õ µ µ (Mortality rate) Õßµ «àß ÿß An. dirus, Ae. aegypti Cx. quinquefasciatus

6 140 ÿª «å º Õß» ß Àâ ÀÁπ«à Oil Surfactant ª º π Ÿ πè µ «àß Õß ÿßæ À Èß 3 π Ë» Èßπ È Àâµ «àßµ â «à Ÿ πè à Oil Surfactant º µàõ Ÿ πè µ «àß Õß ÿß Anopheles dirus Ë ÿ Õß ß ª ªìπ ÿß Aedes aegypti Culex quinquefasciatus µ ª Ë À π π ª â ÿß An. dirus Õ Õ à ßπâÕ 2 µ µàõæ Èπ ˺ «50 µ.. ( à Õ à ßπâÕ 4 µ µàõæ Èπ ˺ «10,000 µ..) π Ë µâõß âª Èπ À ÿß Ae. aegypti Cx. quinquefasciatus Õ Õ à ßπâÕ 5 µ µàõæ Èπ ˺ «50 µ.. ( à Õ à ßπâÕ 10 µ µàõæ Èπ ˺ «10,000 µ..) Õß Oil Surfactant Ë Àâ Ÿ πè µ «àßµ π Èπ â «ªìπ æ àπ ß Ë«Ê ª µà Oil Surfactant ÿ µ Ë «à physical wetting action (Accoted Co.Ltd., personal communication) Ë Àâ àõà Õß Ÿ πè (siphon) µ «àß (trumpet) ÿ µ π ªÑÕß ππè æ hydrophobia ªìπ hydrophilia Ë ªî À ÕÕ π ÀâπÈ ºà π àõà â ª Ÿà ß πà ªìπº Àâ Ÿ πè µ «àß «ÕÕ π (anoxia) µ π Ë ÿ ª Ø å ß à «π È º µàõµ «àß «à Ÿ πè (Mcmullen and Hill, 1971) Èßπ È π ËÕß µ «àß ªìπµâÕßÀ Õ ÕÕ π Õ» Àπ Õº «πè (atmospheric oxygen) ºà π trumpet æ ß ß «à π Èπ (Kettle, 1984) ß Õ Ë º Oil Surfactant Ëß Õ Õ Ÿà ˺ «πè â π Ë Ÿ πè À π πõ À Õ atmospheric oxygen ºà π ß siphon â«ß Ë À Õ ÕÕ π Ë Õ Ÿà ππè (dissolved oxygen) ºà π ßÕ««À â ß µ «(posterior spiracle) âõ â«(borror, 1976) ËÕæ ß π ««Õß àõà Õ µ «ππè æ «à Oil Surfactant πà º Àâ Ÿ πè Ë à siphon À Õ siphon Èπµ «à Ÿ πè Ë siphon «ÀÁπ â Ë ÿß An. dirus Ëß à àõà Õ µ «π π º «πè µ Ë ÿ π ËÕß º Oil Surfactant Ëß Õ Õ Ÿà ˺ «πè µ Õ Èß µ «µà ß ÿßõ Õß π Ëß Õ µ «ÿ º «πè Àâ æ ª ÿ Õß àõà º Oil Surfactant ÿß Cx. quinquefasciatus µ πâõ «à ÿß Ae. aegypti π ËÕß àõà Ë ««à Õ ªìπ æ Ÿ πè µ «àß Õß ÿß Cx. quinquefasciatus µ Õ» Õ Ÿà ππè πà «µõ Ÿà â π æ «âõ ˪ ÕÕ πµë ß πµàõ ÕÕ π â «à ÿß Ae. aegypti An. dirus Ëß π µ Õ» Õ Ÿà ππè Õ µâõß ª ÕÕ π Ÿß π ß «µ âõ À ª À π Oil Surfactant â π «ÿ ÿß Õ ªìπ πè π Ë â æ Õß åª Õ à«π À à ªìπ πæ«oleic acid Ëß µ «âõ à ß Ÿ å π µ (complete biodegradability) (Accotec Co.Ltd., personal communication) à ««âõ µ «ÕàÕπ Õß ÿß â

7 Èß Ÿ πè µ «àß ß âõ â ª «à â «π å ß π àπ Ë â Ÿ πè ÿß Ëß â â æ Ÿ πè à π Èπ æ µâõßõ» π â ª Õ Èß π Ÿ πè µ «àß Õß Oil Surfactant π Èπ ªìπ physical wetting action ß À⪻ ªí À â ß «µâ π π Õß ÿß º» π È â ªìπ âõ Ÿ ÈÕßµâπ π æ π Oil Surfactant Ëß ªìπº µ ±å À à â π «ÿ ÿßæ À π â π ËÕß ß à ß π «π ËÕßπ È πª» ßπà â» µàõ ª ߪ æ «ªìπ ª â π π Oil Surfactant â π π µ Õ π» ߺ Õ πõ µàõ Ëß «µõ ËπÊ Ë ªìπª πå Ëß «âõ µàõ ª µµ ª» ºŸâ«Õ Õ ÿ Accotec Co.Ltd., U.K. Ë â Õ ÈÕ øóôõµ «Õ à ß Õß Oil Surfactant Ë â π» Èßπ È ºŸâ à µ åª Õ»«πÿ Ë â Àâ π π π «Àå âõ Ÿ ß µ. µ ÿ -À ß Ë â ૵ «âº ß π«π ß «ÿµ ÿ π ß «πè º Èß æ ß «ß π ß «π Ë â à«π µ Õÿª å Õß π Àâ «Èßπ È ÿ«µ ÿª ß å 141 Õ Õâ ßÕ ß 1. æ ßÀ π å æ Õß à ßµàÕºŸâ â Ëß «âõ. π æ æå ÿã ß å À «, ÿß æ À π. 157 Àπâ. 2. «πå «ß å» à ß. ßæ æåõ ª, ÿß æ À π. 160 Àπâ. 3. Abbott, W.S A Method of Computing the Effectiveness of an Insecticide. J. Econ. Entomol. 18: Beaty, B.J. and Marquardt, W.C The Biology of Disease Vectors. University Press of Colorado, Colorado. 632 pp. 5. Borror, D.J., Delong D.M. and Triplehorn C.A An Introduction to the Study of Insects. Holt, Rinehart and Winston, New York. 852 pp. 6. Kettle, D.S Medical and Veterinary Entomology. Croom Helm Ltd., Kent. 658 pp. 7. Madhukar, B.V.R. and Rillai M.K.K Development of Organophosphorus Resistance in Indian Strains of Aedes aegypti. Bull. WHO. 43: McMullen, A.I. and Hill, M.N Anoxia in Mosquito Pupae under Insoluble Monolayers. Nature, London. 234: Phanthumachinda, B. et al Susceptibility of Aedes aegypti to Organophosphorus Compounds in Thailand from Bull. Med. Sci. 21: